طارق الحميد
TT

نشست جده و درخشش دوباره 

پادشاهی عربی سعودی نه با پیگیری عرب‌ها، بلکه با تحمیل رویداد اجلاس سران کشورهای عربی بر اخبار جهانی و توجه غرب، نه لزوماً از طریق تصمیم گیری، بلکه از طریق مواضع، موفق شد درخشش را احیا کند. در میان مسائل پرسروصدای بین‌المللی، مانند جنگ در اوکراین، و رویارویی‌های نظامی در سودان، یا پیچیدگی‌ اوضاع در لیبی، همچنین بحران ریاست جمهوری لبنان و اوضاع سوریه در جهان عرب، همه آنچه نشست عربی نیاز داشت مواضع است و نه گفته‌ها. مهمترین مواضعی که در اجلاس جده و با زیرکی سیاسی و دیپلماتیک سعودی مطرح شد، حضور ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین در اجلاس سران بود و گفت‌وگو با جهانیان از سعودی و از سالنی که برخی حاضران درآن با اوکراین همدلی دارند و کسانی که از روس‌ها جانبداری می‌کنند و کسانی که اصلاً هیچ اهمیتی به موضوع نمی‌دهند. ارزش و اهمیت کار سعودی را می‌توان در چند نکته خلاصه کرد؛ از جمله اینکه ریاض تصمیم‌گیری خود را دارد که از زلنسکی یا بشار اسد دعوت کند، که هر دو در طرف مقابل آن هستند، اما حضور آنها نشان می‌دهد که سیاست همان ارتباط، تعامل و جستجوی راه حل است. در مورد اوکراین، سعودی با دعوت رئیس جمهوری اوکراین حمایت خود را از صلح، ثبات، تمامیت ارضی و احترام به میثاق‌های بین‌المللی نشان داد و به رئیس جمهوری اوکراین فرصت داد تا از سعودی، خانه بزرگ عرب‌ها جهان عرب را مورد خطاب قرار دهد. ریاض همچنین با دعوت از رئیس جمهوری اوکراین و قبل از آن میزبانی اجلاس سران آمریکا، چین، کشورهای خلیج و کشورهای عربی ثابت کرد که سعودی کشوری با ابعاد بین‌المللی است، نه با شعار، بلکه با ایجاد فرصت‌های مشارکتی برای ارتقای چشم انداز 2030 خود و خواست تا از طریق اجلاس جده جهان عرب را مشارکت دهد.
در مورد پرونده سوریه، آنچه مسلم است و تجربه به ما می‌گوید این است که هیچ راه حل جادویی وجود ندارد، بلکه تلاش سعودی برای عبور از اختلافات گذشته با ارائه فرصت‌های جدید است، زیرا نگرانی و تمرکز سعودی اکنون بر توسعه و ارتقای فرصت‌های سرمایه گذاری است. بنابراین، موضع سعودی در قبال سوریه را اقامه دلیل و تلاش برای افزایش فرصت‌های عربی می‌دانم، اما بر اساس گفته شاهزاده فیصل بن فرحان، در پاسخ به این سئوال که آیا حل و فصل سیاسی در سوریه مقدم بر اقدامات اقتصادی است گفت:« هیچ چیز مقدم بر چیزی نیست، موضوع مرحله به مرحله است».
درست است که اجلاس جده دارای نیت‌های خیرخواهانه زیادی بود، اما گامی فشرده در جستجوی فرصت‌های امیدوارکننده برای حل بحران‌ها، ایجاد فرصت‌ها و زمینه سازی برای توسعه است و این دغدغه سعودی در داخل و خارج بود. بنابراین سخنان ولیعهد خالی از صحبت در مورد توسعه، سرمایه گذاری و ثبات نبود که وزیر امور خارجه سعودی در کنفرانس مطبوعاتی خود نیز آن را تکرار کرد و این نیز زبان سعودی از زمان راه اندازی «چشم انداز 2030» است.
اجلاس جده فرصتی برای کسانی از جهان عرب بود که می‌خواستند به قطار توسعه، نوسازی و تحول سعودی سوار شوند و پیامی روشن به غرب بود که سعودی در نبرد جست‌وجوی فرصت‌های توسعه عربی و بین‌المللی و نه درگیری‌هاست. از این رو جهان پیام اجلاس سران را فهمید و این ابتدا در انتشار تصاویر ورود رئیس جمهوری اوکراین به شهر جده مشهود بود و این یک فیلم تبلیغاتی نبود، بلکه پیامی آشکار بود که ریاض صاحب تصمیم است و از جهان عرب می‌خواهد که این کار را انجام دهند. این چیزی است که به دست آمده و به همین دلیل است که سعودی بار دیگر در اجلاس سران کشورهای عربی درخشش خود را بازیافت.