تندبادها طی چهل سال گذشته بر عراق وزیدند. جنگ‌ها، ظلم‌ها و فشارها، تحریم‌های اقتصادی، تروریسم و درگیری‌های داخلی ثباتش را تهدید و رفاه شهروندانش را تعطیل کرد.
اما خطرناک‌ترین تهدید آینده، تغییرات اقلیمی و آثار اقتصادی آن و زیان‌های بزرگش بر سراسر عراق است. براساس برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد، عراق پنجمین کشور آسیب پذیر از جهت تطبیق با تغییرات اقلیمی است.
دلایل افزایش مخاطرات اقلیمی، ما را دربرگرفته است؛ درجه حرارت بالا شیوع بیشتری یافت، خشکسالی شدیدتر شد و طوفان‌های گرد و غبار بیشتر شد. بیابان‌زایی بر 39درصد از وسعت عراق تأثیرمی‌گذارد و 54درصد از زمین‌هایش به دلیل شور شدن در معرض خطر فقدان امکان زراعت‌اند و سدسازی بر منابع و مجاری رودهای تاریخی دجله و فرات-شاهرگ‌های حیات کشورما- از میزان جریان آبها کاسته و موجب پیش‌روی جریان آب شور به بالاترین نقاط شط‌العرب شده است.
این سدها موجب کمبود رو به افزایش آب‌های زندگی بخش شده که تولیدات کشاورزی ما را تهدید می‌کند و حتی تأمین آب شرب شهرها و روستاها را با مشکل مواجه می‌کند. به گفته وزیر منابع آبی عراق، کشور در سال 2035 سالانه با کمبود 10.8 میلیارد مترمکعب آب روبه رو خواهد شد.
هزینه‌های احتمالی انسانی تغییرات اقلیمی بس عظیم است. عملاً هفت میلیون عراقی از خشکسالی متضرر شدند و ناچار به کوچ اجباری شدند. با وجود بالاترین میزان رشد جمعیت درعراق، داده‌ها نشان می‌دهند جمعیت کشور درسال 2050 از 38 میلیون به 80 میلیون نفر می‌رسد و این مخاطرات اقتصادی و اجتماعی تغییرات اقلیمی را مضاعف می‌کند، اگر بدون رسیدگی رها شوند.
مقابله با تغییرات اقلیمی باید اولویت ملی عراق باشد و ضروری است از هماکنون آغاز کرد چرا که آینده نسل‌های ما برما تکیه دارد و با مسئولیت بزرگی برای مواجهه این تهدید روبه روهستیم.
به همین دلیل در روز جهانی محیط زیست، ضروری می‌بینم تا دعوت به تهیه برنامه‌ای ملی برای احیای بین‌النهرین کنم که در جوهره خود با نیاز ضروری تطابق اقلیمی تعامل کند و آن را فرصتی برای تغییر اقتصاد عراق به سمت تنوع و حمایت از انرژی‌های تجدیدپذیر و مکانیزم‌های پاک و ورود به بازارهای کربن و بالا بردن میزان تاب‌آوری مناطق آسیب پذیر و در معرض تغییرات زیست محیطی و تحولات شدید اقتصادی سازیم تا شرایط معیشتی بهتر و مستدام‌تر برای شهروندان مهیا شود.
در ژانویه 2021 تصمیم مجلس نمایندگان برای پیوستن عراق به توافق پاریس در باره تغییرات اقلیمی را امضا کردم؛ توافقی که فرصت مهمی برای سیاره ما در مقابله با تغییرات زیست محیطی از طریق همبستگی بین‌المللی محسوب می‌شود. همچنین هیئت دولت در ماه فوریه سال 2021 سرمایه‌گذاری در زمینه نیروگاه‌های خورشیدی را برای تولید انرژی پاک تصویب کرد و پیش از آن وزارت محیط زیست اقدام به تهیه سند مشارکت‌های ملی(NDC) برای تعامل با تغییرات زیست محیطی در کشور کرد.
