از توقف جنگ تا راه حل دو کشوری

از امضای توافق‌نامه توقف جنگ از سوی ترکیه به همراه مصر، قطر و آمریکا، این‌طور به نظر می‌رسد که ترکیه اردوغان نقش‌های مختلفی خواهد داشت: شرکت در نیروهایی که برای مدیریت غزه فرستاده خواهند شد و دیگر اینکه، اگر اشتباه نکرده باشیم، انتقال اعضای «حماس» به ترکیه. علاوه بر آن، در کنار مدیریت امنیتی و نظامی که آمریکا و اسرائیل همچنان در آن حضور دارند، یک مدیریت مدنی برای نظارت بر امور مختلف غزه مانند واردات کمک‌ها، توزیع آن‌ها، اصلاحات پزشکی و آموزشی و ترتیب دادن به زندگی مجدد مردم شکل خواهد گرفت؛ همه این‌ها بدون حضور «حماس»، بلکه با حضور مصر، قطر، و کشورهای عربی، اسلامی و اروپایی. آیا این همان بخش است که کمیته‌ای که تونی بلیر ریاست آن را بر عهده دارد مدیریت خواهد کرد یا اینکه فراتر از این، به مذاکرات حل مسئله دو دولت خواهد پرداخت؟
در طرح بیست ماده‌ای رئیس‌جمهوری ترامپ و سخنرانی دو ساعته‌اش، او با اعتماد به نفس به پایان جنگ به‌طور قطعی اشاره کرد، از همه کسانی که مذاکره کرده و در آن شرکت کرده‌اند تمجید کرد، از سرنوشت‌های درخشان غزه سخن گفت که خود به شخصه در بازسازی آن مشارکت خواهد کرد، و نهایتاً از دوران جدید صلح برای کل خاورمیانه. اما پشت‌پرده سخنرانی‌ها و تعهدات ترامپ، شخصیت‌ها و مراجع مختلف (مثل توماس فریدمن) به پیچیدگی‌های فردای جنگ و بسیاری از طرف‌های درگیر در آن اشاره داشتند، بدون اینکه نقش‌ها به دقت مشخص شده باشد، و اصرار اسرائیل بر اینکه پیروزی کامل هنوز محقق نشده و باید محقق شود. چیزی که شک‌برانگیز است این است که وزرای جناح راست افراطی در دولت نتانیاهو که همیشه تهدید به استعفا می‌کردند، این بار سکوت کرده‌اند؛ نه به این دلیل که به وعده‌های ترامپ اعتماد دارند، بلکه به دلیل این که نتانیاهو آن‌ها را مطمئن کرده که جنگ دوباره بازخواهد گشت! این موضوع باعث شد توماس فریدمن در نیویورک تایمز اعلام کند که این طرح موفق نخواهد بود، اگرچه کار ترامپ بزرگ و قابل توجه است!
پیچیدگی‌های مدیریت امنیتی، نظامی و زندگی در غزه که باید بعد از پایان جنگ با آنها روبه‌رو شویم، در این است که چه زمانی اعضای «حماس» باید سلاح خود را به زمین بگذارند یا از غزه خارج شوند، و چه زمانی هزاران نیروی پلیس که گفته می‌شود در مصر و اردن آموزش دیده‌اند، وارد خواهند شد. این‌ها مسائلی ابتدایی به نظر می‌رسند، اما در عمل پیچیده هستند. «حماس» می‌گوید تا زمانی که اسرائیلی‌ها از غزه خارج نشوند، سلاح خود را زمین نخواهد گذاشت، و اسرائیلی‌ها نیز می‌گویند تا زمانی که «حماس» سلاح‌هایش را زمین نگذارد، و شاید حتی تا زمانی که «حماس» غزه را ترک کند از غزه خارج نخواهند شد!
