​​آندره مرد است یا زن؟

مطبوعات فرانسه هر روز امتحانات دبیرستان‌های عمومی را دنبال می‌کنند. پرسش‌ها را منتشرمی‌کنند و آنها را تفسیر می‌کنند و درباره‌شان نظرمی‌دهند. نظرات دانش‌آموزان شرکت کننده در امتحانات و کارشناسان آموزش را دنبال می‌کنند و برخی توضیح و تفسیرهای بحث برانگیزی را که سراز شبکه‌های اجتماعی درمی‌آورند را انتخاب می‌کنند. امسال تعداد دانشجویان دوره لیسانس از مرز 750 هزار نفر گذشت؛ کم سن و سال‌ترین آنها یازده و مسن‌ترین آنها هفتاد و هفت سال. وقتی فرانسه این آزمون تحصیلی را در سال1809 تصویب کرد، در اولین دوره فقط 39 دانش آموز داوطلب شدند. و پس از 200سال این آزمون عمومی به کارگاهی بزرگ تبدیل شده که وزارت آموزش آن را میلیمتری محاسبه می‌کند؛ 80 یورو هزینه هرشرکت کننده. 174 هزار مدرس مأموریت تصحیح اوراق را به عهده می‌گیرند. هرکدام‌شان برای تصحیح هر نسخه آزمون 5یورو دریافت می‌کند.
امسال در ماده زبان فرانسه سئوالی درباره بررسی معنا درنوشتن شعر از دوران قرون وسطی تا به امروز آمده بود. سئوال شامل چند متن از شعرا از جمله آندره شدید بود. دانش آموزان مانند عادت هرساله پس از پایان آزمون بحث کنان درباره جواب پرسش‌ها بیرون آمدند. معلوم شد بیشتر آنها نام آندره شدید را نشنیده بودند. برخی توئیت نویس‌ها و فیس بوک بازاها نوشتند: او مرد است یا زن؟
پسران و دختران، شاعر و نویسنده مصری را که به فرانسه می‌نوشت، نمی‌شناختند. با اینکه نشان افتخار را با درجه افسر عالیرتبه دریافت کرد و برنده جایزه «گنکور» در شعر شد؛ بالاترین درجات تقدیر ادبی. اما آنها بدون شک نوه‌اش را می‌شناسند؛ ماتئو شدید، خواننده «راک» با آرایش موی الهام گرفته از جغد. همین طور پدران و ماردان‌شان پسر خواننده رمانتیکش، لؤی شدید را به یاد می‌آورند.
دانش آموزی با نام ژولیت در توئیتی نوشته: معلوم شد آندره شاعره است و نه شاعر! دانش‌آموزی در توضیحی نوشته که تعجب می‌کند، زنی چنین نامی دارد. این اشتراک گذاری‌ها توجه صدها دانش آموز را جلب کرد و برای‌شان جذاب بود. یعنی «لایک‌های‌شان». شاید آزمون لیسانس فرصتی بود تا به دایره المعارف‌های موجود در گوشی‌های تلفن هوشمند دم دست‌شان مراجعه کنند و آن ابداع کننده را کشف کنند: آندره صعب سال 1920 در خانواده‌ای مهاجر از بلاد شام متولد شد. پدرش از بعبدا در لبنان و مادرش از دمشق سوریه. ده ساله بود که به مدرسه محلی رفت و در آنجا زبان انگلیسی و فرانسه را آموخت. چهارده ساله بود که خانواده‌اش به اروپا مهاجرت کرد، اما دختر دوباره به قاهره برگشت تا در دانشگاه امریکایی تحصیل کند و استعداد ادبی آینده غنی‌اش را کشف کند.
عاشق کتاب، از حروف برای خودش وطنی برگزید. در آنجا نوشت که به شعر وابسته است« کشوری که پرچمی بلند نمی‌کند و هیچ بندی ندارد تا تو را به آنها ببندد». اولین داستان‌هایش را به زبان انگلیسی منتشر کرد و سپس به زبان فرانسه روی آورد. وقتی با لؤی سلیم شدید ازدواج کرد، نام خانواده همسرش را گرفت و کتاب‌هایش را با همان نام منتشر کرد. همسرش نیز متولد مصر بود. لؤی متخصص زیست شناسی شد و به شهرت جهانی رسید. در مرکز «پاستور» کار کرد و در«کالج دو فرانس» تدریس. کتاب زیبایی با عنوان«خاطرات دوره گرد» نوشت. او اما به یکی از چهره‌های ادبیات جدید فرانسه تبدیل شد. بانویی زیبا و مترقی با رمان‌های متعدد و مجموعه داستان‌ها و اشعار. برنده چند جایزه شد و مورد تقدیر قرار گرفت. رد شرق و فضاهای روستایی مصراز نوشته‌هایش غایب نبودند. او نویسنده «روز ششم» است، رمانی که یوسف شاهین آن را به سینما برد و نقش قهرمانش را به فرانسوی متولد مصر دیگری سپرد؛ دالیدا.
هشت سال است که آندره شدید در قبرستان «مونپارناس» زیر سنگی خاکستری و ساده بدون هیچ متنی خفته است. دوستدارانش سری به او می‌زنند و به این فکر می‌کنند که با صدای آرام می‌خواند:
نبود این بدن‌ها
و نه این دل‌ها و نه شب‌ها
بی نهرهای عاطفه چیزی ادامه نمی‌یابد
همکاری نیازمان است و آتش همراه‌مان
تا چشمه بجوشد و زندگی ادامه یابد