شالوم ظریف و آشتی

جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، در پیامی ویدئویی به یهودیان به مناسبت سال نو یهودی تبریک گفت، در حالی که ایران برای حمله نظامی احتمالی علیه اسرائیل آماده می‌شد.
او گفت: « در حالی که خورشید جای خود را به ماه می‌دهد، برای تمام شهروندان یهودی‌مان و یهودیان سراسر جهان، سالی جدید و پر از صلح و هماهنگی آرزو می‌کنم. روش هشانا مبارک.»
بر خلاف واکنش‌های منتقدانه و استهزاآمیز، من جواد ظریف را سیاستمداری باهوش و دارای ابتکارات شگفت‌انگیز می‌دانم. این پیام ویدئویی تلاشی بود برای اجرای یک کمپین روابط عمومی هوشمندانه در فضایی پر از تنش و خشم میان دو طرف. بسیاری از یهودیان، صرف نظر از اینکه تحت تأثیر قرار گرفتند یا نه، به این پیام گوش دادند.
با این حال، پیام ظریف با حملات رسانه‌ای اسرائیل مواجه شد که به مخاطبان خود یادآوری کردند ایران تهدیدی برای آنها است. رسانه‌های اسرائیلی تکرار کردند که ایران قصد نابودی کشور یهودی را دارد، نه اینکه همچون ادعای ظریف، سه بار یهودیان را نجات داده باشد.
ظریف این بار با رویکردی متفاوت بازگشته است. او امیدوار است در جنگ تبلیغاتی پس از شکست در رویارویی نظامی، به پیشرفتی دست یابد. ایران اعلام کرده که مایل به مذاکره با ایالات متحده است و ظریف با این پیام تلاش می‌کند از نظر احساسی یهودیان را متقاعد کند تا اسرائیل را تا حد ممکن از ایجاد مانع در مسیر تعامل با دولت دونالد ترامپ بازدارد.
این پیام در حقیقت خطاب به اسرائیلی‌ها بود، نه یهودیان جهان یا حتی یهودیان ایرانی. زمانی در ایران 80 هزار یهودی ایرانی زندگی می‌کردند، اما اکنون تنها 10 هزار نفر باقی مانده‌اند، چرا که اکثریت آنها پس از به قدرت رسیدن روحانیون، کشور را ترک کردند.
معمار سیاست خارجی ایران با وظیفه دشواری روبه‌رو است؛ برقراری رابطه با دولت ترامپ و دستیابی به توافقی در شرایطی که تهران مهم‌ترین ابزارهای مذاکره خود، یعنی «حزب‌الله» و «حماس»، را از دست داده است.
جنگ‌های غزه و لبنان بسیاری از مفاهیم رویارویی را تغییر دادند. طرف‌های ایرانی و اسرائیلی ممکن است نیازمند چارچوب مذاکره‌ای شوند که اولاً جنگ مستقیم میان دو کشور را متوقف کند و ثانیاً به توافقی جدید برسند که به تقابل مستقیم و غیرمستقیم با اسرائیل پایان دهد، به‌ویژه پس از شکست نیروهای نیابتی.
پنج سال پیش، ظریف به اظهارات مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت آمریکا، پاسخ داد که گفته بود خدا احتمالاً «ترامپ را برای نجات یهودیان از ایرانیان» فرستاده است. ظریف در توییتر نوشت: «پارسیان بودند که یهودیان را از بردگی و نسل‌کشی نجات دادند.» او به پادشاه کوروش اشاره کرد که یهودیان را از اسارت در بابل آزاد کرد و همچنین به پادشاه دیگری که آنها را از نسل‌کشی نجات داد.
این پیام ظریف در آن زمان تهاجمی بود، اما اکنون پیام او با شالوم (سلام) و رویکردی آشتی‌جویانه آغاز شده است.
هدف از این پیام تبریک، انگیزه‌های سیاسی داشت. تلاش برای نزدیکی به اسرائیل و ایجاد اختلاف میان نتانیاهو و مردم یهودی، با این امید که آنها روایت ایران را درک کنند. ظریف تأکید کرد که مفهوم دشمنی با یهودیان تبلیغات سیاسی علیه تهران است و با استناد به روایت‌های تاریخی که در تخیل و دیدگاه یهودیان به جهان نقش زیادی دارد، سعی کرد روایت دیگری ارائه دهد.