بابی گاش
TT

پوتین و دردسرهای نزدیک شدن به اردوغان

شاید ساکنان کرملین را ببخشیم اگر به این باور برسند که آنها صدای خنده‌های خفه و تمسخرآمیزی را می‌شنوند که از واشنگتن می‌رسد؛ چرا که مقامات دولت ترامپ حق دارند کمی خشمگین باشند وقتی می‌بینند همتایان‌شان در مسکو به دنبال گرفتار شدن در بن بستی آشنا برای پنتاگون با هم مشاجره می‌کنند و از یکدیگر می‌پرسند: چطور می‌توانی مشکلی مانند رجب طیب اردوغان را حل کنی؟
مقامات روس دارای تفکرات با صبغه بیشتر فلسفی اعتراف می‌کنند که عملیات تغییر، بازی تمیزی است و برای سال‌ها آنها بودند که به خنده می‌افتادند وقتی که رئیس جمهوری ترکیه خود با گستراندن گفتمان فریبکارانه و در پیش گرفتن روش تحریک آمیز دربرابر متحدان امریکایی مانند کردهای سوریه، اسرائیل، یونان، مصر و امارات متحده عربی خود تخریب روابط کشورش با ایالات متحده را به عهده گرفته بود.
روس‌ها از واکنش اردوغان به ایالات متحده احساسی فراتر از آرامش کردند. رئیس جمهوری ولادمیر پوتین از وضعیت پیش آمده برای تضعیف ناتو بهره برداری کرد تا قراردادهای تجاری پرسودی( از فروش تجهیزات نظامی گرفته تا خطوط لوله گاز) با ترکیه ببندد.
برای حفظ موقعیت خود به عنوان بهترین دوست اردوغان، پوتین گرفتار بلندپروازی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی رهبر ترک شد. به پیروی از دو رئیس جمهوری امریکا باراک اوباما و دونالد ترامپ، پوتین در مقابل گفتمان خصمانه ارودغان علیه متحدان روس مانند اسد و خلیفه حفتر تظاهر به سکوت کرد.
وقتی که کارهای اردوغان شکست خوردند یا دست‌کم وقتی گره بزرگی به بلندپروازی‌های ویژه‌اش افتاد، رهبر روس لبخند زد. هجوم نظامی ترکیه به شمال غربی سوریه موجب تأخیر تحقق امید مسکو در این شد که اسد بتواند تسلط خود را بر کشور برگرداند. همان طور که نیروهای مزدور ترک اکنون مانع تسلط خلیفه حفتر برطرابلس هستند.
همان طور که اردوغان با گشودن آغوش برای کسانی که شعار «مرگ برامریکا» می‌دهند-خواه نظام تهران یا رهبری «حماس» و «اخوان المسلمین-در مقابل واشنگتن ایستاد، اکنون اردوغان در سفر اخیرش به کییف با وحشت افکنی علیه مسکو شعار می‌دهد:« سلافا(کلیسای صربی) اوکراین!». از وقتی که پوتین در سال 2014 جزیره کریمه را تصرف کرد، «شکوه از آن اوکراین»  شعار مقابله با تسلط روسیه شد. مسکو و بوق‌های تبلیغاتی‌اش این شعارها را نازیستی می‌خوانند.
روس‌های می‌فهمند-همان طور که پیش از این امریکایی‌ها و اروپایی‌ها فهمیده بودند- که با اردوغان بلاهایی همراه با چاشنی تهدید به شکستن ائتلاف برسرشان می‌آید.
اکنون پوتین خود را در طرف مقابل می‌بیند. درآخرین تماس تلفنی که صورت گرفته، اردوغان هشدار داده اگر نیروهای ترکیه در سوریه باز در معرض حمله نیروهای اسد قرار گیرند «به سخت‌ترین شکل» پاسخ می‌دهند. البته هشدار داده که روابط روسیه و ترکیه درباره سوریه دچار شکاف می‌شوند.
خون‌هایی از هر دو طرف ریخته شد وقتی که نیروهای سوریه به حملات خود علیه ترک‌ها در ادلب افزودند و موجب کشته شدن تعدادی از نیروهای ترکیه شدند. روسیه می‌گوید برخی سربازانش در حملات ترکیه کشته شدند.
در جنگ کنونی صدها سوری خواه نظامی یا غیرنظامی کشته شدند و ده‌ها هزار نفر ناگزیر شدند از منطقه فرار کنند که موجب شکل گیری بحران جدیدی پناهندگان شد.
گزینه‌های پوتین و اردوغان محدودند و احتمالا ترکیه شریک اقتصادی اصلی روسیه خواهد بود به طوری که رهبران دو کشور امیدوارند سطح تجارت میان دو کشور بالاتر برود؛ اکنون میان 30 تا 100 میلیارد دلار است. عضویت ترکیه مسئله‌ای سرنوشت ساز برای آرزوهای روسیه در حمایت از سازمان‌های چند جانبه در قفقاز و آسیای میانه محسوب می‌شود. البته پوتین می‌خواهد به حالت شک در حزب «ناتو» درباره پایبندی ترکیه به این پیمان دامن بزند.
اردوغان همه این را می‌داند، اگر تعاملش با ایالات متحده و اروپا هرمعنایی داشته باشد، او به فشار بر روسیه ادامه می‌دهد تا به امتیازهایی در سوریه و لیبی و شاید جاهای دیگر برسد.
آیا واشنگتن از این وضعیت می‌تواند استفاده کند آن طور که روسیه از تنش در روابط میان ترکیه و ایالات متحده بهره برداری کرد؟ شاید، اما مستلزم این است که پوتین دست به اقداماتی ضد اردوغان بزند و رئیس جمهوری ترکیه اندکی توجه به بازگشت به زیر سقف غرب نشان دهد. ما هنوز به این نقطه نرسیده‌ایم، اما اگر به آن برسیم ایالات متحده باید رفتار دیپلماتیک حرفه‌ای سطح بالایی نشان بدهد در حدی بالاتر از آنچه در سال‌های اخیر برای بیرون کشیدن اردوغان از یخبندان به آن دست زد. اکنون، و علیرغم همه اینها، مقامات امریکایی می‌تواند به آرامی بفهمند که پوتین از دوستی با اردوغان چه می‌کشد.
-همزمان با بلومبرگ