تابستان عراق.. نفرینی که به جان سران دولت می‌افتد

الکاظمی دولت را با بودجه ناچیزی به دست گرفت

تابستان عراق.. نفرینی که به جان سران دولت می‌افتد
TT

تابستان عراق.. نفرینی که به جان سران دولت می‌افتد

تابستان عراق.. نفرینی که به جان سران دولت می‌افتد

در طول ۱۷ سال گذشته، طبقه سیاسی حاکم عراق نسل اول رهبران خود را که خطرناک‌ترین پست طراحی شده توسط قانون اساسی، یعنی نخست‌وزیری را بر عهده گرفته‌اند، را از صحنه به در کرده‌است.
در طی سال‌های گذشته، سران دولت‌های قبلی به استثنای عادل عبدالمهدی روی یک خزانه بزرگ مالی نشسته بودند که در آن با مشکلاتی مانند پرداخت حقوق، وضعیت برق و و وضعیت بهداشتی روبرو نبودند. عبد المهدی به عنوان نخست‌وزیر «آخرین فرصت» به منصب رسید تا آنچه را که می‌توانست نجات دهد. اگرچه این مرد از نسل پدران بنیانگذار سیستم سیاسی فعلی و یکی از چهره‌های برجسته مخالف رژیم صدام حسین است، اما با اعتراضات بی‌سابقه ای روبرو شد و از همه مهم‌تر پس از تابستان صورت گرفت، جایی که برق به دلیل هوای معتدل پاییز در عراق پایدار است. بسیاری از پیامدها با این تظاهرات همراه بود و عبدالمهدی و دولت وی را اواخر سال گذشته از کار برکنار کرد؛ و امسال (۲۰۲۰) با یک دولت موقت، با بودجه ای ناچیز به دلیل قیمت پایین نفت و کرونا برای عراقی‌ها آغاز شد. اما با از دست دادن همه فرصت‌ها، مصطفی الکاظمی، که متعلق به نسل دوم مخالفان رژیم قبلی است، در شرایطی بسیار پیچیده به حدی که مأموریت انتحاری به نظر می‌رسید، به قدرت رسید و او حتی خود را «شهید زنده» نامید.
دستی که به نخست‌وزیر عراق صدمه می‌زند، تابستان است که به یک گره تبدیل شده‌است، به خصوص ماه ژوئیه، هنگامی که گرما از نیمی از نقطه جوش در برخی استان‌ها به ویژه مرکزی و جنوبی فراتر می‌رود.
الکاظمی می‌داند که تابستان همچون نفرینی نخست وزیران سابق را تعقیب کرده و او از این قاعده مستثنی نیست. آنها می‌دانند که ژوئیه یک گره است، اما تفاوت در این است که پیشینیان وی رهبران نسل اول هستند و در پشت همه آنها احزاب بزرگ و جناح‌های پارلمانی ایستاده‌اند که می‌توانند درست یا غلط از آنها دفاع کنند. الکاظمی حتی با عبدالمهدی که دو حزب بزرگ در مجلس متعهد به حمایت از او بودند ("سائرون" به رهبری مقتدی صدر و "الفتح" به رهبری هادی العامری) تفاوت دارد. او تنهای تنهاست؛ نه تظاهرکنندگان، نه احزاب، نه گروه‌های پارلمانی و نه مرجعیت دینی. همه از عملکرد او و دیگران ناراضی اند.
با حضور شخصیت‌های ارشد و عالی‌رتبه عراقی در مراسم معارفه الکاظمی، این امیدواری برای اجرای برنامه وی به منظور آماده‌سازی برای تصویب برنامه دولت ایجاد شد.
محمد شیاع السودانی وزیر اسبق کار و صنعت و نماینده پارلمان، درمورد این برنامه و پیامدهای ناشی از عدم توانایی در اجرای آن، به الشرق الاوسط گفت که «دولت هنوز یک برنامه اجرایی را تصویب نکرده‌است. آنچه تصویب شد برنامه کاری وزیران است که یکی از الزامات قانون اساسی برای رأی دادن به دولت در مجلس است و برنامه کاری وزرا معمولاً شامل رؤوس مطالب کار دولت است که پس از شروع وظایف خود در وزارتخانه‌ها، برنامه مفصلی توسط وزیران دنبال می‌شود و تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده است».
وی در مورد مشکلات جدی در مسئله ارائه خدمات و اعتراض دوباره مردم می‌گوید «تأمین خدمات به‌طور کلی، و برق به‌طور خاص، وظیفه دولت است، زیرا این یک کار کاملاً اجرایی است، حتی اگر برق - همان‌طور که همه می‌دانند - یک مشکل مزمن که به برنامه از پیش طراحی شده وزارتخانه برای تأمین آن در تابستان بستگی دارد، باید تعمیر و نگهداری صورت گیرد، در صورت بروز هرگونه نقص یا حادثه باید پشتیبانی از طریق گزینه‌های دیگری برای تأمین برق صورت گیرد».
السودانی توضیح داد که «آنچه اتفاق افتاد این است که وزارتخانه در دوره قبلی به دلیل نبود بودجه، نتوانست تعمیر و نگهداری لازم را انجام دهد؛ و پس از آغاز به کار وزارت جدید در اوایل ماه مه دیگر وقت گذشته بود، افت شدید درآمد مالی کشور نیز با آن همزمان شده بود که عوارض جدیدی به وضعیت افزود».



آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
TT

آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پاکستان روز چهارشنبه اعلام کرد که «اخبار اطلاعاتی موثقی» دریافت کرده که نشان می‌دهد هند قصد دارد به‌زودی حمله‌ای نظامی انجام دهد. پاکستان هشدار داد که در صورت وقوع این حمله پاسخ قاطعی خواهد داد. این خبر در حالی منتشر می‌شود که نگرانی‌ها درباره‌ی تشدید تنش میان دو کشور به‌دنبال حمله‌ای که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر در کشمیر شد، رو به افزایش است.

روابط میان این دو همسایه‌ی مجهز به سلاح هسته‌ای پس از آن رو به وخامت گذاشت که دهلی‌نو، اسلام‌آباد را مسئول حمله‌ی هفته‌ی گذشته در پاهالگام در بخش هندی کشمیر دانست؛ حمله‌ای که مرگبارترین حمله به غیرنظامیان در این منطقه در ۲۵ سال گذشته بوده است. یک منبع ارشد دولتی به خبرگزاری فرانسه گفت که نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، در جلسه‌ای غیرعلنی در روز سه‌شنبه «اختیارات کامل» را به ارتش برای واکنش به این حمله داده است.

دولت پاکستان هرگونه دخالت در حمله‌ی کشمیر را رد کرد. عطاءالله طارر، وزیر اطلاعات پاکستان، در بیانیه‌ای که بامداد چهارشنبه منتشر شد، گفت: «هرگونه اقدام تهاجمی با پاسخ قاطع مواجه خواهد شد.» او افزود: «پاکستان اطلاعات اطلاعاتی موثقی در اختیار دارد که نشان می‌دهد هند ظرف ۲۴ تا ۳۶ ساعت آینده با استفاده از حادثه‌ی پاهالگام، که بهانه‌ای بی‌اساس است، قصد دارد حمله‌ی نظامی انجام دهد.» با این حال، اسحاق دار، وزیر امور خارجه‌ی پاکستان، تأکید کرد که کشورش آغازگر هیچ حمله‌ای نخواهد بود.

سران چند کشور جهان نگرانی عمیق خود را ابراز کرده و از این دو همسایه که در گذشته چندین جنگ با یکدیگر داشته‌اند، خواستند که خویشتنداری نشان دهند. منطقه‌ی کشمیر با جمعیتی حدود ۱۵ میلیون نفر که اکثراً مسلمان هستند، میان پاکستان و هند تقسیم شده، ولی هر دو کشور کل این منطقه را متعلق به خود می‌دانند.

حدود ۱.۵ میلیون نفر در نزدیکی خط آتش‌بس در سمت پاکستانی مرز زندگی می‌کنند. بسیاری از ساکنان این مناطق، در حال آماده‌سازی پناهگاه‌های زیرزمینی ساده با دیوارهای گِلی تقویت‌شده با بتن هستند. محمد جوید، مردی ۴۲ ساله در روستای چاکوتی، به خبرگزاری فرانسه گفت: «در حال تمیز کردن پناهگاه هستیم تا اگر دشمن ناگهان حمله کرد، غافلگیر نشویم و بتوانیم جان بچه‌هایمان را نجات دهیم.»

