تابستان عراق.. نفرینی که به جان سران دولت می‌افتد

در طول ۱۷ سال گذشته، طبقه سیاسی حاکم عراق نسل اول رهبران خود را که خطرناک‌ترین پست طراحی شده توسط قانون اساسی، یعنی نخست‌وزیری را بر عهده گرفته‌اند، را از صحنه به در کرده‌است.

در طی سال‌های گذشته، سران دولت‌های قبلی به استثنای عادل عبدالمهدی روی یک خزانه بزرگ مالی نشسته بودند که در آن با مشکلاتی مانند پرداخت حقوق، وضعیت برق و و وضعیت بهداشتی روبرو نبودند. عبد المهدی به عنوان نخست‌وزیر «آخرین فرصت» به منصب رسید تا آنچه را که می‌توانست نجات دهد. اگرچه این مرد از نسل پدران بنیانگذار سیستم سیاسی فعلی و یکی از چهره‌های برجسته مخالف رژیم صدام حسین است، اما با اعتراضات بی‌سابقه ای روبرو شد و از همه مهم‌تر پس از تابستان صورت گرفت، جایی که برق به دلیل هوای معتدل پاییز در عراق پایدار است. بسیاری از پیامدها با این تظاهرات همراه بود و عبدالمهدی و دولت وی را اواخر سال گذشته از کار برکنار کرد؛ و امسال (۲۰۲۰) با یک دولت موقت، با بودجه ای ناچیز به دلیل قیمت پایین نفت و کرونا برای عراقی‌ها آغاز شد. اما با از دست دادن همه فرصت‌ها، مصطفی الکاظمی، که متعلق به نسل دوم مخالفان رژیم قبلی است، در شرایطی بسیار پیچیده به حدی که مأموریت انتحاری به نظر می‌رسید، به قدرت رسید و او حتی خود را «شهید زنده» نامید.

دستی که به نخست‌وزیر عراق صدمه می‌زند، تابستان است که به یک گره تبدیل شده‌است، به خصوص ماه ژوئیه، هنگامی که گرما از نیمی از نقطه جوش در برخی استان‌ها به ویژه مرکزی و جنوبی فراتر می‌رود.

الکاظمی می‌داند که تابستان همچون نفرینی نخست وزیران سابق را تعقیب کرده و او از این قاعده مستثنی نیست. آنها می‌دانند که ژوئیه یک گره است، اما تفاوت در این است که پیشینیان وی رهبران نسل اول هستند و در پشت همه آنها احزاب بزرگ و جناح‌های پارلمانی ایستاده‌اند که می‌توانند درست یا غلط از آنها دفاع کنند. الکاظمی حتی با عبدالمهدی که دو حزب بزرگ در مجلس متعهد به حمایت از او بودند ("سائرون" به رهبری مقتدی صدر و "الفتح" به رهبری هادی العامری) تفاوت دارد. او تنهای تنهاست؛ نه تظاهرکنندگان، نه احزاب، نه گروه‌های پارلمانی و نه مرجعیت دینی. همه از عملکرد او و دیگران ناراضی اند.

با حضور شخصیت‌های ارشد و عالی‌رتبه عراقی در مراسم معارفه الکاظمی، این امیدواری برای اجرای برنامه وی به منظور آماده‌سازی برای تصویب برنامه دولت ایجاد شد.

محمد شیاع السودانی وزیر اسبق کار و صنعت و نماینده پارلمان، درمورد این برنامه و پیامدهای ناشی از عدم توانایی در اجرای آن، به الشرق الاوسط گفت که «دولت هنوز یک برنامه اجرایی را تصویب نکرده‌است. آنچه تصویب شد برنامه کاری وزیران است که یکی از الزامات قانون اساسی برای رأی دادن به دولت در مجلس است و برنامه کاری وزرا معمولاً شامل رؤوس مطالب کار دولت است که پس از شروع وظایف خود در وزارتخانه‌ها، برنامه مفصلی توسط وزیران دنبال می‌شود و تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده است».

وی در مورد مشکلات جدی در مسئله ارائه خدمات و اعتراض دوباره مردم می‌گوید «تأمین خدمات به‌طور کلی، و برق به‌طور خاص، وظیفه دولت است، زیرا این یک کار کاملاً اجرایی است، حتی اگر برق - همان‌طور که همه می‌دانند - یک مشکل مزمن که به برنامه از پیش طراحی شده وزارتخانه برای تأمین آن در تابستان بستگی دارد، باید تعمیر و نگهداری صورت گیرد، در صورت بروز هرگونه نقص یا حادثه باید پشتیبانی از طریق گزینه‌های دیگری برای تأمین برق صورت گیرد».

السودانی توضیح داد که «آنچه اتفاق افتاد این است که وزارتخانه در دوره قبلی به دلیل نبود بودجه، نتوانست تعمیر و نگهداری لازم را انجام دهد؛ و پس از آغاز به کار وزارت جدید در اوایل ماه مه دیگر وقت گذشته بود، افت شدید درآمد مالی کشور نیز با آن همزمان شده بود که عوارض جدیدی به وضعیت افزود».