هنوز راهی طولانی پیش رو داریم، باید نقشه راه فراگیری تهیه کرد با ابتکار عمل‌هایی که استمرار زیست محیطی و محافظت از منابع طبیعی در دسترس را تقویت کند و اقتصاد سبز را بنیاد بگذارد، مسئله‌ای که نیازمند مجموعه‌ای تدابیر برای تطابق ملموس باشد و بر به کارگیری زمین‌ها، محافظت از آبها و تناسب انرژی تمرکز کند تا نقطه آغازی برای برنامه‌های بعد بشود که بلندپروازنه‌تر و بلندمدتر باشند.
ارض السواد و جنات عدن قدیمی‌ترین تعریف‌هایی است که بشریت شناخت و اوصاف سرزمین بین‌النهرین به دلیل شدت سرسبزی زمین حاصلخیزش بود که اکنون متأسفانه به صحرای خشک تبدیل شده است.
عجیب آنکه آرزومان برای آینده بهتر ما را ناچار می‌سازد به گذشته نزدیک سبزمان برگردیم با یک فراخوان ملی برای درخت‌کاری وسیع دوباره جنوب و غرب کشور که بر نخلستان‌ها، هویت تمدنی سرزمین بین‌النهرین و احیای جنگل‌ها در ارتفاعات و پیرامون مناطق شهری کردستان متمرکز می‌شود. اینها تنها موانعی بر انتشار کربن نخواهند بود بلکه موجب تقویت تولید کشاورزی می‌شوند و به حفظ خاک کمک می‌کنند. این فراخوان و برنامه با برنامه بلندپروزانه خاورمیانه سبز سعودی منسجم و تکامل بخش آن خواهد بود.
شاید از نظر سیاسی با هم اختلاف داشته باشیم، اما باید در مواجهه با تغییرات اقلیمی متحد باشیم که خطری است که همه را تهدید می‌کند و این نیازمند گره زدن طرح‌های ملی‌مان با ابتکارعمل‌های منطقه‌ای و مقابله با چالش‌های زیست محیطی و اقتصادی مشترک است مانند؛ افزایش شمار طوفان‌های شن، کمبود آب و بالا رفتن درجه حرارت و بیابان‌زایی و کاهش منابع مالی به دلیل ضعف تقاضای نفت. با تلاش گسترده به سمت کاستن از آثار فرامرزی تغییرات اقلیمی و مدیریت آبها به طور مشترک و عادلانه می‌رویم.
پرونده آبها نیازمند گفت‌وگوی صریح و سازنده میان عراق، ترکیه، ایران و سوریه است که براساس اصل عدم ضرر رساندن به هیچ طرف و قبول مسئولیت مشترک و بنیادگذاری تلاش مشترک برای مدیریت پایدار آبها قرارمی‌گیرد.
طرح احیای سرزمین بین‌النهرین نیازمند مشارکت فراگیر ملی در همه سطوح است؛ دولت و همه مؤسسه‌ها و اداراتش و مجلس نمایندگان و نقش مهم و حمایتگر قانون‌گذارش. برای این هدف بسیج اراده سیاسی لازم، امری ضروری است. وزارت‌ها نیاز به همراهی خواهند داشت همچنین باید مؤسسه‌های متخصص، انقلاب در قانونگذاری، قوانین و لوایح جدید به وجود آورد، همچنین نیازمند مراکز فعالیت‌های اجتماعی و مدنی جوانان هستیم.
عراق همچنین به کمک دوستانش در جامعه بین‌المللی، حمایت فنی، برنامه‌ریزی و انتقال تکنولوژی نیاز خواهد داشت. یکی از اولین مأموریت‌های ما همآهنگی با آژانس‌های زیست محیطی متخصص برای توسعه دادن به تلاش‌هایمان خواهد بود. باید برای رسیدن به صندوق‌های سبز، بازار سرمایه و کمک‌های داوطلبانه بین‌المللی برای کمک به تأمین منابع مالی سرمایه‌گذاری‌ها در این راستا تلاش کنیم.
اکنون زمان کار فرارسیده و مأموریت دشواری پیش روی ماست، وقتی برای سستی در مقابل چالش تغییرات اقلیمی وجود ندارد که همچنین تجسم بخش یک فرصت برای عراق و منطقه است تا با تدابیری ما را بر بنیادی محکم در مقابله با تهدیدهای دهه‌های پیش رو قراردهد.
