اختلاف بی‌سابقه بین ایالات متحده و اروپا بر سر ایران

اختلاف بی‌سابقه بین ایالات متحده و اروپا بر سر ایران
TT

اختلاف بی‌سابقه بین ایالات متحده و اروپا بر سر ایران

اختلاف بی‌سابقه بین ایالات متحده و اروپا بر سر ایران

تمایل آمریکایی‌ها برای پایان دادن به برجام، شکاف بی‌سابقه ای بین ایالات متحده و متحدان اصلی آن در اروپا ایجاد کریه است که در صورت انتخاب مجدد دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا برای دومین دوره، ممکن است این اختلاف طولانی شود.
این اختلاف در گذشته، عمیق نبود: اروپایی‌های مورد حمایت پکن، مسکو و تهران، روز یکشنبه، اعلامیه ایالات متحده را برای اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را فاقد ارزش قانونی دانستند.
شکاف در قالب ناتو قبلاً در هنگام حمله به عراق در سال ۲۰۰۳اتفاق افتاده‌است، اما ایالات متحده در آن زمان با مخالفت فرانسه روبرو شد، نه بریتانیا.
پاسکال بونیفیس مدیر انستیتوی روابط بین‌الملل و استراتژیک در این باره به خبرگزاری فرانسه گفت: «این اولین بار است که بریتانیا دربارهٔ موضوعی با ایالات متحده مخالفت می‌کند که وزارت خارجه اش آن را ضروری می‌داند».
وی افزود: بریتانیا موقعیت خود را علی‌رغم «خواسته‌های ایالات متحده که فوری تر شده‌اند» و شکاف دائمی که برگزیت با بقیه اروپا ایجاد کرده، حفظ کرد.
موضع واشنگتن همزمان با آغاز مجمع عمومی عادی سالانه در روز سه شنبه، سازمان ملل متحد را به شکاف حقوقی بی‌سابقه ای سوق داد که قرار است کثرت گرایی را برجسته کند.
در پرونده ایران، واشنگتن بیش از دو سال است که با جبهه ای متحد تشکیل شده از لندن، پاریس و برلین روبرو است، که معتقد است امنیت آن به دلیل خطرات گسترش سلاح‌های هسته ای تهدید می‌شود.
ایالات متحده تأکید می‌کند که «از تنها بودن نمی‌ترسد». مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا، اظهارات خود را در مورد اروپایی‌های متهم به «کاری از پیش نبردن» در قبال ایران و «انتخاب گزینه ایستادن در کنار جمهوری اسلامی» را شدت بخشید.
این شکاف دربارهٔ پرونده ایران که توسط دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا آغاز شده‌است، اصلی‌ترین نکته در از هم پاشیدگی روابط بین ایالات متحده و قدیمی‌ترین و نزدیک‌ترین متحدان اروپایی آنها است.
سه سال پیش، این اختلاف در پرونده‌های مهم دیگر – آب و هوایی، قدس به عنوان پایتخت اسرائیل و ناتو - و همچنین در جریان مذاکرات در سازمان ملل در مورد موضوعات کم‌اهمیت، وجود داشت.
آنچه باعث تعجب در میان دیپلمات‌های اروپایی شده، تحمیل این گونه سلطه بی‌سابقه است، به طوری که واشنگتن تا آنجا پیش رفت که از حق وتو یا پیشنهاد پیش نویس قطعنامه‌هایی برای تحمیل دیدگاه خود استفاده کرد، رفتاری که اغلب تاکنون آمریکا برای مخالفانش استفاده می‌کرد.
ریچارد گوان متخصص در گروه بحران بین‌المللی، سال گذشته، فاش کرد که «عدم وحدت استراتژیک بین غربی‌ها در شورای امنیت به روسیه و چین یک کانال دیپلماتیک برای پیشبرد منافع خود در نیویورک می‌دهد».
برتراند پدی استاد انستیتوی مطالعات سیاسی پاریس نیز معتقد است که اروپایی‌ها در پرونده ایران «راکد» شده‌اند.
وی افزود: «اساساً اولویت اروپایی‌ها حفظ اتحاد با ایالات متحده است، زیرا آنها به آن نیاز دارند، همچنین آنها قادر به تضمین سیاست دفاعی یا خارجی اروپا نیستند».
همه آنها می‌گویند «ما باید ۴۳ روز صبر کنیم» تا زمان موعد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ۳ نوامبر فرا برسد.
بسیاری امیدوارند که پیروزی جو بایدن دموکرات، ایالات متحده را به مجامع بین‌المللی که از آن فاصله گرفته‌است بازمی‌گرداند و همچنین انسجام را به اتحاد غربی بازمی‌گرداند.
پاسکال بونیفیس گفت: «اگر بایدن انتخاب شود، یکی از اولویت‌های وی ترمیم روابط متشنج و حتی آسیب دیده بین کشورهای اتحادیه اروپا و ایالات متحده خواهد بود».
فرانسوا هسبورگ مشاور ویژه بنیاد تحقیقات استراتژیک نیز می‌گوید: آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها می‌خواهند با ادغام مجدد ایالات متحده در برخی از توافق‌نامه‌های بین‌المللی «به مسائل سمت و سو ببخشند».
وی توضیح می‌دهد: «اما در صورت انتخاب مجدد دونالد ترامپ، تهدید واقعی وجود دارد که وی از این برای شکستن پیمان ناتو سوءاستفاده خواهد کرد. پرونده ایران یکی از بهانه‌هایی است که وی می‌تواند برای طرح سؤال در مورد نقش ایالات متحده در ناتو به کار ببرد».



