وعده‌‌گاههای ریاض و خاورمیانه سبز

وعده‌‌گاههای ریاض فقط شامل سعودی نمی‌شود. وقتی کشوری با چنین وزن اقتصادی، سیاسی و دینی شاهد نهضتی فراگیر و برنامه‌ مدرن سازی عمیقی باشد، مسئله آثار خود را بر محیط پیرامون می‌گذارد و الگویی برای توان پیوستن به زمان، به دست آوردن ابزار ورود درآن و رقابت برای ساختن اقتصادی قوی ارائه می‌کند که حمایت‌گرهای شکوفایی و ثبات را مهیا می‌سازد.
نبرد تغییری که ولیعهد شاهزاده محمد بن سلمان زیرنظر خادم حرمین شریفین ملک سلمان بن عبدالعزیز رهبری می‌کند، این صفحه را بست که کشورهای منطقه محکوم به بیرون ماندن از قطار تحول اقتصادی، علمی و تکنولوژی‌اند که آینده جهان را می‌سازد. مسئله از جبران دهه‌های تباه شده به گزینه حضور در قلب برنامه پیشرفت و مشارکت در آن و درست به کاربردن ابزار آن تبدیل می‌شود. این یک روش رسیدگی به مشکلات داخلی و خارجی متفاوتی است. برنامه‌ای برای تغییر ذهنیت‌ها و روش‌هاست که از پشت میز مدارس و دانشگاه‌ها تا بازار کار، میها ساختن فرصت‌ها، توجه و اهتمام به رفاه مردم و سطح زندگی را فرامی‌گیرد.
سال‌هاست که سعودی به برکت «چشم‌انداز2030» به یک کارگاه وسیع بدل شده است. سال‌های گذشته ثابت کردند، دوره انتظار بهترین مشاوراست به پایان رسیده است. حالا ابتکار عمل مطالعه شده و شجاعانه اصل و مشاور بزرگ شده است. و همان سال‌ها ورود عمیق جوانان سعودی به برنامه تحول فراگیر را نشان دادند. در ریاض خبری از نغمه ناامیدی نیست که ممکن است مسافر در بسیاری از پایتخت‌های منطقه بشنود. هیچ نمی‌شنوی که جوانی سعودی به دلیل بسته بودن افق، رؤیای مهاجرت درسر داشته باشد. توان تبدیل عنوان‌های بزرگ به سیاست‌ها را جریان اعتمادی مضاعف ساخت که جوانان پادشاهی را به محمد بن سلمان پیوند می‌زند که قدرتش بر تبدیل رؤیاها به آمار و ارقام آنها را به تفکر واداشت.
این را مسافر ریاض که برای شرکت در نشست خاورمیانه سبز به آنجا رفته احساس می‌کند که امروز و چند روز پیش از برگزاری نشست تغییرات اقلیمی «کاپ26» درگلاسکو برگزار می‌شود. و پیش از این دو موعد، شاهزاده محمد بن سلمان پیابندی سعودی، بزرگ‌ترین صادرکننده نفت درجهان را به مشارکت فعال در مقابله با گرمایش زمین با آمار جالب توجهی ترجمه کرد که در همایش «سعودی سبز» عرضه نمود. ولیعهد سعودی اعلام کرد، کشورش درنظر دارد با فرارسیدن سال 2060 تولید کربن را به صفربرساند. وی اشاره کرد، آغاز ابتکارعمل‌های پادشاهی در زمینه انرژی می‌تواند درسال 2030 تولید گاز کربنیک را به میزان 278 میلیون کاهش دهد و پیش از این شاهزاده محمد درباره ابتکارعملی سخن گفت که به دنبال کشت40 میلیارد درخت اضافی براساس ابتکار عمل خاورمیانه سبز است.
