ايلى لیک
TT

​دلایل شکست نظارت بر اسلحه ایران و کره شمالی چیست؟

به‌نظر می‌آید دان کوتس، مدیر اطلاعات ملی آمریکا، در گفته‌های اخیر خود، در روز سه‌شنبه گذشته، تلاش می‌کرد دو بنیاد سیاست خارجی پرزیدنت دونالد ترامپ را بی‌اعتبار کند. نخست اینکه او به‌صراحت بیان کرد که کره‌شمالی اسلحه هسته‌ای خود را نابود نخواهد کرد؛ و دوم اینکه ایران در اقدامات خود به توافق برجام پایبند بود و برنامه هسته‌ای خود را متوقف کرده‌بود.
خلاصه بالا تفسیر رسانه‌های مختلف دنیا از سخنان کوتس بود. با این وجود بار دیگر سخنان ترامپ بر عکس همه واقعیت‌هایی است که متخصصان حرفه‌ای آنها را مطرح می‌کنند. همین مسئله دستمایه انتقاد شدید دمکرات‌ها از او شده‌است.
البته باید اذعان کرد که چنین دست‌آوردهایی برای مخالفان رئیس بی‌اهمیت است و این منتقدان پیشتر باید از خود می‌پرسیدند که: اگر تلاش پرزیدنت ترامپ برای رسیدن به یک توافق با کره شمالی اشتباه است، آیا تلاش اوباما برای رسیدن و تحقق یک توافق با ایران اشتباه نبود؟ به‌عبارت دیگر اگر توافق هسته‌ای با ایران ارزش آن همه تلاش‌های را داشت که برای رسیدن بدان انجام گرفت، پس چرا آنها بار دیگر مشوق چنین تلاشی نمی‌شوند تا همانند آن توافق با کره‌شمالی حاصل شود؟ البته باید بدانیم که میان دو رژیم تفاوت‌های زیادی وجود دارد. نخست اینکه ایران هرگز سلاح هسته‌ای آزمایش نکرد اما کره شمالی بارها چنین آزمایشاتی را انجام داد. از طرف دیگر نیز کره شمالی هرگز تلاش نکرد که گروهک‌های مسلح و مزدوری را به منطقه گسیل دارد و به‌عنوان عاملان آن در خاورمیانه گوش به‌فرمان باشند. البته تشابه هر دو رژیم در این است که آنها سلاح هسته‌ای را ضامن بقای دیکتاتوری خود می‌دانند و بر این هستند که اگر قذافی سلاح هسته‌ای داشت کشورهای غربی نمی‌توانستند او را بدین شکل سرنگون کنند. طبق گزارش آقای کوتس، رهبر کره شمالی اسلحه هسته‌ای را به مثابه یگانه ضامن بقای خود در راس حکومت قلمداد می‌کند.
البته از دیگر تشابهات دو رژیم این است که آنها توانستند زمان را به سود خود بخرند. برای مثال ایران در زمان شروع مذاکرات در برابر این مطالبه بود که تمام زیربناهای فعالیت هسته‌ای خود را منهدم کند اما با پایان مذاکرات و رسیدن به توافق هسته‌ای نه تنها توانست تأسیسات هسته‌ای خود را حفظ کند بلکه این حق را داشت که با اتمام مدت زمان توافق بار دیگر فعالیت خود را از سر گیرد و در طول مدت توافق نیز حق داشت مقدار فعالیت مورد قبول هسته‌ای خود را به‌روز کند. اضافه‌بر این حتی اگر ایران به توافق هسته‌ای با غرب پایبند باشد این مسئله تنها با گذر زمان دود می‌شود و ایران پس از انتهای مدت توافق بار دیگر می‌تواند میزان غنی‌سازی اورانیوم را با سرعت فزاینده از سر گیرد و به توانایی تولید سلاح هسته‌ای دست یابد.
گزارش اطلاعات آمریکا روشن بود و به‌صراحت اعلام کرد که هر چند ایران به بنود توافق هسته‌ای کاملاً پایبند است اما سیاست‌هایی را در منطقه به‌کار بسته که موجب ویرانی منطقه شده‌است و برنامه موشک‌های بالستیک این کشور با سرعت زیادی در حال اجرا است؛ مسئله‌ای که توافق هسته‌ای با ایران نتوانست آن را پوشش دهد. البته تلاش ایران برای پرتاب یک ماهواره فضایی در واقع از طریق موشک‌های بالستیک آن ممکن می‌شود، و این موشک‌ها می‌تواند کلاهک‌های هسته‌ای آینده ایران را به مناطق مختلف جهان برساند.
اینک آقای ترامپ و منتقدان آن باید یک درس روشن برگیرند. همه منتقدان سیاست او در برابر کره شمالی باید با امانت‌داری تمام جوانب ضعف توافق هسته‌ای با ایران را اعتراف کنند. آقای ترامپ نیز باید روشنی بیشتری در برابر کره شمالی اتخاذ کند و بداند که اگر واقعاً درصدد است سلاح هسته‌ای کره شمالی را منهدم کند باید قبل از آن برنامه‌ای را برای سرنگونی دیکتاتور کره شمالی تدارک بیند.