رابرت فورد
سفیر سابق امریکا در سوریه و الجزایر و پژوهشگر مرکز خاورمیانه واشنگتن
TT

​آیا امریکا برای متوقف ساختن فجایع ادلب دخالت می‌کند؟

عکس پدر جوان سوری که پس از حمله وحشتناک جدید هوایی سوریه-روسیه در اریحای استان ادلب در روز 24 جولای که تلاش می‌کرد خود را به دختر شیرخوارش برساند، برمن و صدها هزار نفر دیگر در جهان اثری فراوان گذاشت. روز 23 جولای ویدیویی از شهروندی امریکایی در معره النعمان دیدم که پس از یک حمله هوایی زیر آوار مانده بود و به رئیس جمهوری ترامپ التماس می‌کرد برای پایان دادن به بمباران‌های دولت سوریه دخالت کند و خیلی زود وزارت خارجه امریکا حملات هوایی را محکوم کرد.
از بسیاری سوری‌های فهمیدم که آنها انتظار دارند ارتش امریکا برای پایان دادن به جنایت‌هایی که دولت سوریه مرتکب می‌شود، دخالت کند و شایسته است به عنوان امریکایی اکنون با سوری‌ها کاملا صادق باشیم که ایالات متحده هرگز برای متوقف ساختن بمباران ادلب دخالت نخواهد کرد. منصفانه است که سوری‌ها بپرسند، چرا؟
من اکنون از کار برای دولت بازنشست شده‌ام و می‌توانم به صراحت سخن بگویم.
اولا در باره آنچه به قانون بین‌المللی مربوط می‌شود تا کشوری علیه کشور دیگر دخالت نظامی کند، معمولا آن کشور نیاز به این دارد که پاسخ حمله مستقیم را بدهد یا موافقت شورای امنیت را داشته باشد. اما سوریه به ایالات متحده حمله نکرده و روسیه و چین از حق وتو علیه هر قطعنامه‌ شورای امنیت که به امریکایی‌ها اجازه دهد از نیروهای امریکایی علیه بمباران جنگنده‌های سوری در ادلب استفاده کنند، می‌ایستند. حتی حملات هوایی امریکایی پس از حملات شیمیایی دولت سوریه که تابع مسئله قانون است( طبیعتا باید از کسانی که خواهان نظام بین‌المللی متکی به قانون بین‌المللی‌اند این سئوال را بپرسم: آیا کشوری که شهروندانش را می‌کشد، شایسته احترام کامل حاکمیتش هست؟).
دوم، واشنگتن و مسکو فضای هوایی سوریه را تقسیم کردند به این شکل که همه آسمان غرب فرات در اختیار روس‌ها باشد و امریکایی بر همه فضای شرق آن نهر سیطره داشته باشند. وقتی نیروی هوایی امریکا در آسمان ادلب پرواز کنند، آنجا احتمال جنگ حقیقی بین جنگنده‌های روسی و امریکایی زیاد است. حقیقت اینکه هیچ کسی در ایالات متحده آمادگی ریسک جنگ جهانی سوم را به خاطر سوریه ندارد.
اکنون باید اعتراف کنم که وقتی پیش از دخالت روسیه روی پرونده سوریه در وزارت خارجه مشغول کار بودم، فشاری برای اعمال منطقه پرواز ممنوع هواپیمایی امریکا در آسمان سوریه وارد نکردم؛ می‌دانستیم که با سئوالی درباره قانونی بودن مواجه می‌شویم. علاوه برآن عراق به ما یادآوری می‌کند که وقتی نیروی هوایی امریکا در دوره صدام و از سال 1991 تا 2003پرواز ممنوع را بر مناطقی در عراق اعمال کردند و آن مأموریت‌های هوایی فقط در زمانی به پایان رسید که ارتش امریکا وارد بغداد شد و صدام را سرنگون کرد. در دو سال2012 و 2013، ارتش امریکا در واشنگتن در زمان بحث در باره منطقه پرواز ممنوع در آسمان سوریه، اعلام کرد این مأموریت تعداد زیادی جنگنده و مأموریت‌های بی شمار جنگی لازم دارد. هیچ کسی نمی‌تواند مشخص کند این ممنوعیت پرواز چه زمانی تمام می‌شود. دردسامیر 2011 آخرین سربازان امریکا را از عراق خارج کردیم و هیچ یک از مقامات عالیرتبه امریکایی در مسئله سوریه از جمله خود من، علاقه‌ای به شروع عملیات نظامی جدید و نامحدود در سوریه را نداشتیم.
