ایران… ریاست جمهوری، آیینه رهبری 

از میان مردان آیت الله خمینی، کسی جز علی خامنه‌ای باقی نماند، رئیس جمهوری، ابراهیم رئیسی از صحنه خارج شد و قبل از او هاشمی رفسنجانی و دیگرانی مانند حسن روحانی، مهدی کروبی، علی اکبر ولایتی و احمد جنتی صحنه را ترک کرده‌اند.
این روزها برای ایرانیان مهم است. با درگذشت رئیسی و کهولت سن آیت الله خامنه‌ای، دوران نسلی که پایه‌های جمهوری اسلامی ایران را بنا نهادند، رو به پایان می‌رود و همین سئوال را پیش می‌کشد: آینده رژیم ایران چیست؟
رئیسی در سیاست ایران به عنوان یک شاهین شناخته می‌شد، اما آخرین روز زندگی‌اش را با دیداری آشتی‌جویانه با رئیس‌جمهوری آذربایجان، یکی از همسایگان مهم و مخالفان سرسخت ایران به پایان رساند. با هم یک سد آبی را افتتاح کردند و او آخرین پروازش را در یک شب طوفانی انجام داد که هرگز به تهران نرسید. سقوط بالگرد او مانند کشته شدن شخصیت‌های مهم تاریخ، معمایی باقی خواهد ماند که تردیدها و تفسیرها پیرامون آن وجود دارد.
آنچه جهان از حاکمان ایران می‌داند، محدود به شخصیت‌های انقلاب و چهره‌هایی است که از نسل جدید رهبران با او آمده‌اند، اما اکثر آنها مدت زیادی باقی نماندند، چون محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهوری سابق رفت و قاسم سلیمانی و تعدادی از سرکردگان «سپاه پاسداران» که در این موضوع کار می‌کردند و جانشین او شدند، حذف شدند.
ایرانیان و علاقمندان به مسائل ایران در چهار هفته باقیمانده مشغول این گمانه زنی می‌شوند که رئیس جمهوری و همچنین سکانداران جدید آینده چه کسی خواهند بود، زیرا کشور در آستانه تجدید خون رهبران خود است. رئیس جمهوری به زودی تعیین می‌شود و علاقه به آینده حکومت و آقای مجتبی فرزند رهبر که سال‌ها کاندیدای رهبری فقیه بود، بیشتر خواهد شد. اما به دلیل وجود یک نهاد پیچیده حکومتی، با شوراهای موازی متعدد و مراکز مهم نظامی، تشخیص و درک تغییرات در ایران دشوار است.
اسامی نامزدها و انتخاب یکی از آنها به ریاست جمهوری، پیام‌های مهمی در مورد جهت گیری حاکمیت در تهران خواهد داد. خروج رئیسی مصادف با اتفاقات بزرگ و تصمیمات سخت بود و یک سال و نیم از ریاست جمهوری وی باقی مانده بود و به احتمال زیاد در دوره دوم ریاست جمهوری خود را برای چهار سال دیگر تمدید می‌کرد. ایران در این مدت منتظر تعهدات مهمی در برخورد با مناقشات منطقه است و در اکثر آنها از جمله عراق، سوریه، لبنان، یمن و غزه، طرف اثرگذار است.
ریاست جمهوری آینه‌ای از حکومت است و تنها تصمیم گیرنده در آن نیست. هر دوره ریاست جمهوری منعکس کننده مرحله جهت گیری رهبری ایران بوده است، همان‌طور که ریاست جمهوری «میانه رو» حسن روحانی با مرحله آشتی با ایالات متحده در دوره اوباما همراه بود و رئیسی «تندرو» در مرحله خصومت با آمریکا، پس از تصمیمات ترامپ، ریاست جمهوری را بر عهده گرفت که توافق هسته‌ای را پاره کرد و تهران را از نظر نفتی و سیاسی محدود کرد. کدام رئیس جمهوری و چه مرحله بعدی در انتظار ایران است؟ آیا رژیم همچنان به رویارویی با جهان و انتخاب محافظه‌کار جنگ‌طلب به عنوان رئیس‌جمهوری بعدی ادامه می‌دهد یا غیبت رئیسی راه را برای مرحله جدیدی به سوی آشتی منطقه‌ای و بین‌المللی هموار خواهد کرد؟
تفاوت در روندها در مورد سیاست خارجی دولت در داخل رژیم ایران، مانند چندین دهه جدید نیست. اختلاف بر سر تعامل با جهان، بین دست دراز شده برای آشتی و عقیدتی که سلاح در دست دارد، از ابتدای انقلاب ادامه داشته است. همیشه افراطی‌ترین گروه پیروز می‌شد.
تا یک ماه دیگر شاهد روند نامزدهای ریاست جمهوری و سپس نتایج انتخابات خواهیم بود. جهت وزش بادهای ایران را برای چهار سال آینده نشان خواهد داد: آیا به سمت آشتی پیش خواهد رفت یا در یک مرحله بسیار خطرناک، بزرگتر از قبل، در چند جبهه به جنگ ادامه خواهد داد؟