چارلز لستر
همکار و مدیر بخش مبارزه با تروریسم مؤسسه خاورمیانه
TT

​آیا اسرائیل در عراق علیه ایران وارد عمل می‌شود؟

روز 12 آگوست، انفجاری در انبار مهمات داخل پایگاه نظامی الصقر در جنوب بغداد روی داد و منجر به شلیک صدها گلوله خمپاره و موشک به سمت مناطق مسکونی مجاور شد. براثر این حادثه یک نفر کشته و 29 نفر دیگر زخمی شدند و مهمات و تکه‌های آنها تا شعاع 5 کیلومتری پراکنده شدند.
این پایگاه مرکز پلیس عراق و حداقل دو گروه مسلح «نیروهای الحشد الشعبی» مورد حمایت ایران و «گردان‌های سید الشهدا» و «خطیب جندالامام» بود. علیرغم اینکه گزارش‌های اولیه حکایت از این داشت که انفجار شاید نتیجه نگهداری نادرست مهمات و هوای گرم تابستان روی داده باشد، اما گزارش‌های جدید و تصاویر ماهواره‌ای نشان دادند که علت آن یک حمله هوایی دقیق بوده و احتمال می‌رود توسط اسرائیل انجام شده باشد. اگر این درست باشد، این سومین ضربه هوایی احتمالی اسرائیل بر اهداف نظامی مربوط به ایران در عراق طی دو ماه است؛ بعد از انفجارهای مبهم مراکز نگهداری سلاح در «پادگان اشرف» در 28 جولای و پایگاه دیگر وابسته به نیروهای نظامی ایرانی در «العامری» در روز 19 جولای که منجر به کشته شدن دو ایرانی شد. شاید ضربه چهارمی در روز 3 نوامبر 2018 روی داده باشد، وقتی که انبار مهمات گردان‌های «حزب الله» در طوز خورماتو منفجر شد. پیش از آن اسرائیل بعد از سال 1981 دست به کار نظامی در عراق نزده بود.
سه روز پس از انفجار12 آگوست در جنوب بغداد، دولت عراق دستور داد همه پروازهایی که از آسمان عراق عبور می‌کنند لغو شوند مگر اینکه با موافقت ارتش عراق باشند. این تصمیم موجب محدودیت فعالیت‌های هوایی که شامل شناسایی یا به کارگیری جنگنده‌ها و هواپیماهای بدون سرنشین یا هلیکوپتر شد.
همان طور که این حوادث نشان دادند، اسرائیل عملا وارد جبهه جدیدی شده و دست به عملیات علیه ایران در عراق می‌زند. سازمان‌های جاسوسی اسرائیل از یک سال پیش خبردار شدند که ایران مشغول استقرار سامانه‌های موشکی پیشرفته بالستیک در خاک عراق است که برخی از آنها آنجا به شکل دائمی مستقر و برخی از راه زمینی به سوریه و لبنان ارسال می‌شوند. حتی برخی گزارش‌ها حاکی از آنند که ایران کارخانه‌های موشک سازی مربوط به دوره صدام در منطقه زعفرانیه نزدیک بغداد، جرف الصخر در اطراف کربلا و کردستان عراق را با هدف ساخت مهمات اداره می‌کند؛ مهمات جدیدی که از صفر ساخته می‌شوند یا موشک‌های بالستیک مونتاژ و از آنجا به کشوری دیگر به شکل قطعاتی که بعدا در صنعت موشک سازی به کاری می‌رود، قاچاق می‌شوند. این همان پروژه‌ای بود که مایک پمپئو وزیر خارجه امریکا آن را در جلسه‌ای که با نخست وزیر عراق عادل عبدالمهدی در ماه می 2019 داشت علنی کرد. برای رسیدن به عراق، تقریبا قطعی بود که اسرائیل از جنگنده‌های اف 35 استفاده می‌کند. این هواپیما توان پیشرفته‌ای دارد و غیر قابل شناسایی‌ است. می‌توانند از آسمان سوریه بگذرند و وارد فضای عراق بشوند بدون آنکه ردیابی بشوند. آنچه اهمیت دارد اینکه فرمانده نیروی هوایی اسرائیل، عمیکام نورکین برای اولین بار در می 2019اعتراف کرد که جنگنده‌های مدل «اف 35 ادیر» اسرائیلی در آن زمان در حال انجام دو مأموریت جنگی در دو جبهه مختلف بودند، یکی از آنها پرواز بر فراز بیروت پایتخت لبنان و شاید مأموریت دوم همان « تأسیسات خطیب حزب الله» در «طوز خورماتو»عراق در نوامبر 2018 بوده است.
