​ترکیه و جهان عرب؛ بازگشت به فضاهای 1916

با پایان یافتن سال 2019 انقلاب عربی علیه اشغال ترکی صد ساله می‌شود که منشأ برکات بسیاری شد و ترکیه موفق شد در هزاره دوم و از زمانی که حزب عدالت و توسعه برکرسی قدرت نشست، مسیر روابط ترکی-عربی به خصوص خلیجی را بر خط توافقی بلکه منافع متقابل اقتصادی و سیاسی قراردهد.
اما در ده سال اخیر مسائل به دلیل سرسختی رئیس حزب ( و نه خود حزب)، به سوی قهقرا رفت و باز به نقطه صفربرگشت.
استعفاهای دست‌جمعی در حزب عدالت و توسعه از وزیر گرفته تا چهره‌های نظامی، نشان دهنده این نکته‌اند که مرد سالخورده قصد ندارد به کسی گوش کند. مهندس به صفررسانی مشکلات احمد داود اوغلو در بیانیه استعفایش می‌گوید:« حزبی که درماه گذشته(آگوست) هجده سالگی‌اش را به پایان رساند، به کشور و ملت ما رؤیاهایی تقدیم کرد که از صد سال پیش چشم به راه آنها بودند، اما درسال‌های اخیر از راه سیاست‌هایی که دنبال می‌کرد منحرف شد». و افزود:« پیامی برای تجدید نظر در چارچوب نهادهای حزب دادیم، اما کسی به صدای ما گوش نداد».
اردوغان نمی‌خواهد به اوغلو، طراح به صفر رسانی مشکلات گوش دهد. فرار رو به جلو، اردوغان را ناچار ساخته که به دنبال بحران‌های خارجی بگردد تا آنها را سرپوشی بسازد برناتوانی‌اش در حل بحران‌های داخلی.
آنچه در بحران‌های داخلی ترکی برای ما اهمیت دارد، ارتباط آن با محیط عربی است؛ رابطه‌ای که از سال 2010 رو به خرابی گذاشته و تا حد زیادی بدتر می‌شود. پس از اینکه اوغلو آنها را به صفر رساند، اردوغان آنها را به همان نقطه اول برگرداند.
کار به راه انداختن موج تبلیغاتی علیه ائتلاف چهارجانبه برای مبارزه با تروریسم و دخالت در بحران قطر به سود قطر و تهدید امنیت مصر و لیبی و سوریه کشید.
از زمانی که رئیس جمهوری اردوغان پایگاه نظامی ترکیه در دوحه را افتتاح کرد، حجم همکاری میان دو کشور برای تحقق برنامه‌ای واحد با منافع مشترک و تقویت محور ترکیه- ایران- قطر علیه مردم جهان عرب روشن شد.
نقش ترکیه علیه جهان عرب به طور عام شروع به فزونی یافتن و از پرده برافتادن کرد. ترکیه وارد مرحله دخالت نظامی مستقیم با ساز و ابزار جنگی شد و آمادگی خود را برای اعزام نیرو به لیبی اعلام کرد. با قلدری در دریای مدیترانه می‌خواهد بر منابع گازی مسلط شود و حقوق قبرس و مصر را زیرپا می‌گذارد. قراردادهای نظامی که با دولت الوفاق لیبی بست او را هم مرز با یونان و قبرس و مصر می‌سازد. می‌تواند نوار مرز با سوریه را اشغال کند علاوه براینکه 3 پایگاه نظامی ترک در سه کشور عرب ایجاد کرد؛ قطر و سومالی و سوریه. این گام‌ها ترکیه را اکنون در مواجهه ناگزیر با مردم عرب قرارداده که دست رد بر تکرار دوباره اشغال عثمانی می‌زنند و این مرحله‌ای جدید است که هنوز خطوط آن به خوبی روشن نشده‌اند.
ترکیه تاکتیک جدیدی را در پیش گرفته است که با کاستن از حملات رسانه‌ای برسعودی و تمرکز برامارات آغاز می‌شود و بعد بیانیه نشست خلیجی در ریاض- که به وضوح و صراحت تمام در موضعی ثابت و اجماعی خلیجی متوجه ایران و علیه تروریسم صادر شد- رسانه‌های ترکیه را برآن داشت تا به صراحت و نه در لفافه سخن از خصومت ترکیه علیه مصر و امارات و پادشاهی سعودی برانند. روزنامه «ینی شفق» ترکیه مقاله‌ای به قلم ابراهیم قره‌گل منتشر ساخت که درآن می‌نویسد:« اگر نیازی باشد که نیروی نظامی ترکیه به لیبی منتقل شود، این اتفاق می‌افتد. اجازه نمی‌دهیم کسی حرکت ترکیه را در فضای تنگ میان جزایر دریای اژه محدود کند و نمی‌توان ترکیه را از منطقه جدا کرد و آن را از آبهای مدیترانه بیرون راند. ما خوب این بازی را از برهستیم.»
این گونه است که رجب طیب اردوغان بحران‌های مالی و سیاسی و امنیتی را به ارث می‌گذارد که نفر بعد از او برای به صفررسانی آنها به سال‌ها وقت نیاز دارد. محیط ترکیه نسبت به کشورهای اروپایی همچنین محیط عربی پیرامون آن، شاهد خصومت بی سابقه‌ای از زمان انقلاب عربی درسال 1916 است.