حمله به قطر و سیاست‌های آمریکایی

در مثل معروف لبنانی گفته می‌شود: «واسطه دو سوم قاتلان است!» ایران برای انتقام از ایالات متحده قطر را هدف قرار داد. اما اسرائیل برای انتقام از «حماس» به قطر حمله کرد! در حالی که ریاست‌جمهوری آمریکا اعلام کرد حمله اسرائیل به قطر به سود منافع اسرائیل و ایالات متحده نیست. با این حال، رئیس‌جمهوری آمریکا دونالد ترامپ معتقد است که این حمله ممکن است فرصتی برای صلح باشد! اما در عمل، اگر قطر به شورای امنیت شکایت کند، آیا آمریکا اجازه خواهد داد تا بدون وتو، اسرائیل محکوم شود؟ خبرها حاکی است که رهبری «حماس» قصد داشت در دوحه گردهم آیند تا پیشنهاد اخیر آمریکایی برای توافق جامع را بررسی کنند، اما حمله ناگهانی اسرائیل این امکان را از آنها گرفت. آیا اسرائیل آنقدر جسور شده که مانع تحقق توافقی شود که آمریکا پیشنهاد کرده است؟ به نظر چنین است، زیرا اسرائیل چند ماه پیش پیشنهادی را که فرستاده ویژه رئیس‌جمهوری آمریکا، استیو ویتکوف ارائه داده بود، متوقف کرد. خود ویتکوف این بار نیز در حال مذاکره برای تحقق ابتکار رئیس‌جمهورش است که شبیه پیشنهاد قبلی است، اما این بار به عنوان توافقی جامع نامیده شده، چرا که یک مرحله‌ای است و تدریجی یا مرحله‌به‌مرحله مانند پیشنهاد قبلی نیست!
چند مسئله یکباره مطرح می‌شود. طی تقریباً سه سال واضح شده که اسرائیل وقتی تهدیدی از سوی شاخه‌های ایران احساس می‌کرد، در حال دفاع از امنیت خود بود. اما پس از حمله 7 اکتبر 2023، استراتژی حمله را اتخاذ کرد که شامل تلاش برای تحقق چند هدف همزمان از طریق برتری نظامی بود: پایان دادن به شاخه‌ها، حمله به خود ایران، پایان دادن به مسئله فلسطین از طریق جنگ نابودی، تسلط بر کرانه باختری و قدس و پایان دادن به حکومت فلسطینی. ایجاد شکاف در امنیت کشورهای اطراف، به ویژه سوریه، لبنان و عراق، و در نهایت اعلام تغییر چهره خاورمیانه و سرنوشت تشکیل اسرائیل بزرگ.
در همه این دیوانگی نه تنها بر برتری نظامی خود متکی بود، بلکه به حمایت مطلق آمریکا از زمان بایدن که به اوج خود در دوره ترامپ رسید نیز پشتگرم است. اما استراتژی ترامپ ، به جز سردرگمی درباره غزه، با استراتژی اسرائیل متفاوت بود. ترامپ در منطقه متحدان قابل اعتمادی داشت و سیاست اعلامی او برای صلح، گسترده کردن توافق‌های ابراهیم بود تا امنیت اسرائیل را تضمین و کنترل آمریکا را بی‌رقیب کند، البته به جز سردرگمی مجدد درباره ایران. پس از بیش از دو سال، آمریکایی‌ها فهمیدند که توسط سیاست‌های جدید اسرائیل به دنبال آن کشیده شده‌اند. جنگ در غزه بی‌پایان شده است، و نفوذ اسرائیل در سوریه مورد قبول آمریکا نیست. متحدان قابل اعتماد آمریکا هم از تجاوز اسرائیل در امان نیستند. اسرائیل به صلح ابراهیمی علاقه ندارد و می‌خواهد خودش بر منطقه سلطه یابد، نه اینکه صرفاً به عنوان کشوری امن در سایه آمریکا باشد. اسرائیل نمی‌خواهد صلح، امنیت و شکوفایی در منطقه‌ای صلح‌آمیز داشته باشد، بلکه می‌خواهد دولتی باشد که با نیروی نظامی تسلط یابد.
حتی برای آمریکا، حمله به قطر گذرا نیست. این مرحله‌ای جدید در تغییر چهره خاورمیانه و تحقق اسرائیل بزرگ است. اسرائیل با نیروی نظامی وارد شبه‌جزیره‌ای شده که از زمان جنگ جهانی دوم برای آمریکا دژی مستحکم بوده است. بیایید به یاد بیاوریم که آمریکا جنگ جهانی را برای آزادسازی کویت به راه انداخت و هیچگاه از جسارت صدام حسین نگذشت تا اینکه او را در سال 2003 سرنگون کرد. مدیریت منطقه شبه‌جزیره بسیار دشوارتر از مدیریت خاورمیانه متلاشی شده است. بیایید به یاد بیاوریم که اسامه بن لادن از شبه‌جزیره برخاست، حتی اگر از طریق افغانستان باشد. اما حتی در خاورمیانه، چه کاری می‌توان با هفت یا هشت میلیون فلسطینی کرد که نمی‌توان آنها را نابود ساخت یا معنای سیاسی‌شان را حذف نمود؟ از آغاز جنگ غزه در 7 اکتبر 2023، حتی «حماس» هم حذف نشده، هرچند نسل‌کشی صورت گرفته است.
اروپا نسبت به اسرائیل و مسئله فلسطین تغییر موضع داده است. ترامپ نسبت به حمله به قطر خشمگین یا ناامید به نظر می‌رسد و از حاکم قطر عذرخواهی کرد و تضمین داد که چنین چیزی تکرار نخواهد شد. ترامپ دیگر نمی‌تواند در برابر تجاوز به دوستان و متحدان سکوت کند، در حالی که نتانیاهو فقط از حملات در اینجا و آنجا اطلاع می‌دهد. این بار، تجاوز تنها به خاورمیانه و شبه‌جزیره محدود نشد، بلکه در میان تلاش جدیدی از سوی ترامپ برای توقف آتش در غزه، سوریه، لبنان و شاید دوباره علیه ایران رخ داد!
کشورهای عربی بر ابتکارات ترامپ برای صلح تکیه کردند، اما با افزایش تجاوز اسرائیل، به رهبری سعودی، تلاش برای احیای راه‌حل دو کشوری را با همکاری فرانسه و دیگر کشورهای بزرگ اتحادیه اروپا آغاز کردند. وقتی اسرائیل تهدید به الحاق 82 درصد از کرانه باختری کرد، امارات متحده اعلام کرد که قبول این موضوع غیرممکن است و عواقب سختی خواهد داشت. حمله به قطر فقط محکوم نخواهد شد؛ چرا که خطر به کشورهای خلیج و دیگر کشورهای عربی نیز متوجه است. کاخ سفید می‌گوید رئیس‌جمهوری ترامپ قطر را به عنوان متحد و دوست قوی می‌بیند و از حمله به آنجا بسیار متأسف است. توجه کنیم که در بیانیه آمده «در آن» (قطر) نه «به آن»! پس چه می‌شود اگر ویتکوف در قطر برای مذاکره با رهبری «حماس» درباره ابتکار جدید ترامپ برای آتش‌بس جامع حضور داشته است؟
هر روز اتفاقات غیرمنتظره‌ای از سوی اسرائیل رخ می‌دهد، نه فقط در فلسطین: آیا سیاست‌های آمریکا تغییر خواهد کرد؟