سوریه و استاد ودیع

قبل از اینکه مطبوعات در سوریه دولتی شوند، مانند دیگر بخش‌های کشور، در دمشق مجموعه‌ای از روزنامه‌ها و نشریات هفتگی مستقل منتشر می‌شد که از جمله مهم‌ترین آنها روزنامه «النصر» بود که صاحب آن ودیع الصیداوی بود، فردی که در سال ۱۹۲۲ از دانشگاه آمریکایی بیروت فارغ‌التحصیل شد.
استاد ودیع همیشه خاطرات خود را از روزهای روزنامه‌نگاری‌اش تعریف می‌کرد. و چیزی که همیشه در ذهنم می‌ماند این است که دولت ایالات متحده یک هیئت از روزنامه‌نگاران سوری را برای سفر به آمریکا دعوت کرد. و در حالی که این هیئت از ایالتی به ایالت دیگر، از آب و هوایی به آب و هوای دیگر، و از قومی به قومی دیگر می‌رفت، او همیشه از خود می‌پرسید: چه چیزی این ملت‌ها را به هم پیوند می‌دهد؟ چرا فرانسوی‌ها و آلمانی‌ها در کشورهای خود در حال جنگ هستند، اما در اینجا با هم زندگی می‌کنند؟ و چرا مردم از اینجا به آنجا مهاجرت می‌کنند و با هزاران زبان مختلف صحبت می‌کنند، اما روز بعد، همه یک زبان مشترک می‌گویند و طبق یک قانون واحد عمل می‌کنند؟
جواب این سوالات برای او بسیار ساده بود: دلار! فرصت‌های شغلی که مهاجران در کشورهای خود پیدا نمی‌کنند، در آمریکا در دسترس است. در این کشور دروازه‌های ثروت به روی آنها باز است. اینجا درهای رقابت و شراکت باز است. در حالی که آمریکایی‌ها به سوی معادن طلا می‌روند، اروپایی‌ها در حال جنگ بر سر تحلیل‌های مختلف از سوسیالیسم و سرمایه‌داری هستند. اما استاد ودیع همیشه هشدار می‌داد که هر گونه اختلال اساسی در اقتصاد می‌تواند مفهوم شراکت را تهدید کند.
امروز سوریه در مرحله‌ای از بحران عظیم است. اولین گام باید بازگرداندن وحدت میان مردم سوریه باشد. آیا تنها شعارها، نوستالژی و نیت‌های خوب کافی هستند؟ مردم سوریه توسط انحصار منابع کشور از هم جدا شده‌اند و شکاف عظیمی بین مناطق روستایی و شهری به وجود آمده است. و زمانی که سوریه به عنوان «گندم‌زار روم» شناخته می‌شد، اکنون باید گندم وارد کند. اولین باری که با رئیس‌جمهوری حافظ اسد ملاقات کردم، او با خوشحالی و افتخار می‌گفت که سوریه یک میلیون درخت زیتون کاشته است.
و سپس روزی آمد که بشار اسد در مورد مهاجرت نصف جمعیت سوریه اظهار نظر کرد و آن را یک «تصادف خوشایند» دانست. او گفت که اکنون تنها «سوریه مفید» باقی مانده است. شاید سوریه بازگشتی بیابد که در آن عمران و کفایت وجود داشته باشد و از حجم حرف‌های بی‌فایده‌ای که دنیا را پر کرده و به خرابی و بی‌ثباتی منتهی شده است، رهایی یابد.
سازمان ملل متحد اعلام کرده است که ۳۰۰ هزار پناهنده سوری از لبنان به خانه‌های خود بازگشته‌اند. این عدد به نظر ممکن است کم باشد، اما معانی عمیقی در خود دارد. این نشان می‌دهد که حتی اگر آغاز کار سخت باشد، اما به هر حال از نو شروع شده است. امید وجود دارد، با وجود ویرانی‌ها و آسیب‌هایی که در ساختار جامعه و چرخه طبیعی زندگی باقی مانده است. و چه بسا روزی شاهد بازگشت روزنامه‌های آزاد باشیم و سوریه استاد ودیع نیز بازگردد.