تشکیلات خودگردان فلسطینی معتقد است که نیروهای پلیس آن‌ها که با همکاری کشورهای عربی و بین‌المللی وارد غزه می‌شوند، اولین گام‌های بازگشت به وضعیت پیش از سال ۲۰۰۷ هستند، اما اسرائیلی‌ها هیچ‌گونه نقشی برای تشکیلات فلسطینی در اداره غزه قبول ندارند. بنابراین دو مرحله پیچیده وجود دارد: اول خروج اسرائیلی‌ها و حماس، و دوم اداره غزه، که در شرایط عادی نیز سخت است؛ چه برسد به بعد از یک جنگ ویرانگر!
عرب‌ها، مسلمانان و اروپایی‌ها منتظر گام سوم هستند که بازگشت به مذاکرات حل مسئله دو کشور است. تمام طرف‌ها به جز اسرائیلی‌ها معتقدند که راه حل دو کشور تنها راه حل موجود برای پایان دادن به خشونت و جنگ است. کسانی که پروژه بیست ماده‌ای را می‌شناسند می‌گویند که در این طرح، حل مسئله دو کشور به‌طور مستقیم ذکر نشده، اما تمام بندها به آن اشاره دارند! چگونه این امکان دارد؟ می‌گویند که این طرح را تونی بلیر و تیم او از آمریکایی‌ها طراحی کرده‌اند، و بلیر رئیس کمیته چهارجانبه‌ای بود که سال‌ها تلاش کرد تا مذاکرات را از سر گیرد، اما این کمیته مرده و ناکام بود! بنابراین این طرح سرشار از اشاره‌هایی به راه حل نهایی است. اما راه حل دو کشور به مذاکرات پیچیده‌ای نیاز دارد که زمانی در «توافق اوسلو» نیز پیچیده بود. این مذاکرات نیاز به دو یا سه تیم دارد، که یکی از آن‌ها اسرائیل است، اما هیچ‌کسی در اسرائیل اکنون تمایلی به پذیرش کشور فلسطینی ندارد، پس از آنکه «طوفان الاقصی» تمام روابط اعتماد و امکان گفت‌وگو را قطع کرد. آمریکایی‌ها که قدرتمندترین تیم هستند، هنوز حرف نهایی خود را نزده‌اند. با این حال، ترامپ با تقدیر از عرب‌ها و مسلمان‌ها، آن‌ها را به این تصمیم کوچک رضایت داد، پس آیا تنها دستاورد دو سال مبارزه، توقف جنگ خواهد بود؟
شاید خوانندگان از ما بخندند وقتی که می‌گوییم مهم‌ترین دغدغه‌ ما و تمام دنیا تنها توقف جنگ بود، و این امر به لطف ابتکار عمل رئیس‌جمهوری آمریکا، قدرت و شجاعت او، و صبر او (که معمولاً کم است) در برابر نتانیاهو و افراطی‌های او حاصل شد. چه چیزی به ترامپ گفته شده که عرب‌ها، مسلمان‌ها و اروپایی‌ها را به این حد متقاعد کرده است؟ مذاکره‌کنندگان باتجربه می‌گویند: «شما نمی‌توانید همزمان صلح و عدالت بخواهید، بلکه باید جنگ را متوقف کنید و بعداً به عدالت فکر کنید.» و هیچ عدالتی بدون کشور فلسطینی یا کشوری برای فلسطینی‌ها وجود ندارد! این چیزی است که ترامپ و تیم او به خوبی می‌دانند، و این تیم کاملاً از صهیونیست‌ها تشکیل شده است؛ آیا ممکن است ترامپ، بلیر و عرب‌ها بتوانند اسرائیل و تیم ترامپ را برای پیگیری طرح دو کشور متقاعد کنند، یا سرنوشت این ایده نیز همانند سرنوشت کمیته چهارجانبه‌ای است که بلیر ریاست آن را بر عهده داشت؟
رئیس‌جمهوری ترامپ توافق‌های ابراهیمی را ذکر کرد و در مقابل کنست، به جای ابراهیم، نام «ابراهام» را بر زبان آورد؛ آیا این رمز موفقیت است؟