تبادل آتش
ارتش هند روز چهارشنبه اعلام کرد که برای ششمین شب متوالی با نیروهای پاکستانی در امتداد خط آتش‌بس تبادل آتش داشته است. این منطقه‌ی به‌شدت نظامی‌شده دارای پایگاه‌هایی در ارتفاعات بالای کوه‌های هیمالیا بوده و مرز واقعی کشمیر محسوب می‌شود. یک منبع امنیتی پاکستانی نیز به خبرگزاری فرانسه گفت که روز سه‌شنبه دو پهپاد را که به حریم هوایی پاکستان وارد شده بودند، ساقط کرده‌اند.

تنش‌ها در هفته‌ی پس از حمله‌ی پاهالگام از جمله رد و بدل شدن اتهامات، اقدامات دیپلماتیک، اخراج اتباع کشور مقابل و بستن گذرگاه‌های مرزی به‌سرعت بالا گرفته است.

بالگرد نظامی هند بر فراز آسمان سریناگر در منطقه جامو و کشمیر هند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

مودی هفته‌ی گذشته وعده داد که عاملان این حمله و پشتیبانان آن‌ها را تحت تعقیب قرار خواهد داد. او پنج‌شنبه گفت: «به همه‌ی جهان می‌گویم: هند هویت هر تروریست و حامی‌اش را شناسایی خواهد کرد، آن‌ها را تعقیب و مجازات خواهد کرد... حتی اگر تا دوردست‌ترین نقاط زمین بروند، تعقیب‌شان می‌کنیم.»

این اظهارات نگرانی‌ها را درباره‌ی تشدید تنش نظامی بیشتر کرده است.

وزارت امور خارجه‌ی آمریکا اعلام کرد که وزیر مارکو روبیو به‌زودی با همتایان پاکستانی و هندی خود تماس خواهد گرفت تا آن‌ها را به «عدم تشدید وضعیت» ترغیب کند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، روز سه‌شنبه با شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، و سوپرامانیام جایشانکار، وزیر خارجه‌ی هند، تماس گرفت و طبق گفته‌ی سخنگوی او، آمادگی خود را برای «میانجی‌گری جهت کاهش تنش» اعلام کرد. دفتر نخست‌وزیر پاکستان بعداً اعلام کرد که شهباز شریف از گوترش خواسته «هند را به خویشتنداری ترغیب کند» و تأکید کرده که در صورت اقدام نسنجیده‌ی هند، پاکستان از «حاکمیت و تمامیت ارضی‌اش با تمام قوا دفاع خواهد کرد».

پوسترهای افراد تحت تعقیب
هند و پاکستان از زمان استقلال از حکومت بریتانیا در سال ۱۹۴۷ بر سر منطقه‌ی کشمیر با یکدیگر مناقشه دارند؛ زمانی که مرزها خانواده‌هایی را از هم جدا کرد که نسل‌ها در کنار هم زندگی می‌کردند. در بخش تحت کنترل هند، شورشیان از سال ۱۹۸۹ برای استقلال یا پیوستن به پاکستان دست به قیام زده‌اند.

گشت‌های ارتش هند در حال حرکت به سمت هاباتنار در منطقه انانتناگ در جنوب کشمیر – ۲۹ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پلیس هند پوسترهایی از سه مرد منتشر کرده که به اتهام اجرای حمله‌ی کشمیر تحت تعقیب‌اند. دو نفر از آن‌ها پاکستانی و یک نفر هندی است. هند می‌گوید آن‌ها اعضای گروه «لشکر طیبه» هستند؛ گروهی که مقرش در پاکستان است و سازمان ملل آن را یک گروه تروریستی معرفی کرده است. همچنین برای اطلاعاتی که منجر به دستگیری هر یک از آن‌ها شود، پاداشی معادل دو میلیون روپیه (حدود ۲۳۵۰۰ دلار) در نظر گرفته شده و عملیات گسترده‌ای برای بازداشت افراد مشکوک به ارتباط با این گروه آغاز شده است.

در آخرین مورد از تشدید تنش‌ها در کشمیر، در حمله‌ی پولواما در سال ۲۰۱۹ در منطقه‌ی تحت کنترل هند، یک بمب‌گذار انتحاری با خودرو به کاروان نیروهای امنیتی حمله کرد که منجر به کشته شدن ۴۰ نفر و زخمی شدن ۳۵ تن شد. کمتر از دو هفته بعد، جنگنده‌های هندی حملاتی هوایی به خاک پاکستان انجام دادند.