عبدالرحمان الراشد
روزنامه‌نگار و روشنفکر سعودی، سردبیر سابق روزنامه «الشرق الاوسط» و مدیر سابق شبکه العربیه
TT

آیا می‌توان درعراق نظام را تغییر داد؟

درست است که انقلاب‌ها منطقه ما را تکان دادند، اما در هیچ‌کدام‌شان نظام جدیدی متولد نشد.  رؤسای جمهوری بیرون رفتند و دولت‌هایی سقوط کردند و نظام‌ها در مصر و تونس و سودان با قدرت باقی ماندند. در لیبی و یمن نهادهای حکومتی به طور کامل فروریختند با این حال تا به امروز این دو کشور نه نظام جایگزینی یافتند و نه حکومتی اثرگذار.
همان طور که جهان شاهد است، درعراق اعتراضات هراسناک‌اند چون هیچ کسی توقع نداشت با چنین حجم و در بسیاری از شهرها با این تعداد از مردم ادامه یابند. علیرغم قطع تلفن‌های همراه و «وای فای»، راه اندازی تبلیغات رسانه‌ای مخالف و کشتن عاندانه معترضان، پاپس نکشیده است. و علیرغم اصرار معترضان بعید است بتوانند نظام را سرنگون کنند. گروه‌های معترض می‌توانند دولت را ناچار به استعفا بکنند و تغییراتی انجام دهند.
اعتراضات حتی اگر موفق به سرنگونی نظام عراقی نشوند آنها قداست رهبران دینی و ابهت نهادهای حکومتی را شکستند و نمادهای ایران را خوار ساختند و خواسته‌ها و مناطق را متحد کردند.
معترضان، میادین و راه‌ها را پرکردند و دولت پل‌ها را بست تا مانع از پیشروی آنها و رسیدن‌شان به مقرهای نهادهای رسمی بشود. آنها هم رو به پالایشگاه‌های نفت آوردند و تنها بندر کشور(ام قصر) را اشغال کردند. قصد داشتند به اسکله‌های حساس حکومت برسند، اما به آنها اجازه داده نشد. حاکمیت به اندازه کافی اسلحه دارد تا به هرقیمتی از خود دفاع کند. نظام ایرانی پشت سرآنها سنگر گرفته و با فرماندهان و ملیشیای خود از همان ابتدای قیام مردمی حضور داشته و در سرکوب و کشتن و دادن دستورات به سازمان‌های امنیتی عراق شرکت داشت. به همین دلیل تظاهر کنندگان به کنسولگری ایرانی حمله کردند و تلاش کردند آن را آتش بزنند چون باور دارند، نظام ایرانی همدست کسانی است که به سمت آنها شلیک می‌کنند.
حتی با حمله معترضان به اسکله‌های نفتی بندر«ام قصر» بعید می‌دانم آنها درنظر داشته باشند نظام را به عنوان یک منظومه کامل سرنگون کنند؛ گذشته از شبه محال بودن‌اش به دلیل مخاطراتی که در پی دارد. درصورتی که دولت خواسته‌های معترضان را نادیده بگیرد و کار کشتن ادامه یابد، اعتراضات به خواسته سرنگونی نظام بدل می‌شوند که امروز مطرح نیست.
دولت از نظر معترضان ناتوان می‌آید و واقعا ناتوان است، نه بر دستگاه‌های امنیتی در میدان تسلط دارد و نه بر ملیشیای مسلحی که حقوق از دولت عراق می‌گیرند و دستوراتشان را از ایران. همان طور که نخست وزیر گفت، استعفای دولت آسان‌ترین کاری است که می‌تواند انجام دهد چون چیز دیگری در دست ندارد تا بتواند آنها را با آن راضی‌ سازد. سرنگون کردن دولت ساده است و جایگزین بهتر نیست، به پارلمان قدرت بیشتری می‌دهد و پارلمان از دولت بدتر است چون ملیشیا و فساد در میان لایه‌های آن متبلور می‌شوند. پناه بردن به دستگاه‌های نظارتی مانند هیئت پاکدستی و شورای عالی مبارزه با فساد چطور؟ اینها نیز از زهدان همین نهادهای مورد اعتراض متولد شده‌اند. هیئت پاکدستی، رئیس شعبه مرکزی بانک الرشید را پیش از این به اختلاس سیزده میلیارد دینار عراقی متهم کرد، اما نگفتند با آن پول‌ها چه کرد. همچنین با شروع اعتراضات خبر برکناری هزار کارمند دولتی از سوی شورای عالی مبارزه با فساد اعلام شد به این دلیل که آلوده به فساد بودند. این نیز نتوانست معترضان را قانع و آرام کند.