وائل مهدی
روزنامه نگار حوزه نفت روزنامه "الشرق الاوسط"
TT

آیا انقلاب چهارم صنعتی خطری برای آینده نفت است؟

«همایش انقلاب چهارم صنعتی» دیروز در ریاض پایتخت سعودی کارخود را آغاز کرد. همه سخنان دور محور داده‌ها، هوش مصنوعی و نسل پنجم بود و آمار و ارقامی که مسئولان ارائه دادند بسیار بالا بود؛ همه این تکنولوژی‌ها تا سال 2030 در بالا بردن تولیدات غیرنفتی به میزان 4درصد مشارکت می‌کنند. همه این مسائل به نظرنمی‌رسد برای کسانی که گمان می‌کنند انقلاب اطلاعاتی تقاضای نفت و آینده آن را به پایان می‌برد دلگرم کننده باشند. انقلاب چهارم صنعتی برای انتقال داده‌ها میان دستگاه‌ها در کارخانه‌ها، مزارع و همه نقاط تولیدی که مورد پشتیبانی ربات‌ها هستند و برای جلوگیری از نفوذ درآنها از حفاظت با امنیت سایبریک برخوردارند، برکاربرد هوش مصنوعی و حس‌گرها تکیه دارد. در حقیقت همه این تکنولوژی‌ها به طور اساسی بر انرژی تکیه دارند و انرژی درجهان هنوز از سوخت فسیلی تولیدمی‌شود؛ مانند نفت، گاز و زغال سنگ. هرچه تقاضای برای برق به دلیل این تکنولوژی‌ها بیشتر شود، تقاضا برای سوخت فسیلی بیشتر می‌شود و به همین دلیل می‌بینیم تا به امروز ذغال سنگ نیمی از سوخت استفاده شده درجهان برای تولید برق را تشکیل می‌دهد.
اما اگر از جنبه‌ای دیگر به این تکنولوژی‌ها نگاه کنیم، به میزان زیادی کمک می‌کنند نفت همچنان جریان داشته باشد و حتی تولید آن را بهبود می‌بخشند. اجازه دهید چند مثال واقعی بیاوریم. «آرامکو» چند سال پیش از مجموعه‌ای برای تولید بهره‌برداری کرد که نمونه انقلاب چهارم صنعتی به شمار می‌رود؛ به طوری که نمونه‌ای از دستگاه‌های حفاری در بسیاری از میادین در اختیار دارد که از دور و توسط جوانان سعودی در الظهران و براساس اطلاعاتی که به شکل مستقیم از دستگاه حفاری که مجهز به سیستم سنجش‌گر میزان حرارت و فشار است ارسال می‌شود، مدیریت می‌شوند تا آن جوان‌ها درباره کیفیت حفاری تصمیم بگیرند.
«آرامکو» تکنولوژی دیگری به نام « ژئوسترینگ» در اختیار دارد، با این تکنولوژی حرکت دستگاه حفاری در زیر زمین معروف به برنامه «اوسپاس»، توسط مرکز«آرامکو» در الظهران مدیریت می‌شود. همچنین «آرامکو» شماری از ربات‌ها را برای عملیات اکتشاف نفت یا مرمت و اصلاح چاه‌های دریایی به کارمی‌برد که انسان نمی‌تواند به سادگی اشکالات آنها را برطرف کند.
همه این تکنولوژی‌ها همانگونه که وزیر سرمایه‌گذاری سعودی خالد الفالح پیش از این گفته- وقتی که رئیس شرکت «آرامکوی سعودی»- به شکل زیادی به بالا بردن سطح تولید نفت کمک کردند و بخش نفت بالاترین حجم استفاده از تکنولوژی را دارد و با بخش بهداشت و فضا رقابت می‌کند. هرکسی حجم سرمایه‌گذاری در تحقیقات، توسعه و تکنولوژی‌های جدید در این بخش را ببیند به همین نتیجه می‌رسد؛ نفت صخره‌ای تنها نتیجه توسعه تکنولوژیک در حفاری بود و نه دانش ژئولوژی.
اگر نگاهی به کاربرد انرژی در سیستم‌های هوشمند بیاندازیم، درخواهیم یافت که فضا برای بهبود بخشیدن به مصرف نفت درپادشاهی با این تکنولوژی‌های گسترده است، برای نمونه برنامه کنتورهای هوشمند است که در مناطق مختلف پادشاهی به 10 میلیون رسید. این کنتورها بخشی از هرشبکه هوشمند انتقال برق است و درآینده: به برکت همین کنتورها هرخانه‌ای می‌تواند از صفحات خورشیدی برق تولید کند و مازاد را به شبکه بفروشد. این کنتورها حتی به جمع‌آوری اطلاعات مصرف درشبکه کمک می‌کنند که موجب بهبود برنامه‌ریزی برای آن می‌شود. به همین دلیل، این تکنولوژی‌ها آینده نفت را تهدید نمی‌کنند، بلکه به ما در بهبود تولید و بهره‌برداری از آن کمک می‌کنند و هوشمندی در این است که درآمد نفتی را درکاربرد و توسعه دادن به تکنولوژی‌ها به کارببریم و این کاری است که اکنون پادشاهی انجام می‌دهد.