واکنش قاهره به سیگنال‌های ایران برای نزدیکی؛ پایبندی به رویکرد «متوازن»

تهران از دیدار «مثبت» السیسی و عبداللهیان صحبت کرد

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران (EPA)

اظهارات دیپلماتیک ایران دربارهٔ تلاش‌های تهران برای نزدیک شدن به قاهره، پس از گفت‌وگوی حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران و عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهور مصر در حاشیه نشست «بغداد-۲» ماه گذشته اردن که وزارت خارجه ایران آن را «مثبت و کوتاه» توصیف کرد، دوچندان شد، در همین حال منابع آگاه مصری بر «تعهد مصر به رویکردی متوازن بین منافع ملی و تعهداتش در قبال امنیت خلیج» تأکید کردند.
یک منبع آگاه مصری به «الشرق الأوسط» گفت: مصر به توسعه روابط خود با ایران از منظری نگاه می‌کند که بینش خود را نسبت به روابط منطقه ای و منافع ملی و تعهدات اساسی خود در قبال امنیت متحدان خلیجی و لزوم عدم مداخله در امور داخلی آنها متعادل می‌کند.
این منبع که خواست نامش فاش نشود، از اظهار نظر در مورد آنچه که وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد مبنی بر اینکه گفت و گوی «کوتاه و مثبت» بین وزیر امور خارجه ایران و رئیس‌جمهور مصر در حاشیه اجلاس «بغداد-۲»، صورت گرفته‌است، خودداری و بر تأکید بر موضع ثابت مصر در این مورد اکتفا کرد.
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در بیانیه‌ای (دوشنبه) گفت: «این گفت و گو مثبت بود و شامل ابراز علاقه به ادامه مذاکرات است».
وی با اشاره به اینکه السیسی و عبداللهیان «در مورد مسائل کنسولی گفت‌وگوهای دوجانبه داشتند»، افزود: دولت عراق تمایل خود را برای کمک به ایجاد گفت‌وگو بین ایران و مصر نشان داده‌است و ما از این ابتکارات مثبت استقبال می‌کنیم.
این اظهارات در پی سیگنال‌های پی درپی از سوی تهران در ماه‌های گذشته منتشر شد که نشان‌دهنده تمایل این کشور برای «شروع گفت‌وگوهای ایران و مصر در سطوح امنیتی و سیاسی است که منجر به تقویت روابط تهران و قاهره می‌شود». این را خبرگزاری میزان به نقل از وزیر امور خارجه ایران گزارش داد.
محمد العرابی سفیر سابق مصر، وزیر امور خارجه پیشین مصر، گفت که ایران به دنبال نزدیکی با مصر است و قاهره «جهت‌گیری محکمی» در رابطه با برخورد با هر قدرت منطقه ای، از جمله ایران و ترکیه، بر اساس دیدگاهی دارد که «به منافع ملی و الزامات امنیت ملی عرب احترام می‌گذارد».
العرابی به الشرق الاوسط توضیح داد که مصر به مداخله ایران در امور داخلی چندین کشور عربی «با رضایت نگاه نمی‌کند» و متوجه است که این مداخلات «به امنیت ملی عرب آسیب می‌زند» که «قاهره با وجود تلاش‌های دو کشور برای نزدیک شدن به مصر، آن را رد کرده و در قبال آن، چه در قبال ایران و چه در قبال ترکیه، موضعی ثابت و بدون تغییر دارد».
به نوبه خود، طارق فهمی استاد علوم سیاسی در دانشگاه قاهره، نوعی تشدید اظهارات «یک جانبه» ایران در مورد تمایل این کشور برای بهبود روابط خود با مصر در مناسبت‌های خاص مرتبط با تحولات قابل توجه منطقه ای و بین‌المللی را رصد کرده‌است.
فهمی به الشرق الاوسط گفت که بیانیه وزارت خارجه ایران «اولین بیانیه در این زمینه نیست» و یک هیئت ایرانی همچنین در اجلاس اخیر آب و هوا در شرم الشیخ شرکت کرد و با سامح شکری وزیر امور خارجه مصر دیدار کرد.
وی افزود: تشدید اظهارات اخیر ایران در رابطه با مصر در پی شرکت رئیس‌جمهور مصر در اجلاس «بغداد ۲» نشان دهنده حضور مصر در امنیت عراق و منطقه خلیج است که «علاقه تهران را برمی‌انگیزد که به نوعی در صحنه حضور دارد».
فهمی افزود: تحولات اخیر که شاهد رهبری مصر بر گروه «۱۵۳» است که با حمایت کشورهای خلیج و آمریکا مسئولیت حفاظت از امنیت کشتیرانی در منطقه خلیج، دریای سرخ و تنگه باب المندب را بر عهده دارد، نیروی نظامی مصر را به شدت در صحنه حوادث در منطقه مورد علاقه ایران حضور می‌دهد. در نتیجه، ایران به دنبال برخورد مثبت با مصر است، بلکه با پیام‌های مختلف با قاهره دلستانی کند.
فهمی در مورد ثابت نگاه مصر به مقابله با تلاش‌های ایران با استناد به «از سرگیری آرام روابط مصر و قطر و تعامل مثبت با نزدیکی ترکیه» گفت: درهای قاهره به روی هرگونه حرکت مثبتی که به دنبال ارتقای امنیت منطقه باشد باز است.
وی اظهار کرد: کشورهایی که روابط نزدیکی با قاهره دارند می‌توانند در همگرایی دیدگاه‌ها با ایران نقش داشته باشند.
با این حال، این استاد علوم سیاسی در دانشگاه قاهره بار دیگر تأکید کرد که قاهره «روابط خود با کشورهای خلیج را فدای ایران نخواهد کرد».
او تأکید کرد که «مصر از خطرات رسیدن ایران به آستانه هسته ای (توانایی تولید بمب) بر امنیت ملی عرب آگاه است و تهدید رفتار ایران در منطقه را متوجه امنیت کشورهای محوری قاهره به رهبری پادشاهی عربی سعودی و امارات می‌کند».