انزواشکنی ترکیه در ائتلاف با پاکستان

پاکستان چه می‌خواهد و به دنبال چیست و آیا به خواسته‌های خود در ترکیه و ایران ومالزی دست می‌یابد؟ آیا قصد دارد مسئله کشمیر را به مسئله فلسطین جنوب قاره آسیا تبدیل کند؟
مدتی پیش در همین ماه شاه محمود قریشی وزیرخارجه پاکستان هشدار داد، اگر سازمان همکاری‌های اسلامی جلسه‌ای برای وزرای خارجه خود درباره مسئله کشمیر برگزار نکند، اسلام آباد به جلسه‌ جداگانه کشورهای اسلامی دعوت خواهد کرد.
این اظهارات مربوط به روز 5آگوست می‌شود که با اولین سالگرد لغو خودمختاری جامو و کشمیر از سوی هند همزمان شد که چندین دهه ادامه یافته بود. قریشی به گونه‌ای که تهدیدی را متوجه کشورهای عربی می‌ساخت گفت، اگر سازمان نپذیرفت ناچارم از نخست وزیر عمران خوان درخواست کنم از کشورهای اسلامی که آمادگی دارند درکنار ما بایستند دعوت کند.
اکنون گروهی وجود دارد که تصور می‌کنند، سازمان همکاری‌های اسلامی را عرب‌ها رهبری می‌کنند و آنها تمایل دارند یک گروه اسلامی جایگزین تشکیل بدهند که از نظر آنها به دور از سیطره عرب‌ها باشد.
ماجرا از سال گذشته و در حاشیه اجلاس دوره 74 جمعیت عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک آغاز شد که تقی خان با نخست وزیر وقت مالزی مهاتیر محمد و رئیس جمهوری ترکیه رجب طیب اردوغان دیدار کرد. پس از آن مهاتیر تلاش کرد نشست کشورهای اسلامی را در ماه دسامبر و در کوالالامپور برگزار کند و از پاکستان، ترکیه، قطر، ایران و اندونزی دعوت به عمل آورد و نشست را «گام نخست به سمت بازسازی قاره عظیم اسلامی» توصیف کرد. اما اسلام آباد در لحظه آخرعقب نشینی کرد تا اردوغان از مسئله استفاده کند و حمله‌ای به پادشاهی سعودی ببرد و آن را متهم کرد با وعده‌هایی که می‌دهد و به بانک مرکزی مربوط می‌شوند به پاکستان فشار می‌آورد. رسانه‌های ترکیه نیز مدعی شدند، سعودی تهدید کرده پاکستانی‌های مقیم آن کشور را به کشورشان برمی‌گرداند و بنگلادشی‌ها را جایگزین آنها می‌کند؛ درست همان طور که اردوغان اروپا را با روانه ساختن پناهجویان به خاکش تهدید می‌کند هر وقت که قصد گرفتن انرژی آنها را داشته باشد.
پاکستان از کشورهای پایه‌گذار سازمان همکاری‌های اسلامی درسال 1969 است که شامل 57کشور می‌شود و پادشاهی سعودی تقریبا همه هزینه‌های مربوط به سازمان را تقبل می‌کند و سازمان به پاکستان که ارتشی قوی دارد و تنها کشور اسلامی دارای قدرت هسته‌ای است احترام می‌گذارد. همچنانکه سازمان در طول مدت درمسئله کشمیر درکنار پاکستان ایستاد.
درهمین حال و با تغییر شرایط ژئوسیاسی کشورهای خلیج عربی روابط خود را با هند تقویت کرد. سال گذشته سعودی و هند توافق تأسیس «شورای همکاری استراتژیک» تشکیل دادند که هند را چهارمین کشوری ساخت که با سعودی چنین توافقی را امضا می‌کند. هند سال 2018 توافقی با پادشاهی عمان امضا کرد که به نیروی دریایی هند اجازه می‌دهد از گذرگاه استراتژیک «القدم» که مشرف بر دریای عرب و اقیانوس هند است استفاده کند.
