ايلى لیک
TT

آمریکا طرح جایگزینی درباره سلاح هسته‌ای ایران ندارد

به نظر می‌رسد دولت رئیس جمهوری امریکا جو بایدن پاسخ «نه» را از ایران دریافت کرده است. تابستان، وزیر خارجه آنتونی بلینکن اشاره کرد، وقتی مسئله به پیشنهادش درباره بازگشت به توافق هسته‌ای سال 2005 مربوط بشود، صبرش حدودی دارد. این هفته، بلینکن کمی پا را فراتر گذاشت وقتی گفت:« همه گزینه‌ها برای تعامل با چالشی که ایران برمی‌انگیزد را بررسی می‌کنیم».
این ساخت بیانی تلطیف شده کلاسیک ازسوی واشنگتن درباره احتمال دست زدن به اقدام نظامی برشمرده می‌شود. رئیس جمهوری سابق باراک اوباما در زمان مذاکره دولتش با ایران از جمله «همه گزینه‌ها روی میز است» استفاده می‌کرد. بایدن به دنبال راضی کردن متحدانی است که نگرانند مبادا ایالات متحده آمادگی داشته باشد برای حمایت از جنگ اقتصادی خود علیه تهران از موشک‌های کروز و حملات الکترونیکی استفاده کند اگر ایران به تبدیل شدن به قدرت هسته‌ای نزدیک شود چرا که واشنگتن می‌خواهد این پیام را به نظام ایرانی برساند که ایالات متحده آمادگی استفاده از قدرت نظامی برای جلوگیری از دست‌یابی آن به سلاح هسته‌ای را دارد. و این هدف از تغییر تحول گفتمانی دولت بایدن است هرچند واقعیت نگران کننده‌تر باشد.
متحدان و دشمنان به رفتارهای امریکا بیشتر از سخنانش اهمیت می‌دهند. و برجسته‌ترین آنها دراین باره عقب‌‍نشینی و تسلیم شدن بایدن دربرابر «طالبان» در افغانستان است. درآن کار شتابزده، جهان دید ابرقدرتی به دنبال کسب رضایت گروهی تندروست چرا که دو رئیس جمهوری اخیر آن کشور چند هزار سربازی در یک کشور نگذاشتند تا از دولتی منتخب حمایت کنند که کشور را بد مدیریت کرد و ثروت‌ها را تباه ساخت.
اگر ایالات متحده از ارتش خود برای غلبه بر چنین کاری استفاده نکرد، آیا ریسک جنگ جدیدی را می‌پذیرد تا مانع دست‌یابی ایران به بمب اتمی بشود؟
دلیل دوم ناموفق بودن سخن بلینکن درباره «همه گزینه‌ها» این است که دولت امریکا همچنان براین باور است که توافق هسته‌ای سال 2015 بلندپروازی‌های هسته‌ای ایران را ناکام گذاشت. خوب است به گفت‌وگویی که همین هفته بین آرون دیوید میللر همکار برجسته ما در «مؤسسه بین‌المللی صلح کارنگی» و راب مالی نماینده ویژه کاخ سفید در امور ایران گوش داد، جایی که مالی می‌گوید:« البته باید آماده باشیم و این کاری است که اکنون انجام می‌دهیم، برای جهانی که درآن ایرانی ببینیم که هیچ محدودیتی بر برنامه هسته‌ای آن وجود ندارد و باید به گزینه‌های تعامل با آن توجه کنیم».
این اظهار نظر آقای مالی پیش چشم ما بازمی‌شود. جایگاه اوباما که مالی در دوره دوم ریاستش خدمت کرد، توافق هسته‌ای سال 2015 را به عنوان آزمایشی معرفی می‌کند که بلندپروازی‌های هسته‌ای ایران را نشانه گرفته بود. با وجود اینکه آن قرارداد قیدهای سختی بر مقدار و نوع اورانیومی که ایران می‌تواند غنی سازی کند گذاشت، اکثر آن قیدها بین سال‌های 2025 و 2030 تاریخ مصرف‌شان به پایان می‌رسد. و مهم‌تر از آن، کتابخانه طرح‌های هسته‌ای که سال 2018 توسط سازمان جاسوسی اسرائیل(موساد) سرقت شد، نشان داد ایران تا چه حد عناصر نظامی برنامه‌اش را در دوران مذاکرات با دولت اوباما و پنج کشور پنهان ساخته بود.
در نتیجه، توافق هسته‌ای سال 2015 تنها شامل تأسیسات هسته‌ای می‌شود که ایران آنها را معرفی کرده و نه آنهایی که برای سال‌ها از جامعه جهانی پنهان ساخته بود. «آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای» اکنون تلاش می‌کند بازرسان خود را به سه مرکزی که عملیات اسرائیل آنها را کشف کرد برساند، اما ایرانی‌ها زیربار همکاری نرفتند.
براین اساس در بهترین حالت، توافق 2015 یک قید کوچک موقت بر برنامه هسته‌ای ایران است. و با توجه به اینکه رهبر معظم ایران یادآور شد که هیچ توافقی برای اصلاح نقاط ضعف توافق وجود نخواهد داشت، او با این کار صداقت وانمود کردن ایالات متحده به اینکه برگشتن به قرارداد سال 2015، برنامه‌ای هسته‌ای ایران را در جعبه می‌گذارد، خراب می‌کند.
خبر خوشحال کننده برای بلینکن، بایدن و مالی اینکه راه دیگری برای لگام زدن بر بلند پروازی هسته‌ای ایران وجود دارد. توافق تاکنون و برای چندین سال ادامه داشته است. موساد اسرائیل جنگ اطلاعاتی موفقی برای مقابله با برنامه هسته‌ای ایران به راه انداخت که شامل تخریب و ترور شد. یوسی کوهن که همین تابستان از مقام خود به عنوان رئیس موساد کناره‌گیری کرد، این هفته در «همایش جروزالیم پست» به شکلی بی سابقه صریح بود و گفت، ایران « تا رسیدن به داشتن سلاح هسته‌ای نزدیک نیست» به دلیل آنچه او «تلاش‌های طولانی مدت برخی جریان‌ها در جهان» عنوان کرد.
معنای سخن کوهن این است که با وجود توانی که ایران در غنی‌سازی اورانیوم تا تمرکز بالا از خود نشان داد که برای ساخت سلاح کافی است، اسرائیل توانش را برای قراردادن این سوخت برکلاهک جنگی کاهش داد. و این موفقیت به همآهنگی محکم سازمان اطلاعات مرکزی با موساد در سایه دولت رئیس جمهوری دونالد ترامپ برمی‌گردد. اگر بایدن وقتی که دیپلماسی ایرانی شکست بخورد درخصوص طرح (بی) جدی است، باید جاسوسان خود را برای تقویت آن مشارکت روانه کند.
تخریب و ترور البته راه حل جادویی نیستند. حتی بهترین عملیات جاسوسی درمعرض خطای انسانی است. اما هنوز بهترین گزینه‌ است تا اینکه منتظر باشیم یک نظام تندرو سخنان گنگ درباره گزینه‌های جدید را دریافت کند یا برای توافق هسته‌ای ضعیف ابراز دلتنگی کنیم.