سعودی و پاکستان… ائتلافی در زمان مناسب

روابط همکاری نزدیک میان سعودی و پاکستان بیش از هفت دهه ادامه داشته و اکنون این روابط با توافق‌نامه‌ای تحت عنوان «دفاع استراتژیک مشترک» به اوج رسیده است؛ توافقی که تمام معادلات سیاسی و نظامی را در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی به هم ریخته، زیرا توافقی جامع و گسترده است و صراحتاً اعلام می‌کند که حمله به یکی از دو کشور، به معنای حمله به هر دوی آن‌ها تلقی می‌شود.
در طی چند دهه گذشته، بازیگران مخربی در منطقه ظهور کردند، از جمله رژیم‌های ناسیونالیستی، بعثی و چپ‌گرا، که برای کشورهایشان جز ویرانی چیزی به همراه نداشتند. این رژیم‌ها حتی جنگ‌هایی علیه دیگر کشورهای عربی به راه انداختند؛ مانند تهاجم صدام حسین به کویت و اشغال آن در آغاز دهه ۹۰ میلادی. یکی دیگر از این بازیگران، اسرائیل بود که وارد چندین جنگ با کشورهای عربی شد، گاهی پیروز و گاهی شکست‌خورده. اما پس از اشغال کرانه باختری، غزه، صحرای سینا و جنوب لبنان، عقب‌نشینی کرد و معاهدات صلحی با همسایگانش به امضا رساند: خروج از غزه و کرانه باختری، توافق اسلو با تشکیلات خودگردان فلسطین، معاهده «وادی عربه» با اردن، و پیش‌تر معاهده کمپ دیوید با مصر.
در کنار این‌ها، برخی کشورهای منطقه‌ای نیز نقش‌آفرینان مخربی بودند که پروژه‌هایی توسعه‌طلبانه علیه کشورهای عربی دنبال می‌کردند؛ خواه فرقه‌گرا یا افراطی. برخی از شبه‌نظامیان وابسته به این کشورها، به تاسیسات نفتی سعودی در البقیق حمله کردند. پیش از آن هم سعودی وارد جنگی برای نجات یمن برای کشور و مردمش در برابر شبه‌نظامیان حوثی شد، اما برخی از قدرت‌های جهانی که متحد سعودی و کشورهای خلیج‌اند، هیچ واکنشی نشان ندادند.
پس از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ و حمله‌ جنبش «حماس»، اسرائیل وارد مرحله‌ای از بی‌ثباتی شدید شد. تمام توافق‌هایش با کشورهای عربی را زیر پا گذاشت و سطحی از خشونت بی‌سابقه در دوران معاصر را علیه مردم فلسطین در غزه به‌کار گرفت؛ کشتار، انفجار، جنگی بی‌رحمانه علیه غیرنظامیان بی‌دفاع. همچنان به این رفتارها ادامه می‌دهد و به آن، قحطی‌ای را افزوده که ساکنان غزه را تحت فشار قرار داده، آن‌هم در برابر چشم جهانیان. در عین حال، اسرائیل گستاخی بی‌نظیری در نقض حاکمیت کشورهای عربی از خود نشان داده است؛ در لبنان، یمن و سوریه، و سرانجام مرتکب بزرگ‌ترین حماقت تاریخ خود شد: حمله‌ آشکار و مستقیم به کشور برادر قطر. این نخستین‌بار در تاریخ بود که اسرائیل، یکی از کشورهای خلیج را با یک حمله‌ نظامی غافلگیرانه هدف قرار داد. خطرناک‌تر آنکه قطر میزبان بزرگ‌ترین پایگاه نظامی آمریکا در منطقه است، اما این پایگاه هیچ واکنشی نشان نداد.
این سکوت آمریکا، پرمعنا، بلند و پرهیاهوست. برای نخستین بار، نوع رابطه‌ میان کشورهای خلیج و آمریکا زیر سؤال رفته است. بی‌تردید اسرائیل مرتکب حماقتی شد که آسیب جدی به خودش، به اعتبار آمریکا، و به اتحادهای بین‌المللی‌اش وارد کرد. با از بین رفتن اعتماد، متحدان در سراسر جهان به‌دنبال جایگزین‌های سریع، قدرتمند و مطمئن خواهند گشت.
سعودی یک قدرت بزرگ در منطقه است و تأثیری جدی بر توازنات جهانی دارد. کشوری پیشرو و رهبری‌کننده است و اکنون توافق‌نامه‌ای تاریخی با پاکستان امضا کرده که به سعودی قدرت بازدارندگی بالایی در برابر تمام عناصر مخرب در منطقه و جهان می‌بخشد. به‌نظر می‌رسد این مسیر، درهای منطقه را برای پیمودن راهی مشابه خواهد گشود. تنها کسانی که ناآگاه‌اند، می‌پندارند ارتکاب حماقت‌ها نمی‌تواند معادلات قدرت و توازن بازدارندگی نظامی را دگرگون کند.
طبیعتاً این توافق‌نامه‌ استراتژیک تاریخی میان سعودی و پاکستان، علیه هیچ کشور یا قدرت منطقه‌ای یا بین‌المللی نیست و آن‌ها را هدف نمی‌گیرد؛ اما با صدایی بلند می‌گوید: «هرکس به فکر تعرض به یکی از این دو کشور باشد، باید بارها و بارها اندیشه‌اش را بازنگری کند و محاسباتش را دقیق انجام دهد؛ پیش از آن‌که به سوی ناشناخته‌ها گام بردارد».
«هولوکاست غزه»، تجاوز آشکار به حاکمیت کشورهای منطقه، و حمله نظامی به قطر، همگی نشانه‌هایی هستند که برای هر انسان عاقلی در منطقه تنها یک گزینه باقی می‌گذارند: تشکیل ائتلاف‌ها، ترسیم خطوط قدرت، و تلاش برای بازتعریف مفاهیم قدرت و اتحادهای آن، در سطوح بین‌المللی و منطقه‌ای، نظامی و فرهنگی، دینی و قومی. در این مرحله، بسیاری از معادلات زمانی و مکانی دگرگون خواهند شد، و جغرافیا و منطق تاریخ، نقش‌آفرینی پررنگ‌تری خواهند داشت.
عبرت گرفتن از تاریخ، در فهم معانی است نه واژگان؛ در رسیدن به اهداف است نه ابزارها؛ در دست‌یابی به نتایج است نه گرفتار شدن در توهمات. بیش از هفت دهه پیش، جهان شاهد یکی از خطرناک‌ترین جنایت‌کاران تاریخ بود؛ آدولف هیتلر، که با اعتماد به قدرت شکست‌ناپذیرش و ایمان به نازیسم و مأموریتش برای نابودی «یهودیان»، مرتکب جنایت «هولوکاست» شد.
امروز نتانیاهو، همان هیتلر جدید است. عبرت در معناست، نه در تعداد قربانیان. او یهودیان اسرائیل را به سوی خودکشی سیاسی سوق می‌دهد؛ با دشمنی با جهان، و تلاش برای از بین بردن هرگونه همدلی جهانی با رنج‌های یهودیان در آمریکا، غرب و سایر نقاط جهان. او به‌شکلی نظام‌مند، روابط اسرائیل با آمریکا و غرب را تخریب می‌کند، سیاست‌هایی خصمانه در قبال روسیه و دیگر قدرت‌های جهانی اتخاذ می‌کند، و به کشورهای اطرافش در منطقه بی‌توجهی و تحقیر روا می‌دارد؛ درست همان‌طور که هیتلر در گذشته با کشورهای اروپایی اطراف خود رفتار کرد.