ترامپ… واقعاً دیداری غیرعادی

ساخت یک برنامه هسته‌ای برای سعودی، قراردادهای نظامی، توافق‌نامه دفاعی، پایان دادن به جنگ غزه، مسیر حل دو کشور، مذاکره با ایران و روابط تجاری و سرمایه‌گذاری به ارزش تریلیون دلار؛ همه این موارد در دیدار رئیس‌جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ، گنجانده شده‌ است. انتظار می‌رود که گروهی از مدیران برجسته شرکت‌های فناوری، از جمله ایلان ماسک به‌عنوان وزیر و رئیس شرکت‌های «تسلا» و «اسپیس‌ایکس»، و همچنین رؤسای شرکت‌های «اوپن‌ای‌آی»، «متا»، «آلفابت»، «بوئینگ» و «سیتی‌گروپ» او را همراهی کنند. این وعده‌های بزرگ در دیدار ترامپ از سعودی، این سفر را به رویدادی غیرعادی تبدیل کرده است. این نخستین سفر رسمی خارجی او پس از بازگشت به ریاست‌جمهوری است که فعالیت‌های دیپلماتیک بین‌المللی‌اش را با آن آغاز می‌کند.
برنامه‌ریزی برای این سفر بیش از دو ماه پیش آغاز شده و آمادگی‌هایی بی‌سابقه از سوی دو دولت آمریکا و سعودی انجام گرفته است. در این مدت مذاکراتی در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و دفاعی برگزار شد که به توافق‌هایی در تمام موضوعات مرتبط منجر گردید. پیش از این دیدار، تعدادی از سیاستمداران منطقه‌ای و جهانی به ریاض سفر کرده بودند تا موضوعاتی را برای گفتگو در این دیدار مطرح کنند.
طبق سوابق وزارت خارجه آمریکا، طی پنجاه سال گذشته، دوازده رئیس‌جمهوری آمریکا پیش از ترامپ به سعودی سفر کرده‌اند و همه این سفرها در زمینه تاریخی و سیاسی خود اهمیت داشتند. اما سفر فردای ترامپ در چارچوب تاریخی کنونی، همزمان با تغییرات منطقه‌ای و جهانی بی‌سابقه از زمان پایان جنگ سرد صورت می‌گیرد.
در زمینه روابط دوجانبه، این سفر پایه‌گذار فصلی جدید خواهد بود؛ به‌ویژه با توجه به ماهیت موضوعاتی که در حال مذاکره و توافق هستند، برخی از این موضوعات آغاز شده‌اند و برخی دیگر در آینده ادامه خواهند یافت. از جمله پروژه هسته‌ای سعودی که واشنگتن در گذشته علاقه‌ای به مذاکره درباره آن نداشت، اما اکنون احتمال اعلام آن وجود دارد؛ چراکه دولت آمریکا قبلاً اطلاعاتی در این باره منتشر کرده بود. یکی از تحولات جالب این است که سعودی در چارچوب برنامه توسعه‌ای بزرگ خود در سال ۲۰۳۰ و در جریان فعالیت‌های معدنی‌اش، به منابع اورانیوم در صحراهای خود دست یافته که به پیشبرد پروژه هسته‌ای غیرنظامی‌اش کمک خواهد کرد.
از منظر سیاسی، رابطه سعودی و آمریکا اگرچه خوب است، اما همچنان نیاز به بازتعریف و تثبیت دارد. توافق استراتژیک «کوئینسی» که سعودی در دوران بنیان‌گذار خود، ملک عبدالعزیز، با رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، روزولت، پس از جنگ جهانی دوم امضا کرد، اکنون عملاً به پایان رسیده است. در اینجا ترامپ و رهبری سعودی به‌دنبال یافتن چارچوبی جدید برای توافق استراتژیک جایگزین هستند؛ با در نظر گرفتن تغییرات جدید از جمله تبدیل ایالات متحده به یک کشور صادرکننده نفت، ظهور بازارهای بزرگ برای سعودی در چین و هند، و پروژه جاه‌طلبانه ۲۰۳۰ که سعودی را در میان اقتصادهای برتر جهان قرار می‌دهد.
دیدار دوم ترامپ از ریاض با دیدار نخست او تفاوت دارد، و ناظران تحولات اقلیمی سیاسی را به‌خوبی درک می‌کنند: سقوط نظام اسد، فروپاشی قدرت «حزب‌الله»، نابودی توانایی‌های حوثی‌ها، و توقف حملات شبه‌نظامیان عراقی به نیروهای آمریکایی و بین‌المللی برای نخستین‌بار در ده سال گذشته. همچنین برنامه کاری این سفر، آن را از دیدار اول او در دوره ریاست‌جمهوری قبلی‌اش متمایز می‌سازد. ترامپ موفق شده است واشنگتن سرسخت را با خود همراه کند و برنامه‌ای بزرگ برای تغییرات داخلی و خارجی آغاز کرده و اکنون حدود چهار سال فرصت دارد تا آن را به سرانجام برساند.
به نظر من، مهم‌ترین دستاورد این اجلاس برای سعودی می‌تواند پایه‌گذاری روابط کاری مثبت و بلندمدت با ترامپ و ایالات متحده باشد. روابط سعودی طی هشت سال گذشته موفقیت‌آمیز بوده و بسیاری از منتقدان گذشته اکنون شاهد نتایج آن هستند. از آنجا که این روابط مبتنی بر منافع متقابل است، توان ادامه‌پذیری دارد. بسیاری از کشورهای جهان، از جمله کشورهای اروپایی، اکنون در تعامل با ترامپ به شیوه‌ای مشابه سعودی رفتار می‌کنند. دیگر تنها به ائتلاف‌های سیاسی و نظامی با واشنگتن اکتفا نمی‌شود، بلکه به‌دنبال خلق منافع مشترک هستند.
روابط تریلیون دلاری که سعودی برای سرمایه‌گذاری در طول ده سال به ترامپ وعده داده، یک سبد هدیه نیست، بلکه پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های عظیمی هستند. می‌توان آنچه در حال وقوع است را از طریق توافق‌نامه‌های منتشر شده و حضور تیم ترامپ در این سفر مشاهده کرد؛ سفری که با سبک و رویکرد ولیعهد محمد بن سلمان در تمرکز بر توسعه، اقتصاد و غلبه بر چالش‌های سیاسی و امنیتی هم‌راستا است تا روابطی ثمربخش و پایدار بنا نهاده شود.
.