تصمیم ایران بر توسعه زیرساخت‌های موشکی و خمپاره‌ایش تا آن سوی لبنان و سوریه کاملا با استراتژی تقویت منطقه‌ای کنونی همخوانی دارد که به نظر می‌رسد نه فقط بر تقویت حضور گسترده و اثرگذار تمرکز دارد، بلکه بر گسترش حجم توان نظامی و دسترسی به آنها متمرکز شده است.
در سوریه گام دوم بیشتر چالش برانگیز بود؛ با توجه به آزادی عملی که آنجا اسرائیل از آن برخوردار بود، اما قدرت عمل در لبنان و عراق بیشتر تناسب داشت چرا که به فعالیت در این دو کشور به معنای نبود ابزاری برای جلوگیری از جنگ و تنش افزایی در هر عمل نظامی بزرگ اسرائیل است. سربرآوردن تنش‌های فاجعه بار در چرخه‌ای از جنگ که غیرقابل کنترل است و سناریویی که اسرائیل می‌خواهد از آن دوری گزیند.
از آنجا که ایران می‌داند که اسرائیل چه قید و بندهایی برای انجام عملیات درعراق دارد، آزادی عملش را در تنش‌های رو به افزایش این تابستان آزموده است. ایران در ماه می از پایگاه گردان‌های «حزب الله» حملاتی را با پهبادها در منطقه جرف الصخر انجام داد و در ماه ژوئن مجموعه‌ای از موشک‌ها را به سمت پیمانکاران دفاع امریکایی درعراق و میادین نفتی بصره پرتاب کردند.
این وضعیت نشان دهنده چالشی بزرگ برای دولت عراق است که در مسائل امنیتی و اقتصادی تا اندازه  زیادی برایران اتکا دارد، در حالی که با فشارهای شدید بین المللی روبه روست تا بر آزادی عمل نیروهای دفاع مردمی لگام بزند و مانع رسیدن ایران به ارتش و دیگر ابزار نظامی تابع حکومت بشود.
برخی گزارش‌های اخیر اسرائیلی حکایت از مجموعه‌ای جلسات سری دارند که میان مقامات اسرائیلی و عراقی انجام شده و احتمال داده می‌شود بر مسائل مربوط به ایران تمرکز داشته‌اند. انتظار می‌رفت بغداد تلاش برای گنجاندن نیروهای دفاع مردمی زیر مدیریت ارتش را در31 جولای به سرانجام برساند، اما به نظر می‌رسد این طرح به طور غیرمنتظره و از زمان سفر اخیر نخست وزیر به تهران در اواخر جولای به تأخیر افتاده است.
نفوذ حساب شده ایران درعراق ایالات متحده را در موقعیت سخت قرار می‌دهد؛ علیرغم اینکه دولت ترامپ خود را به عنوان دشمن قوی توسعه طلبی و نفوذ ایرانی در خاورمیانه نشان می‌دهد، واشنگتن منافعی در تضعیف یا منزوی ساختن یا حتی حمله به دولت عراق ندارد چرا که دست زدن به آن می‌تواند موقعیت ایران را تقویت کند. به همین دلیل ممکن است ایران به تقویت موقعیت خود در عراق ادامه دهد. نیروی خود را به شکل تدریجی تقویت کند و از داخل عراق دست به فعالیت‌های نظامی خود علیه اسرائیل و ایالات متحده و متحدانش در خاورمیانه به شکل سنتی و مدرن بزند.