انعام کجه جی
روزنامه نگار ونویسنده
TT

احضار بدن‌ها

هزاران نفر از مردم فرانسه روی شبکه اینترنت ویدیویی از رئیس جمهوری مکرون را تماشا کردند که در آن استعفای خود را از سمتش اعلام می‌کند. وقتی نام یکی از مخالفان خود را به عنوان جانشین در «الیزه» عنوان کرد، خطوط چهره‌اش گرفته بود.
روز بعد، تلویزیون دولتی ویدیو را در بخشی از گزارش اخبار جعلی (Fake News) پخش کرد. واقعیت این است که رئیس جمهوری فرانسه سهم زیادی از آنها دارد. ویدیوهای جعلی، که در یکی از آنها بی خانمانی دیده می‌شود که در پیاده رو می‌خوابد، یا با تظاهرکنندگان مخالف قانون بازنشستگی درگیر می‌شود، یا با معشوقه‌ای مخفی در اوج جوانی دیده می‌شود که هیچ نشانی از همسرش ندارد.
طی چند روز گذشته فیس‌بوکی‌ها، یوتیو‌بی‌ها و واتس‌اپ بازها مجموعه‌ای از این پست‌های فریبنده را دیده‌اند که مانند برق حرکت می‌کنند و بر صفحه نمایش میلیون‌ها گوشی می‌نشینند. از جمله فیلمی درباره حضور سلین دیون خواننده کانادایی در مراسم عروسی پسرش با ویلچر. پسر مادر بیمارش را مانند کهنه‌ای مندرس بلند می‌کند. او را در صحنه‌ای که میلیون‌ها طرفدارش را به گریه انداخت درآغوش می‌گیرد. سپس بعد از مدتی متوجه شدند که سراسر صحنه جعلی بوده و سلین دیون بهبود یافته و آلبوم جدیدی ضبط کرده است.
محیط عربی ما از این پدیده در امان نیست. دنبال کنندگان اخباری را در مورد نبرد بین اشرف حکیمی ستاره فوتبال مغربی و همسرش می‌خوانند که نیمی از ثروتش را طلب می‌کند. آنها همچنین مسجدی را دیدند که تصور می‌شود در سعودی است و پر از سوسک بود. و پیامی با امضای سعاد الصباح شاعر کویتی و بیانیه‌ای توهین‌آمیز به دین به دست‌شان رسید که دعا می‌شود از عفیفه لعیبی نقاش عراقی است. این هنرمند در وب سایت خود متنی سراسرخشم نوشت و از همه چیزهایی که به او نسبت داده می‌شد تبری ‌جست.
گزارش تلویزیون فرانسه می‌گوید که فن‌آوری‌های مدرن اجازه می‌دهند تصاویر متحرک افرادی را در موقعیت‌هایی که مال آنها نیست حرکت دهند و عباراتی را که آنها به زبان نیاورده‌اند به زبان بیاورند. و اگر کارشناسان امروزی بتوانند صدای جعلی را تشخیص دهند، فردا غیرممکن خواهد بود. جعل کنندگان برای توسعه برنامه‌های دیجیتال خود مسابقه می‌گذارند. آنها میلیون‌ها فالوور فریب خورده را به دست می‌آورند و پول درمی‌آورند.
این بدان معناست که هر یک از ما در حیاط خلوت خود در معرض همزیستی با فریب قرارداریم. جامه‌ای به تو می‌پوشانند که از لباس‌هایت نیست و حرفی دردهانت می‌گذارند که با سخن و منطقت نمی‌خواند. آنها شخصیت تو را می‌ربایند و بین تو و دوستانت را به هم می‌زنند و تو نمی‌توانی آنها را انکار کنی. دایره‌های آنها از تو گسترده‌تر است.
چند ماه پیش ام‌کلثوم به پاریس آمد و در یکی از سالن‌هایش آواز خواند. این خواننده خواب ابدی خود را ترک نکرد، اما برگزارکنندگان کنسرت او را با فن‌آوری «هولوگرام» به روی صحنه احضار کردند. آنها تصاویر سه بعدی مجازی هستند که به تماشاگر این توهم را می‌دهند که شی واقعی در مقابلش ایستاده است. این خواننده قبل از پاریس روی صحنه‌های شهرهای عربی ظاهر شد، اگرچه نزدیک به نیم قرن پیش درگذشت. بازگرداندن هنرمندانی که دوستشان داریم، با قدرت علم، بسیار خوب است. دلتنگی فرانسوی‌ها را به صحنه‌ای می‌کشاند که در آن ستارگان خاموش آواز می‌خوانند: دالیدا، کلود فرانسوا و ژاک برل. حضار به مهمانی‌های توهم می‌روند، آواز می‌خوانند و کف می‌زنند.
من با چشم خیال می‌بینم که صداها و بدن‌ها به لطف عصای جادویی فن‌آوری به خانه‌ها و عزیزان خود باز می‌گردند. بچه‌ها پدر مرحومشان را خواهند دید که روی صندلی مورد علاقه‌اش در اتاق نشیمن نشسته و با آنها تلویزیون تماشا می‌کند. صدای مادر مرحومشان را می‌شنوند که در آشپزخانه ایستاده، آهنگی از سلیمه پاشا را زمزمه می‌کند، یا با پاشیدن ملوخیه هق‌هق می‌کند.
دانشمندان پس از تجسم ارواح توسط رؤیاپردازان، اجساد را تجسم می‌بخشند. آنها قلب مصنوعی، ربات، پهپاد و موشک سفر به ماه را اختراع کردند. همه اینها در حالی است که انسان‌ها در حال دعوا هستند و از مناقشه بر سر زمین‌ها و منابع طبیعی سیر نمی‌شوند. ذهن فراتر می‌رود، غریزه نزول می‌کند و جنگ‌های روی زمین و بین ستارگان ادامه می‌یابند. چرا سرباز روباتیکی اختراع نمی‌کنند که در هر عصر و زمان به جای سوزاندن دل مادران، اسلحه دست می‌گیرد، می‌جنگد و می‌میرد؟