پاکستان و به شکلی فزاینده تلاش می‌کند برای حمایت از مسئله کشمیر متحدان جدیدی درکشورهای اسلامی به دست بیاورد و در نتیجه ازسوی ترکیه با استقبال بیشتری مواجه شد. از نظر تاریخی درکنار پاکستان ایستاد و از هند انتقاد کرد، اما حمایتش در سخن محدود ماند و جانب احتیاط را نگه می‌دارد. اما اردوغان پا را از موضع احتیاط فراتر گذاشت و چندی پیش در برابر پارلمان پاکستان درگیری کشمیری‌ها را به جنگ امپراطوری عثمانی در زمان جنگ جهانی اول تشبیه کرد... این فال نیکی برای کشمیری‌ها نبود چون امپراطوری عثمانی سال 1918 و پس از پایان جنگ جهانی اول تقسیم شد. اردوغان در توصیف نبرد گالیپولی بین متحدین و عثمانی گفت: تفاوتی میان گالیپولی و کشمیر نیست! و ترکیه صدای خود را همچنان علیه ستم بلند خواهد کرد! هیچ یک از نمایندگان پاکستانی از او درباره ستمی که ترک‌ها در حق کردهای کشورش و سوری‌ها و لیبیایی‌های بیرون از کشورش روا می‌دارند و اکثرشان مسلمانند نپرسید.
درک حمایت اردوغان از کشمیر و مغازله‌اش با پاکستان، تنها کشور مسلمان دارای بمب اتمی چندان دشوار نیست. تا زمانی که ترکیه در خاورمیانه منزوی است و هیچ تأثیری در اتحادیه کشورهای عرب یا سازمان همکاری‌های اسلامی ندارد که دو سازمان ریشه‌دار در جهان اسلام و جهان عربند، به همین دلیل اردوغان تصورمی‌کند اتحاد با پاکستان به مثابه فرصتی پیش آمده برای کسب شرکایی جدید است و ترکیه از انزوای منطقه‌ای علاج می‌یابد!
اردوغان به اسلام‌آباد نزدیک می‌شود و چشم به ریاض دارد که حمایت خود را از حاکمیت قبرص یونان برجزیره‌ مورد ادعای ترکیه اعلام کرده است. دیگر آنکه ریاض در لیبی درکمین آن نشسته است. اردوغان فکرمی‌کند سیاست درقبال کشمیر به هدفش که منزوی ساختن پادشاهی عربی سعودی است کمک می‌کند چون پاکستان سیاست خارجه خود را از روزنه مسئله کشمیر محدود می‌کند و اردوغان براین باور است که کشمیر درکاهش نفوذ سعودی در پاکستان به او کمک می‌کند. اردوغان مانند گروه دولت اسلامی(داعش) گسترش می‌یابد اما نمی‌ماند.ستون دیگر گروه اسلامی که مهاتیر محمد به دنبال تشکیل آن بود، ایران است که به طور سنتی با آنکارا و اسلام آباد اختلاف دارد، اما این نیز فکرمی‌کند و نگاهش به سعودی است. به همین دلیل روابطش را با دو پایتخت بهبود بخشید. تنها تقارب استراتژیک تهران و آنکارا در سوریه دشمنی آنها با کردهاست. دو کشور به دلیل اهداف بلند مدت از اختلاف‌شان پیرامون رئیس جمهوری سوریه بشار اسد می‌گذرند. ایران موضع موافق نسبت به کشمیر گرفت و رهبر علی خامنه‌ای اولین کسی بود که گام هند در کشمیر را به باد انتقاد گرفت و از نیودلهی خواست سیاست عادلانه‌ای نسبت به کشمیر درپیش بگیرد، اما نمایندگانش رفتار هند را زشت و احمقانه توصیف کردند، شاید این انعکاسی از رفتار ایران با مردم معترضش باشد.
گفتمان ملایان ایران به اولویت‌های ایران اشاره داشت و به احتمال زیاد ایران برای بالا بردن سطح روابط خود با پاکستان و حمایت از موضع آن درمسئله کشمیر برنامه ریزی کند. آنچه احتمالاً به روابط میان ایران و پاکستان و ترکیه و میل فزاینده آنها برای بخشیدن شکل سازمانی به روابط‌شان سرعت می‌بخشد همان نقش کلی است که چین بازی می‌کند.
