شیر و سلوی

آن‌ها همان مژده‌دهندگان به محبت‌اند. نویسندگانی که خوانندگانشان منتظر کتاب‌های جدیدشان هستند و قبل از خواب آن‌ها را در آغوش می‌گیرند. هیچ چیز زیباتر از مطالعه در رختخواب نیست. یکی از این نویسندگان، رمان‌نویس مصری محمد المخزنجي است. من نوشته‌های او را می‌خوانم و واژه واژه‌اش را مزه مزه می‌کنم. آثارش مثل شیرینی مَنّ و سلوى است. گرمای زبان و شیرینی ایده. چه رمان و داستان بنویسد، چه مقاله و تحقیق، همه‌ این‌ها از لذت‌های ادبی است. او با دقت و وسواس روی متن کار می‌کند، مثل ساعت‌سازی که تیک‌تاک ساعت را دقیق تنظیم می‌کند.
المخزنجي مجموعه‌ای از مقالات کوتاهش را جمع کرده و به آن نام «المجد للعواجيز و الفخار/ شکوه از آن سالخورده‌ها و سفال» داده است. این کتاب امسال توسط «دار الشروق» در قاهره منتشر شد تحت عنوان: «تجربه‌ای در مقاله‌نگاری داستانی». من سعی کردم این کتاب را به دست آورم، چون موضوع برایم جالب است، علاوه بر این که عنوان کتاب آن‌چنان به گروه سنی‌ای که به آن تعلق دارم، تقدیر می‌دهد که امیدوارم تبدیل به سفال نشوم!
در یکی از مقالات به نام «رشوه تاریخی» درنگ می‌کنم. این مقاله پرسشی انسانی و عمیق است در مورد سرنوشت پانصد ماچه الاغ که تأثیر زیادی بر سرنوشت امپراتوری روم گذاشتند. ماچه‌ها همان‌طور که می‌دانید، ماده‌های خر هستند. این ماچه‌ها بخشی از کاروان «بوبایای سبینا»، معشوقه محبوب امپراتور نرون بودند. از شیر آن‌ها برای استحمام استفاده می‌کرده است تا پوستش نرم‌تر و لطیف‌تر شود. نویسنده در مقاله‌اش به رابطه بین استبداد و نرمی زنانه می‌پردازد و می‌گوید که معشوقه‌های دیکتاتورها زنان واقعی نیستند. «در این زنان ریش و سبیل‌هایی وجود دارد که پشت نرمی پوستشان پنهان می‌شود، و آن‌ها خواسته‌ای برای تسلط مردانه دارند. معشوقه قدرت‌های استبدادی، نرمی‌اش را به دیکتاتورها می‌بخشد و آن‌ها هم بخشی از قدرتشان را به او می‌دهند. این یک رشوه و فساد متقابل است. بهایی که مردم می‌پردازند و نه تنها مردم که تمام زندگی، با تمام پرندگان، زمین‌ها، دریاها و حیوانات.» و در این میان قربانی اصلی الاغ‌های ماده هستند.
مقاله المخزنجي مرا به یاد چیزی که درباره هموطنش، کلئوپاترا، شنیده بودم می‌اندازد. او که بانوی زمان خود بود. گفته می‌شود که او از شیر الاغ برای استحمام استفاده می‌کرده. این کار به عنوان یک درمان معروف بوده است. بعدها ملکه انگلیس، کاترین پار، ششمین همسر هنری هشتم، این دستور را گرفت و در حمام خود غوطه‌ور می‌شد تا زیبایی پوستش را حفظ کند. ملکه الیزابت اول هم همین کار را کرده است. سپس با گذشت زمان، لذت و افراط بیشتر شد و به حمام‌ها روغن‌های معطر، برگ گل و قطرات عسل اضافه شد!
هر روز، ستاره آواز آمریکایی آنا هیلد از شیر برای استحمام استفاده می‌کرد. وقتی به پاریس می‌آمد، تنها دو بار در هفته این کار را انجام می‌داد. او به خاطر پول‌های همسرش، فلو زیگفیلد، تهیه‌کننده تئاتر مشهور در برادوی شهرت پیدا کرده بود. گفته می‌شود او خبرنگاران و عکاسان را برای ثبت لحظه استحمامش دعوت می‌کرد. به عبارت دیگر، او یک کنفرانس مطبوعاتی دور «حمام» خود برگزار می‌کرد. بعدها شایعه شد که زنان فرانسوی فقط با عطر حمام می‌کنند. اما ما عکسی از بریجیت باردو، بازیگر مشهور فرانسوی، داریم که در حال غوطه‌ور شدن در حوض پر از شیر است. این عکس توسط عکاس آمریکایی، آنی لیبوویتز، در رم در سال 1956 گرفته شده است. باردو در آن زمان گلی زیبا و در حال شکوفا شدن بود.
در پایان، داستانی از دکتر عبد الامیر علاوی، مشهورترین پزشک کودکان عراقی در اواسط قرن بیستم، نقل می‌کنم. او برای معاینه فرزند سفیر فرانسه در بغداد فراخوانده شد. این کودک حساسیتی به شیر مادر داشت و مادرش قادر به شیر دادن نبود. دکتر علاوی به آن‌ها توصیه کرد از شیر خر استفاده کنند. به این منظور، ماچه الاغی چاق و سالم آورده شد که این وظیفه را انجام دهد. در سفارت یک پرستار به طور خاص مسئول نگهداری و تغذیه آن الاغ شد. پس از اتمام ماموریت سفیر و بازگشت او به کشورش، ماچه الاغ را با خود به پاریس برد!