​عقل، توهم توطئه و ویروس را شکست می‌دهد

دولت‌ها برای جلوگیری از گسترش ویروس «کرونا» تدابیر سفت و سخت لازم را اتخاذ کردند، اما لازم است تدابیر عقلانی ضروری دیگری برای کاستن از افکار نژادپرستانه و افراطی و گرایش‌های خرافی و باور به تئوری توطئه اتخاذ شود که در فضاهای ترس و وحشت رشد می‌کنند. طی دو ماه گذشته و همزمان با شیوع سریع وبا شاهد ملغمه‌ای متمرکز از همه آنها بودیم و انتظار می‌رود در ماه‌های آینده افزایش یابند.
از جنبه توهم توطئه گفته شد که این ویروس ساخته آزمایشگاهی در امریکا برای ضربه زدن به اقتصاد چین است تا اینکه ویروس به خاک امریکا رسید و توطئه به شکل خنده‌داری رنگ عوض کرد. یک مقام چینی آمد و چنین افکار خطرناکی را تکرار کرد. او ارتش امریکا را به ساخت این ویروس متهم کرد؛ پکن دست به کار درستی زد و گفت، این سخنان بیان کننده دیدگاه آنها نیستند. توطئه دیگری هم شنیدیم که ویروس از آزمایشگاهی چینی گریخت که برای پاسخ دادن به امریکایی‌ها آماده می‌شد، پس از اینکه دولت ترامپ برکالاهای چینی عوارض گمرکی وضع کرد. لیست بلند بالایی از خدعه و توهمات ذهنی صرف که معمولا در چنین شرایطی گل می‌کنند.
توطئه بدل به ابزاری برای انحراف افکار از شکست در تعامل با ویروس شد، کاری که نظام ایران به آن دست می‌زند؛ مقامات بلند پایه‌اش مرتب تکرار می‌کنند آنها در معرض یک جنگ بیولوژیک قراردارند. تلاشی ناکام که موفق به انحراف افکار از اصل بحران یعنی تعامل با «کرونا» به روش واقعی نشد. تعداد زیادی از مردم تلف شدند و حتی مقاماتی را دیدیم که عرق از پیشانی خود می‌گیرند یا خبرمرگ‌شان اعلام می‌شود. نه به این دلیل که جنگی بیولوژیک در میان است بلکه دلیل آن سهل‌انگاری در مواجهه با آن و تبدیل ویروس به شکلی نادرست به ابزاری برای تبلیغات بود.
همچنین تفکراتی خرافه‌ای درباره چینی‌ها رایج شد به این دلیل که ویروس را تاوان کارهای گناه‌آلودشان می‌دیدند. این خرافه وقتی که ویروس در ووهان محصور بود دهان به دهان می‌شد، اما در آنجا تقریبا محو شد و در نقاط دیگر جهان بدون هیچ تفاوتی در دین و نژاد شیوع یافت. حالا چطور می‌توان این دلیل را توضیح داد؟
بدون شک اینها ادعاهایی ساختگی‌اند که ریشه‌شان به قرون وسطی برمی‌گردد؛ درزمانی که اساطیر سایه انداخته بودند و خرد علمی غایب بود. در هرفاجعه‌ طبیعی مانند سونامی یا میکروبی که بخش‌های وسیع بشری را مبتلا می‌کند، از این دست ادعاها بالا می‌آیند که می‌خواهد منطق کهنه خود و تصورشان از جهان را تحمیل کنند حتی اگر «تاوان دهندگان» تهی دستانی بی آزار باشند که مرتکب هیچ خبط و خطا و حماقتی در زندگی‌شان نشده باشند که شایسته چنین تاوان و تنبیهی باشند.
دعوت کنندگان به انزوا در چنین شرایطی فرصتی می‌یابند تا صدایشان را بلند کنند که یادآورشوند که نزدیک شدن تمدن‌ها و جهانی سازی نظامی است که شکستش به اثبات رسیده و عقل بشری ثابت کرده که در مقابل ویروس میکروسکوپی ناتوان است. این یعنی بهره‌برداری از فضای ترس حاکم. به طوری که صدای عقل پا پس می‌کشد و احساسات نگران حاکم می‌شوند. هدف از این سخنان کاشتن بذر شک در توان انسان و کشفیات او در طول قرنها است تا ایده تسلیم شدن را پررنگ سازند که برهیچ پایه علمی استوار نیست. علیرغم وحشت، علم پیروز می‌شود، عقل بشری برای ساختن واکسن شفا بخش با زمان مسابقه می‌دهد.
دعوت‌های به گوشه گیری و پراکندگی سالم نیستند. انسان‌ها با اجسام خود از همدیگر فاصله گرفتند، اما در این بین یکپارچگی بشری بی سابقه‌ای برای مغلوب کردن «کوویدو-19» به چشم می‌خورد. دانشمندان برای کشف درمان مسابقه گذاشته‌اند بی آنکه به کشور، فرقه یا نژاد بیماری که آن دارو را دریافت خواهد کرد فکر کنند. فرودگاه‌ها و بازارها اکنون خالی‌اند، اما به زودی شلوغ و آکنده از زندگی خواهند شد پس از اینکه ویروس تازه نفس «کرونا» شکست داده شود همان طور که بیماری‌های پیچیده‌تر به این سرنوشت دچار شدند تا مهر تأییدی بر توان عقل بشری و تمایل قوی به زندگی و ارتباط انسانی و تمدنی باشند علیه همه شک آفرینانی که صدای‌شان در زمان محنت‌ها بلند می‌شود. وبه همین دلیل باید دائما رو درروی‌شان ایستاد تا همدلان و یاوران بیشتری نیابند پس از اینکه طوفان فروکش کرد.