رایزنی‌های سیاسی میان مصر و ایران برای توسعه روابط دوجانبه

کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
TT

رایزنی‌های سیاسی میان مصر و ایران برای توسعه روابط دوجانبه

کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)

مصر و ایران توافق کردند مسیر بررسی و شناسایی ظرفیت‌های روابط دوجانبه را ادامه دهند.
وزیر خارجه و مهاجرت مصر، بدر عبدالعاطی، در یک نشست خبری مشترک با همتای ایرانی‌اش، عباس عراقچی، در قاهره در روز دوشنبه اعلام کرد: «مسیر جدیدی برای مشورت‌های سیاسی بین دو کشور آغاز شده که در سطحی پایین‌تر از وزیران خارجه برگزار خواهد شد و ابعاد مختلف روابط دوجانبه را بررسی خواهد کرد.»

عباس عراقچی روز دوشنبه به قاهره سفر کرد و با رئیس‌جمهور مصر، عبدالفتاح السیسی، دیدار داشت. همچنین دو نشست، یکی دوجانبه و دیگری گسترده‌تر، با وزیر خارجه مصر، بدر عبدالعاطی برگزار کرد. این دیدارها به‌عنوان نشانه‌ای از حرکت روابط دو کشور به‌سوی گام‌های نزدیک‌تر تلقی شد.

بر اساس بیانیه رسمی دفتر ریاست‌جمهوری مصر، السیسی و عراقچی «بر اهمیت ادامه مسیر فعلی برای بررسی چشم‌اندازهای توسعه مشترک روابط بین دو کشور تأکید کردند.»

وزیر خارجه مصر در این نشست خبری گفت که گفتگوها «بر لزوم گسترش روابط دوجانبه تمرکز داشت، با در نظر گرفتن نگرانی‌های هر دو طرف»، و تأکید کرد که «تمایل متقابل برای توسعه روابط وجود دارد.» او افزود که دیدارهای متقابل دو طرف «نشان‌دهنده تحول مثبتی در روابط دوجانبه است.»

از سوی دیگر، عباس عراقچی در این نشست خبری گفت: «این چهارمین دیدار من با رئیس‌جمهور السیسی است و بیش از ۱۰ دیدار نیز با وزیر خارجه مصر داشته‌ام. این نشان می‌دهد که کشورم چقدر به گسترش روابط با مصر اهمیت می‌دهد.»

او اضافه کرد: «اراده‌ای برای توسعه روابط و گسترش همکاری‌ها در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و دیگر زمینه‌ها وجود دارد.» عراقچی ادامه داد: «ما اراده‌ای داریم برای تقویت روابط و رفع موانع آن. مسیر اکنون بیش از هر زمان دیگری برای توسعه روابط باز است.»

وی همچنین به «ادامه گفت‌وگوهای سیاسی و توافق بر افزایش مبادلات تجاری و همکاری در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی، به‌ویژه در موضوعات منطقه‌ای» اشاره کرد و گفت: «سطح اعتماد بین قاهره و تهران هیچ‌گاه تا این حد بالا نبوده است.»

ایران و مصر در سال ۱۹۷۹ روابط دیپلماتیک خود را قطع کردند و پس از ۱۱ سال، تنها در سطح کاردار روابط را از سر گرفتند. در دو سال گذشته، چندین دیدار میان وزیران دو کشور برای بررسی امکان توسعه روابط انجام شد. در مه ۲۰۲۳، دولت ایران به وزارت خارجه دستور داد تا گام‌هایی برای تقویت روابط با مصر بردارد.