اما در سال 2015 سیاست امریکا تغییر کرد. برای مبارزه با «داعش»، ایالات متحده منطقه پرواز ممنوع را بر خاک سوریه در شرق نهر فرات اعمال کرد. این عملیات بسیار ساده‌تر از آن چیزی بود که ارتش امریکا در سال 2012 به ما گفته بود؛ عملیات کوچک‌تر اما موفق‌‌تر بود. آن شهرهای واقع در شمال شرقی سوریه ترسی از حملات هوایی ندارند و از امنیت نسبی برخوردار هستند که ساکنان ادلب خوابش را هم نمی‌بینند.
به همین دلیل می‌توانیم این سئوال را پیش بکشیم که آیا امریکایی‌ها واقعا نگران جان شهروندان سوری هستند یا نه. از نظر احساسی بدون شک بله برایشان مهم است. آنها با سازمان ملل همکاری کردند وبیش از 9 میلیارد دلار برای کمک به آوارگان و پناهندگان سوری خارج از سوریه هزینه کردند. منطقه پرواز ممنوع در شرق سوریه وجود دارد، اما هدف از این منطقه پرواز ممنوع کمک به «نیروهای سوریه دموکراتیک» است که با «داعش» می‌جنگند و این درک در دولت و کنگره و در بسیاری رسانه‌های امریکایی وجود دارد که امریکایی‌ها باید به آن نیروها کمک کنند چون در مواجهه با «داعش» به ما کمک کردند. کسی نمی‌داند این منطقه پرواز ممنوع تا چه زمانی برقرار می‌ماند، یا آن رابطه ویژه‌ای که ما را با «نیروهای سوریه دموکراتیک» مرتبط می‌سازد، اما تجربه به ما می‌گوید یک روزی این رابطه به سرمی‌رسد.
از دوره ریاست جمهوری باراک اوباما تا به امروز، امریکایی‌ها دقت می‌کردند مشارکت‌شان در سوریه محدود باشد. شایان ذکر است که رئیس دونالد ترامپ اصرار کرد، ایالات متحده کمک مالی زیادی برای بازسازی الرقه نکند بعد از اینکه نیروهای امریکایی و کردهای سوریه آن را از چنگ «داعش» بیرون کشیدند. در همین حال، امریکایی‌های هیچ کمکی برای کاستن از رنج بسیار زیاد آوارگان در اردوگاه «الرکبان» نزدیک پایگاه امریکایی‌های در«التنف» در جنوب سوریه نکردند. امریکایی‌ها آنجا حضور دارند تا ایران از آنجا راهی باز نکند، به این معنا که آنها آنجا حضور ندارند تا به منطقه «الرکبان» کمک کنند. علیرغم اینکه ارتش امریکا منطقه «التنف» را اشغال کرده و در نتیجه براساس قانون بین‌المللی مسئولیت منطقه «الرکبان» با آنهاست، واشنگتن ادعا می‌کند که «الرکبان» تنها مشکل دمشق و مسکواست.
شایسته گفتن است که واشنگتن مانع دستیابی بسیاری از شهروندان سوری به ویزای امریکایی شد. دولت ترامپ اخیرا به کنگره پیشنهاد ممنوعیت ورود هرگونه پناهنده را داده از جمله سوری‌ها. به همین دلیل اگر شهروند سوری هستی صادقانه به تو توصیه می‌کنم، توقع چندانی نداشته باش و منتظر چیز جدیدی از ایالات متحده نباش.