سه کشور بخشی از ابتکار عمل چینی « کمربند و راه»‌اند که بر طرح‌های زیرساختی متکی است و از 70 کشور آسیایی و اروپایی و افریقایی می‌گذرد و از جمله آن کشورها پاکستان و ایران به عنوان بزرگ‌ترین دریافت کنندگان حمایت مالی و وام‌ از چین محسوب می‌شوند. درحالی که چین نزدیک به 60 میلیارد دلار در معبر اقتصادی چینی پاکستانی سرمایه‌گذاری کرد، گزارشی نشان می‌دهد که چینی‌ها پیشنهاد طرح‌هایی به ارزش 400 میلیارد دلار به ایران داده‌اند. درکنار آن پیشنهادهای مشابه سرمایه گذاری به ترکیه و آسیای میانه داده‌اند. چین نزدیک به یک چهارم تریلیون دلار برای تقویت حضور استراتژیک و اقتصادی خود درآن منطقه هزینه می‌کند. عارف کمال سفیر سابق پاکستان در قطر و اردن می‌گوید، تقارب‌های اقتصادی این دو کشور درسایه نفوذ مالی چینی منجر به تقارب‌های استراتژیک بین آنها می‌شود. به نظر او ابتکار چینی «کمربند و راه» مکانیزم مؤثری برای ارتباط در منطقه است و در نتیجه منافع مشترکی در صلح و ثبات برای کشورهای منطقه ایجاد می‌کند « و نیروی محرکه‌ای برای شکستن برخی الگوهای استعماری مهیا می‌سازد»! به نظر سفیر درکنار پاکستان، ایران و ترکیه یک ادامه جغرافیایی و تاریخی و رشد تمدنی وجود دارد و ابتکار «کمربند و راه» باید نقاط تقارب کنونی را که دارای ریشه‌های مشترک فرهنگی هستند تقویت کند. 
کسی به این اشاره نمی‌کند که این سه کشور از بحران‌های مالی و اقتصادی رنج می‌برند و چین تاکنون حتی یک وعده غذای رایگان تقدیم نکرده است. از سریلانکا نمی‌پرسند چه بلایی سربندرش آمد وقتی که نتوانست قرض‌هایش را به چین پس دهد. از کشورهای افریقایی نمی‌پرسند که چیزی نمانده چین آنها را مستعمره خود کند چون آنها قادر به بازپرداخت وام‌های خود نیستند. و به این نگاه نمی‌کنند که چین تنها یک میلیون دلار به لبنان برای فاجعه بیروت بیشتر کمک نکرد.
دیگر اینکه گروه اسلامی جایگزین سازمان همکاری‌های اسلامی چه شد. پاکستان هنوز بیش از هرکشور دیگری از همکاری با کشورهای خلیج عربی بهره می‌برد.
پاکستان همچنان هند را به عنوان دشمن شماره یک خود درنظر خواهد داشت و از ایران و ترکیه در مسئله کشمیر استفاده خواهد کرد، اما چین، غولی که بر سه کشور خیمه خواهد زد و آنها را غرق در قرض خواهد ساخت؛ پس دراین شرایط مسئله کشمیر کجا خواهد بود؟ پاکستان نمی‌تواند مانع از این بشود که کشورهای دیگر روابط محکم با هند داشته باشند؛ کشوری که نپذیرفت «کمربند و راه» از خاکش عبور کند.
اکنون پاکستانی‌ها باید درکنار زبان خود سه زبان دیگر را خوب بیاموزند: ماندارین چینی، فارسی و ترکی. وقتی که زمان سررسید پرداخت قرض‌ها برسد، زمان محقق ساختن تمایل مهاتیر 94 ساله  برای ایجاد گروه اسلامی که بر نفوذ درخشان عرب‌ها در سازمان همکاری‌های اسلامی پایان ببخشد می‌رسد.