اعلامیه العلا بزرگتر از تعهد به بازسازی سوریه

ابتکار بی‌سابقه‌ای که توسط پادشاهی عربی سعودی و صندوق بین‌المللی پول برای حمایت از اقتصادهای خاورمیانه که تحت تأثیر جنگ‌ها قرار گرفته‌اند، از جمله سوریه اعلام شد، درک فرصتی نادر برای بازگرداندن ثبات به گوشه‌ای از منطقه است که طی سال‌ها میدان جنگ‌های منطقه‌ای و بحران‌های اقتصادی شدید بوده است. موفقیت تضمین نشده، اما دلایل اصلی زیادی وجود دارد که باعث می‌شود به آینده امیدوار باشم.
این مأموریت را هیچ کشوری با هر اندازه‌ای از منابع مالی نمی‌تواند به تنهایی انجام دهد؛ زیرا چالش تنها در تأمین دلارهای بازسازی نیست، بلکه به بازسازی مؤسسات ویران‌شده توسط جنگ‌ها و فساد که استخوان‌های آن را سست کرده، نیز مربوط می‌شود؛ به همین دلیل این اعلامیه که نمایندگانی از صندوق و بانک جهانی و تعداد زیادی از بانک‌های توسعه عربی و همچنین کشورهای منطقه را شامل می‌شود، دلگرم‌کننده بود.
مسئولیت این گروه شناسایی نیازهای مالی و غیرمالی اقتصادهای آسیب‌دیده خواهد بود و باید منابع لازم را از جامعه بین‌المللی جمع‌آوری کنند. بیانیه هیچ تخمینی از خسارت‌ها یا هزینه‌های این تلاش‌ها را مشخص نکرده است. این طبیعی است، زیرا نهادهای بین‌المللی هنوز نمی‌دانند که چقدر از اقتصاد سوریه طی ۱۴ سال جنگ داخلی آسیب دیده است.
شاید دلیل اصلی خوشبینی من این است که بیانیه صادر شده در حاشیه کنفرانس العلا برای اقتصادهای نوظهور از مرحله اعلامیه‌های کنفرانس‌های کمک‌های بین‌المللی که به آن عادت کرده‌ایم، فراتر رفته است، کنفرانس‌هایی که معمولاً به هزینه‌های بازسازی آنچه جنگ ویران کرده، منجر می‌شود... و در انتظار جنگ دیگری.
ما از بازسازی خسته شده‌ایم. امروز لبنان نه تنها به خانه‌ها و جاده‌های جدید نیاز دارد، بلکه نیاز به بازسازی بدهی‌ها و بخش بانکی خود دارد تا صفحه‌ای از شدیدترین بحران اقتصادی تاریخ معاصر خود را ببندد. سوریه نیز فقط به بازسازی زیرساخت‌های خود نیاز ندارد، بلکه نیازمند اصلاحات مالی، اقتصادی و نهادی کامل است. همه این‌ها نیاز به سرمایه‌گذاری کلان دارد که هیچ نهادی به تنهایی قادر به تحمل آن نیست، اما همچنین نیازمند مطالعات، تجربه و اعمال اقدامات سیاسی و اقتصادی است که ممکن است در ابتدا دردناک باشند. نیاز به مؤسساتی دارد که اقتصادی بسازند که همه را در بر بگیرد، نه اینکه منافع گروهی خاص از سیاستمداران یا منفعت‌طلبان را نمایان کند.
این بیانیه با روند سعودی و کشورهای خلیج‌ هم‌راستا است که هر گونه کمک مالی را مشروط به اصلاحاتی می‌کند که از کارآیی هزینه‌ها برای جلوگیری از تکرار بحران‌ها اطمینان حاصل کند، و این همان چیزی است که در اینجا با مشارکت صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی مشاهده می‌شود. این بدان معناست که کشورهای بهره‌بردار باید به نقشه‌راهی پایبند باشند که تضمین می‌کند هر گونه اقدام توافق‌شده به اجرا در می‌آید.
آنچه این اعلامیه را ممکن ساخت، سقوط غیرمنتظره نظام بشار اسد بود و این مسئله به معنای کاهش نقش ایران در سوریه و لبنان است. آیا واکنشی بهتر از بسیج تلاش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای تلاش جهت تضمین موفقیت این مرحله انتقالی وجود دارد؟
بدیهی است که موفقیت این ابتکار بستگی به عوامل مختلفی دارد، نخستین آن‌ها وجود منابع عظیم عربی و بین‌المللی و لغو تحریم‌های جهانی علیه سوریه است. موفقیت همچنین نیازمند تعهدات از کشورهای است که سال‌ها از بی‌ثباتی و تفرقه رنج برده‌اند. این سفر سال‌ها طول خواهد کشید، اما آغاز آن با سطح رویداد و آرزو کلید خورد.