در ریاض احساس می‌کنی مسئله مقابله با تغییرات اقلیمی چنان پیش رفته که جای خود را میان اولویت‌های فهرست برنامه‌ها بازکرده است. و این تفکری جدید در منطقه ماست. یک دهه پیش محیط سیاسی مشغله ذهنی اصلی روزنامه‌نگاران سیار در این بخش پیچیده از جهان که خاورمیانه نامیده می‌شود بود. روزنامه‌نگار برای گفت‌وگو با یک مقام مسئول در حد امکان اقدام به جمع‌آوری اطلاعات درباره بحران‌ها، تنش‌ها و آتش‌سوزی‌ها می‌کرد تا از او بپرسد. و منطقه در این زمینه هیچ‌گاه بخل نورزید. درسال‌های اخیر روزنامه‌نگار برای طرح سئوال درباره بهار(عربی)، دست‌آوردها و دردسرهایش پیش‌دستی می‌کند. یا درباره کسانی که آن را مصادره یا زخمی کردند. همچنین درباره کشاکش‌های بین‌المللی و خشونت‌های منطقه‌ای و «القاعده»، «داعش» و ارتش‌های کوچک سیار میان نقشه‌های متلاشی شده.
از ذهن روزنامه‌نگار نمی‌گذشت که مثلاً از تصمیم سازان درباره فعالیت‌های دولت درخصوص تغییرات اقلیمی بپرسد. قابل پیش‌بینی بود که مقام مسئول از طرح چنین سئوال خنکی تعجب کند وقتی که دولتش با نیازهای ضروری و مسائل داغی مواجه باشد که تلاش‌ها و وقت‌شان را هدرمی‌دهد. شاید این پرسش نوعی تمایل به گذشتن از سئوال‌های جدی‌تر تصور شود.
سال‌ها پیش و در زمان سفرهای کاری در خاورمیانه «هراسناک» پرسشی به جانم افتاد که در راه برگشت شبانه به هتل از ذهن خود می‌گذراندم. یک یا دو دهه دیگر این یا آن پایتخت چگونه خواهد بود؟ مسئله به چندان تلاشی نیاز نداشت تا به بدبینی بیفتی. شهرهای شلوغ کشورهایی را تصور می‌کردم که میزان بیکاری، فشار فقر، رشد احساسات یأس‌آلود، سرخوردگی و جذابیت خشونت افزایش می‌یابد و همراه با آن دولت‌های هراسان، محصولات ناچیز و نسل‌هایی که از افق بسته رنج می‌کشند و تعداد کسانی که بر «قایق‌های مرگ» حساب بازمی‌کنند تا از میهن خود کناره‌گیری کنند چندبرابر می‌شود.
سخت می‌شد بر راه حلی که از خارج می‌آمد حساب بازکرد. کشورهای بزرگ اساساً جمعیت‌های خیریه نیستند. و جهان عادت ندارد به کسی کمک کند که برای کمک به خود پاپیش نمی‌گذارد. دیگر آنکه وارد ساختن جامه‌های آماده برای جادادن آنها در جوامعی که در یک دوره تاریخی دیگر زندگی می‌کنند امکان ندارد بتواند راه حل باشد. و دولت‌ها اسیر روزمرگی شدند. رفتارشان شبیه دولت‌های پیش‌برد کارها(موقت) و واکنش‌های بدون همآهنگی به مشکلاتی که همدیگر را می‌زایند و با آهنگ بی‌سابقه‌ای پیچیده‌تر می‌شوند. و حقیقت اینکه مأموریت دولت‌ها دشوارتر شده است. اکنون دولت نه تنها در مقابل شهروندان کنونی‌اش مسئول است، بلکه در برابر نسل‌های آینده مسئولیت دارد. اگر دولت‌ها به جای متبلور ساختن طرحی طولانی برای نجات کشور خود به مانورهایی برای نجات خود بسنده کنند، هزینه هنگفتی می‌پردازند. و این به معنای مدیریت به روز است که براساس توانمندی، مبارزه با فساد، تصویب طرحی چند مرحله‌ای و مهیا ساختن امکانات با مکانیزم‌هایی برای نظارت و زمانبدی و محاسبه است.
نشست تغییرات اقلیمی خود را بر جدول برنامه‌ها تحمیل کرد. دانشمندان تأکید می‌کنند جهان در معرض تهدید فاجعه است اگر به سرعت دست به کار نشود. توفندها و سیلاب‌های اخیر مهرتأییدی براین سخن دانشمندان درباره فاجعه اقتصادی سیاسی بود که گرمایش زمین برجای می‌گذارد، اگر کنترل نشود. درباره کاهش محصولات و گرسنگی و مهاجرت‌های میلیونی به دلیل کمبود نان و آب و امید سخن می‌گویند. دولت‌های خارومیانه باید پیش از آنکه دیر شود بجنبد و وعده‌گاه امروز ریاض گامی جسورانه به این سمت است.