وائل مهدی
روزنامه نگار حوزه نفت روزنامه "الشرق الاوسط"
TT

بالاخره ریاست اوپک به یک خلیجی رسید...

کشورهای خلیج برای اولین بار پس از ۴۰ سال مقام ریاست اوپک، سازمان کشورهای صادرکننده نفت را به دست آوردند. هیثم الغیص با رای اعضای اوپک به عنوان دبیر کل جدید این سازمان انتخاب شد و اگر الغیص نبود شاید ریاست اوپک تا چندین دوره بعدی هم به نمایندگان کشورهای خلیج در این سازمان نمی رسید. پیش از او، محمد بارکیندو از نیجریه این سمت را به عهده داشت و از اول آگوست جای خود را به الغیص خواهد داد. در ابتدا به کویت و کشورهای خلیج به خاطر تصدی این مقام تبریک می گویم. سوال مهمی که به ذهن خطور می کند این است آیا عجیب نیست که ما ۴ کشور عضو اوپک داریم (پس از خروج قطر از اوپک ۳ کشور خلیجی در این سازمان مانده اند) اما تا حالا ریاست اوپک به این کشورها نرسیده بود؟ 
گفتنی است کشورهای خلیجی ۱۵ سال پیش دکتر عدنان شهاب الدین از کویت را به عنوان سرپرست دبیر کلی اوپک معرفی کردند اما او در این سمت خدمت نکرد.
البته هر چیزی حتی مسایل غیر قابل فهم در «اوپک» دلیل دارد. اولا: هر بار که نوبت سعودی برای ریاست اجلاس وزارتی اوپک می رسید این کشور کنار می کشید. یکی از وزیران نفت سعودی توضیح خوبی داد و گفت «ما در عمل دست بالا را داریم و بزرگ ترین تولید کننده اوپک هستیم. پس چرا باید سر پست ریاست با این کشور و آن کشور چانه بزنیم؟!!»
این دلیل منطقی است چون سعودی خواهان جلب رضایت و دوستی همه کشورها است. اگر یک سعودی رییس اوپک شود شاید حساسیت های داخلی بین اعضای سازمان افزایش پیدا کند چون بالاخره سعودی موقعیت پیشرو در اوپک دارد.
باید رک و بی پرده گفت که سعودی در تعیین دبیر کل اوپک مهره کلیدی و اصلی است چون رییس اوپک با رای اعضا انتخاب می شود و اگر حتی یکی از اعضای کوچک مثل گابن مخالفت کند نامزد معرفی شده به ریاست نمی رسد.
با این حال، اگر رقابت بین برخی کشورها بر سر ریاست اوپک بالا بگیرد سعودی دست به کار شده و نامزد خود را معرفی می کند.
وقتی ۹ سال پیش ایران و عراق هر کدام دو نامزد برای ریاست اوپک معرفی کردند سعودی دکتر ماجد المنیف را به عنوان چهره پیشنهادی برای این مقام پیشنهاد داد. دکتر ماجد المنیف آن زمان نماینده هیات عامل سعودی در اوپک و مشاور وزارت نفت و ثروت معدنی بود. نامزدهای پیشنهادی ایران و عراق در حد وزیر سابق بودند، از این رو المنیف پس از تصدی دبیر کلی شورای اقتصادی کشور با رتبه وزیر به کارزار این رقابت پیوست.
رقابت بر سر پست ریاست ۴ سال طول کشید و در این مدت دوره ریاست عبد الله البدری از لیبی در یک اقدام بی سابقه ۳ سال تمدید شد.
دلیل دیگر اینکه اوپک تا حالا رییس خلیجی نداشته این است که همه اعضا از چهره ای حمایت می کنند که اهل یک کشور بی طرف از نظر سیاسی باشد. کشورهای محدودی مثل نیجریه و اندونزی و ونزوئلا از این ویژگی برخوردارند و روسای فراوانی از این کشورها هم در ۴۰ سال گذشته در مقام ریاست خدمت کرده اند. همه اعضا انتظار داشتند که سعودی ۷ سال پیش از نامزد اندونزی برای ریاست سازمان حمایت کند اما چهره معرفی شده از سوی اندونزی رقیب ضعیفی بود. ونزوئلا حال و روز نفتی آشفته ای دارد و روابطش با غرب تیره و تار است. در این شرایط اعضای اوپک دوباره سراغ نیجریه رفتند که محمد بارکیندو را معرفی کرد. انتخاب الغیض در سایه این حساسیت های تاریخی خیلی روان و بی دردسر انجام شد که نشانگر پختگی کنونی اعضای «اوپک» است.