به من زندانی رأی دهید

امروز فرانسوی‌ها رئیس جمهوری خود را برای پنج سال آینده انتخاب می‌کنند. آنها در طول دو قرن گذشته در دموکراسی تجربه‌ها و درس‌ها آموختند. زن‌ها حق رأی نداشتند، اما دربهار سال 1944 به آن دست یافتند. حقی که در آغاز نه به نظامی‌ها و نه کشیشان داده نمی‌شد. قانون انتخابات سال 1820 با هدف راضی ساختن طبقه اشراف به بزرگ ثروتمندان اجازه می‌داد دوبار رأی دهند. اما زندانی‌ها به شکل حقیقی اجازه نداشتند رأی بدهند مگر در انتخابات گذشته سال 2017. پیش از آن زندانی باید آزادی موقت دریافت می‌کرد تا به مرکز رأی برود و این مسئله‌ای شبه محال بود.
چند روز پیش ساکنان زندان «لا سانته»، بزرگ‌ترین زندان پاریس یک تجربه استثنایی را از سرگذراندند. یکی از جمعیت‌های مروج مطالعه با همکاری اداره زندان مسابقه‌ فن بیان بین زندانی‌ها اجرا کرد. موضوع:« اگر رئیس جمهوری شدم». زندانی باید در پوستین نامزد ریاست جمهوری برود. و تعدادی از وکلای مدافع داوطلب شدند تا به مسابقه دهندگان توصیه‌های لازم را برای نوشتن افکارشان و روش بیان آنها بدهند. شرکت کنندگان تحولات برنامه انتخاباتی و سفرهای نامزدهای «حقیقی» را دنبال و بخش‌های خبری تلویزیون را به دقت تماشا کردند. برای آموزش سخنرانی در مقابل جمعیت و بیان واضح و مختصر افکارشان سه کارگاه دایر شد.
در روز موعود ده‌ها زندانی در سالن ورزشی گردآمدند. تریبونی و بلندگویی آوردند. پرچم فرانسه و اتحادیه اورپا پشت تریبون کاشته شدند. شرکت کننده باید برنامه خود را در پنج دقیقه ارائه می‌کرد. نُه زندانی وارد مسابقه شدند. هریک از آنها لباس زندان را از تن بیرون کرده و بهترین پیراهن خود را پوشیده بود.
درمیان حاضران شخصیت‌های حقوقی و رسانه‌ای و کمیته داوری به ریاست هنرپیشه دلفین دو ویگان حضور داشتند. و شرکت کننده مغربی چهل و هشت ساله‌ای به نام الامین جلب توجه کرد و با صدایی آرام سخن گفت و سخنرانی‌اش را با این جمله شروع کرد:« وقتی رئیس جمهوری شدم...»... گفت خطاست که ادعا کنیم همه اوضاع خرابند و کاری از دست او برای درست کردن آنها برنمی‌آید. اما او با تبعیض میان شهروندان مبارزه خواهد کرد. تفاوتی که از نام و منطقه محل سکونت آغاز می‌شود و حتی به محرومیت از خدمات درمانی می‌رسد. الامین اعتماد به نفس داشت به طوری که از روی کاغذی که در دست داشت نمی‌خواند. با اینکه سخنرانی پرمغزی داشت، اما موفق نشد رئیس جمهوری فرانسه بشود و یک زندانی افریقایی به نام هارونه ماند.
فرانسه188 مرکز بازداشت دارد. و تعداد زندانی‌ها در حدود70هزار نفر. و این عددی است که گاه بالا و پایین می‌شود. در انتخابات سابق13 هزار زندانی در لیست ثبت نام کردند. و از طریق مکاتبه رأی دادند. پاکت‌ها به وزارت دادگستری می‌روند و کمیته‌ای ویژه کار بازکردن و ثبت محتوای آنها را به عهده می‌گیرد. این روش برای اولین در انتخابات پارلمان اروپا درسال 2019 به کارگرفته شد. اما دوسال پیش زندانی‌ها به دلیل «مشکلات سازمانی» از شرکت در انتخابات شهرداری‌ها محروم شدند. در قانون انتخابات شرط است رأی دهنده باید ساکن در نشانی مشخصی باشد. صدها هزار فرانسوی بی‌خانه‌مانی که در خیابان‌ها و پارک‌ها و زیر پل‌ها یا در ماشین‌های خود می‌خوابند چطور؟ سال1998 ماده‌ای افزوده شد که اجازه می‌داد افرادی که نشانی مشخصی ندارند طبق مقرراتی خاص رأی دهند.
این درپاریس، در بغداد اما کارگردان سعدی یونس بحری سال‌ها پیش از من دعوت کرد اولین نمایش تئاتر در زندان ابوغریب را تماشا کنم. در قهوه خانه‌ای واقع در الصالحیه نزدیک رادیو و تلویزیون چای خوردیم و اتوبوسی همه ما را از کارگردان و بازیگر و هنرمند به زندان برد. محکوم‌ها به ردیف در محوطه‌ای روباز چشم انتظار تماشای نمایشی نشسته بودند که درباره فلسطین و قهرمانی فدایی‌ها می‌گفت. دست زدند و پرهیجان شعار دادند تا اینکه بازیگر زن جوان سمر محمد علی روی صحنه آمد. همه با هم ساکت شدند و زل زدند به مخلوق زیبا و انگار پرنده‌ای برسرشان نشسته بود.