زمین قهرمان رمان جدید لیانه بدر

رمان جدید نویسنده فلسطینی لیانه بدرعنوان «سرزمین لاک پشت» برخود دارد و ماجراهایش در زمین‌های فلسطینی می‌گذرند که پس از توافق اوسلو از چنگ اشغال اسرائیلی خارج شده‌اند. جایی که شخصیت رمان از طریق پل مرزی با سی و شش جعبه و گنجینه‌ای از خاطرات از سرزمینی که در سال 1967 ترک کرده بود، بازمی‌گردد. همراه با خانواده به دیدن دوستان در عَمّان رفته بود، اما جنگ تابستان آن سال اجازه نداد به آنجا برگردد.
صدای شخصیت رمان با صدای نویسنده درهم می‌تند و زمین جدید را با بعد زمانی جدیدش کشف می‌کند. میان اکنون و گذشته رفت و آمد می‌کند جایی که هنوز برخی جزیئات دست نخورده باقی مانده است مثل محله‌های قدیمی قدس. در مقابل هم جزئیاتی وجود دارند که تنها خاطره‌ای از آنها در حافظه مانده که تغییرات فکری فلسطینی‌ها و کارهایی که «دشمن» انجام داده آنها را در هاله‌ای از ابهام برده است؛ تغییراتی که در مدت زمان ربع قرن اشغالگری صورت گرفت. تم داستان به نویسنده اجازه می‌دهد تا شخصیت‌ها و حوادثش را میان گذشته و اکنون و گاهی آینده حرکت دهد. به همین دلیل قهرمان متن خود زمین است، زمینی که میلیون‌ها بشر در طول دوران سوار بر اسب‌ و عرابه‌های جنگی و با پای پیاده از آن گذشته‌اند. درآن ماندند یا عبور کردند و نام فلسطین ماند تا زمانی که بیگانگان(یهودیان جهان) از دوردست‌ها آمدند تا مدعی شوند آنها برحق‌اند و حقانیت دارند. زمین را سرقت کردند و کشورشان را برآن علم کردند و با گذشت سال‌ها اسرائیل توسعه یافت و نسل‌های جدیدی وارد شدند و برخی لقب «شهرک نشینان» گرفتند که مزاحم ساکنان اصلی می‌شدند در زمین و راه و محیط شهرهایی که برخی محله‌ها و روستاها را بلعیدند و با خاک یکسان کردند و به سود شهرک نشینان دوباره سازی شدند.
راوی اما که از تبعیدگاه‌ها به میهن بازگشته فقط نام‌هایی را به کار می‌برد که پیش از ترک آنجا می‌شناخته؛ شهرها و مناطقی مانند رام الله، قدس، الخلیل، بیت جالا، نام بازارها و محله‌ها و دروازه‌های اطراف شهرها. جز مواردی اندک از نام ملتی که زمین را اشغال کرده‌اند خبری نیست و او تنها «دشمن» است و اوصاف «صهیونیستی یا یهودی یا اسرائیلی» از واژگان متن غایب‌اند. کلماتی مانند پل چوبی(مرزی)، سرباز، ارتش، شهرک نشین وجود ندارد و نام تانک مرکاوه را می‌آورد و راوی به حافظه خواننده برای بازیابی روایت بسنده می‌کند. آیا این به معنای عدم به رسمیت شناختن اشغالگر است با بی توجهی به نام‌ها؟ آیا تلاشی برای حفظ نام‌های فلسطینی است در مقابل حذف نام‌هایی که اشغالگر به مکان‌ها داده؟
«سرزمین لاک‌پشت» برعکس آنچه عنوانش در نگاه اول نشان می‌دهد، نماد کندی و دست و پاچلفتی نیست، بلکه- آن طور که نویسنده لیانه بدر در مصاحبه‌اش در مراسم رونمایی از کتاب در رام الله توضیح داده- نماد جانوری زمینی است که دست از تلاش برای رسیده به هدف نمی‌کشد و این صفت مشترک او با ملت فلسطین است. عنوانی که ما را به یاد ناولی می‌اندازد که چند سال پیش محمود الریماوی منتشر کرد؛ «چه کسی خانم را سرگرم می‌کند». درآن رمان کوتاه رابطه‌ای میان بیوه پیر تنها و لاک پشتی سرمی‌گیرد که آن را سرراه یافت با این تفاوت که رمان الریماوی مسیر شخصیت را در کشوری که به آن کوچ کرده روایت می‌کند. در حالی که رمان بدر با تم بازگشت به کاویدن میراث ملت فلسطین، از گلدوزی لباس‌های زنانه گرفته تا جزئیات مراسم عروسی و حلقه‌های رقص و ترانه‌ها و خوراکی‌ها و سبزی و میوه می‌پردازد. افسانه‌ها را هم از نظر دور نمی‌دارد. وجه مشترک دو رمان فلسطین است که در رمان اول از طریق پناهنده‌ای ظاهر می‌شود که در یکی از محله‌های شهری اردنی زندگی می‌کند و در دومی شخصیت اصلی به تمامی با همه زمین و اشخاص و زمانش حضور می‌یابد. لاک پشت در دو اثر نمادهای متفاوتی می‌یابد که هریک از نویسنده‌ها به سبک خود آن را به خدمت می‌گیرند.
خواننده «سرزمین لاک پشت» مطالعه رمان را آکنده از شخصیت‌ها و مکان‌ها و حوادثی به پایان می‌برد که در فلسطین روی داده یا به هنگام آماده شدن برای برگشت اتفاق می‌افتند. رمان را با شاعره‌ای که از عشق نوشت شروع می‌کند بی آنکه عشق واقعی را تجربه کرده باشد و با همین شخصیت به پایان می‌برد، با رؤیای ساختن فیلمی درباره نامه‌هایی که از دریا در بطری به آن می‌رسند تا داستان‌های زندگی مردمی را روایت کند که در این زمین زیسته‌اند.