افزون بر دیدارهای وزرای خارجه، دیدار میان السیسی و رئیس‌جمهور فقید ایران، ابراهیم رئیسی، در نوامبر ۲۰۲۴ در ریاض نیز از جمله نقاط عطف در این مسیر بود.

هدی رؤوف، استاد علوم سیاسی و رئیس بخش مطالعات ایران در مرکز مطالعات استراتژیک مصر، به روزنامه «الشرق الاوسط» گفت: «سفر عراقچی به قاهره با هدف تداوم گفت‌وگوها و بررسی امکان نزدیکی بیشتر میان دو کشور انجام شده، به‌ویژه در شرایطی که ایران در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای بهبود روابط انجام داده و مصر نیز با احتیاط به این موضوع نگاه کرده است.»

او افزود: «این سفر حاکی از تحول مثبت در روابط و نشانگر گام‌هایی عملی در جهت نزدیکی بیشتر دو کشور در آینده است، به‌ویژه در زمینه گردشگری و تجارت، و نیز همکاری در پرونده‌های منطقه‌ای، به‌ویژه جنگ غزه و امنیت دریای سرخ.»

در دیدار میان السیسی و عراقچی، تحولات شتاب‌زده منطقه بررسی شد. رئیس‌جمهور مصر بر موضع کشورش مبنی بر رد گسترش دایره درگیری تأکید کرد و هشدار داد که «تشدید بحران ممکن است به جنگی فراگیر در سطح منطقه بینجامد که پیامدهای خطرناکی برای امنیت و منابع کشورهای منطقه خواهد داشت.» او همچنین بر اهمیت مذاکرات جاری بین ایران و آمریکا تأکید کرد.

السیسی همچنین خواستار «توقف فوری درگیری‌ها در نوار غزه و ارسال کمک‌های انسانی» شد و تأکید کرد که «بازگشت وضعیت عادی در تنگه باب‌المندب و دریای سرخ ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.»

عبدالعاطی و عراقچی در مشورت‌های سیاسی خود، علاوه بر روابط دوجانبه، به وضعیت در غزه، سوریه، لبنان، امنیت دریایی در دریای سرخ و مذاکرات ایران و آمریکا پرداختند.

وزیر خارجه مصر بر لزوم «حفظ آزادی کشتیرانی در دریای سرخ و بازگرداندن آرامش به منطقه» تأکید کرد و گفت: «مصر بیشترین آسیب را از تنش‌های نظامی منطقه دیده است.» او همچنین از توافق اخیر یمن و آمریکا و تأثیر مثبت احتمالی آن بر امنیت دریایی و تجارت جهانی استقبال کرد.

عراقچی نیز گفت: «مذاکرات درباره یمن و دریای سرخ به‌طور جزئی بررسی شد» و تأکید کرد که «حوثی‌ها همانند حماس و حزب‌الله گروه‌هایی مستقل هستند که تصمیمات خود را مستقل از تهران می‌گیرند.» او افزود: «حملات حوثی‌ها علیه اسرائیل و در حمایت از فلسطین است.»

از نوامبر ۲۰۲۳، حوثی‌ها در حمایت از غزه، به کشتی‌ها در دریای سرخ حمله کرده‌اند. این حملات موجب اختلال در تجارت جهانی و کاهش شدید درآمدهای کانال سوئز شده است.

عبدالعاطی همچنین گزارش همتای ایرانی‌اش درباره نتایج پنج دور مذاکرات میان ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای ایران را شنید و ابراز امیدواری کرد که این گفت‌وگوها به موفقیت برسد و «راه‌حلی مسالمت‌آمیز، جامع و پایدار برای کاهش تنش‌ها و برقراری آرامش در منطقه حاصل شود.»

او تأکید کرد که مصر مصمم است از هرگونه تنش و آشوب بیشتر در منطقه جلوگیری کند، چراکه این منطقه هم‌اکنون نیز با بحران‌های بزرگی دست‌وپنجه نرم می‌کند. عبدالعاطی گفت که قاهره کاملاً از مذاکرات برای کاهش تنش حمایت می‌کند و این مذاکرات را «فرصتی مناسب برای جلوگیری از تشدید بحران» دانست و از نقش مثبت عمان در این زمینه تمجید کرد.

او افزود: «در صورت وقوع درگیری نظامی، همه بازنده‌اند. این گزینه‌ای عاقلانه نیست. مصر همواره تأکید کرده که راه‌حل‌ها باید سیاسی باشد و نگرانی‌های همه طرف‌ها را در نظر بگیرد.»