وائل مهدی
روزنامه نگار حوزه نفت روزنامه "الشرق الاوسط"
TT

آیا «اوپک پلاس» درست می‌گوید؟ 

آیا «اوپک پلاس» برحق است، وقتی می‌گوید به فکر کاهش تولید برای مدت یک سال کامل بود، بعد برخی کشورهای عضو ائتلاف به طور داوطلبانه آن را افزایش دادند؟

این سئوال یکی از سؤالاتی است که پاسخ دادن به آن دشوار است، زیرا ائتلاف همیشه در جایگاه متهم رسانه‌ها و مصرف کنندگان غربی در سایر نقاط جهان قرار می‌گیرد. بله، قیمت نفت برای همه اعم از تولیدکننده و مصرف کننده مهم است، اما نکته‌ای وجود دارد که همه بر آن تاکید دارند و هیچکس به آن توجه چندانی نمی‌کند و آن ثبات بازار است.

ثبات بازار برای کشورهایی که بیش از 40 درصد از تولید جهانی نفت را در اختیار دارند، بسیار مهمتر از افزایش سریع و موقت قیمت است. آیا این درست است؟ بله، تا حدودی، اما قطعا نه برای همه کشورها، بلکه برای کشورهایی که تولید بزرگ و پرحجم دارند. «اوپک پلاس» سابقه طولانی ندارد، در حالی که سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) سابقه بسیار طولانی دارد که بیش از 60 سال در برخورد با قیمت‌ها و نوسانات پیش می‌رود. «اوپک» درس‌های سخت زیادی گرفته و اولین آنها این است که قیمت بالای نفت برای مدت بسیار طولانی به نفع آن نیست.

این سناریو منجر به بحران بازار در دهه 1980 شد، زمانی که نفت دریای شمال و نفت‌های دیگر در مقادیر زیادی وارد بازار شدند و در آن زمان برخی از وزرای «اوپک» انتظار داشتند که قیمت‌های پایین‌تر تولیدکنندگان حاشیه‌ای را از معادله خارج کند. این اتفاق نیفتاد.

10 سال پیش همین اتفاق در مورد تولیدکنندگان نفت صخره‌ای افتاد و «اوپک» انتظار داشت که تنها مجموعه‌ای باشد که می‌تواند با قیمت پایین بفروشد و بقیه را از بازار بیرون کند و این اتفاق نیفتاد و تولید خارج از «اوپک» همچنان بالا بود و قیمت‌ها سقوط کرد.

برای کشورهایی که تولیدات عظیم در «اوپک پلاس» دارند، حفظ ثبات بازار و امنیت تقاضا مهمتر از حفظ سطح بالای قیمت برای مدت طولانی است و به همین دلیل است که گاهی اوقات تصمیمات دشواری مانند کاهش تولید برای مدت طولانی گرفته می‌شود. مانند آنچه در همه‌گیری کرونا رخ داد.

اگر به وضعیت فعلی بازار نگاه کنیم، بازار از نظر تقاضا از ثباتی برخوردار نیست و به همین دلیل آنچه قیمت نفت را برای تولیدکنندگان حتی خارج از «اوپک» در سطح مطلوبی نگه می‌دارد، نقش «اوپک پلاس» است.

قیمت نفت اخیرا وارد وضعیت تلفیقی شده است، به این معنی که در حال حاضر بازار معتقد است که امروز مازاد عرضه و کمبود عرضه در پایان سال وجود دارد و به همین دلیل تصمیم برای کاهش «اوپک پلاس» منطقی به نظر می‌رسد، زیرا در صورت عدم کاهش تولید، قیمت‌ها بیشتر کاهش می‌یابند و به سطوحی می‌رسند که سرمایه‌گذاری و تولید نفت خارج از سازمان را تشویق نمی‌کند.

بالاخره چه کسی بازاری می‌خواهد که در آن قیمت‌ها ناگهان دیوانه‌وار بالا بروند و سپس ناگهان دیوانه‌وار سقوط کنند؟ مطمئناً نه شرکت‌ها، بلکه دلالان، و این چیزی است که کشورهای «اوپک پلاس» ترجیح نمی‌دهند... اما دلالانی نیز مانند «اوپک پلاس» بخشی از ساختار بازار هستند و به همین دلیل مسئولیت ثبات بازار بر عهده همه است؛ بازار، از کشورهای مصرف کننده و تولیدکننده گرفته تا دلالان.

همه این افراد خواهان شفافیت و داده‌های صحیحی هستند که بر اساس آن تصمیمات خود را مبنا قرار دهند، و در اینجا پیش‌بینی‌های «اوپک» از تقاضا و عرضه به وضوح بهتر از پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی شده و این چیزی است که باعث می‌شود بازار اخیراً باور کند که «اوپک» در بسیاری از آنچه می‌گوید برحق است.