یک میلیون انسان زندگی خود را براثر «کووید-19» از دست دادند و هنوز هم تعداد بیشماری زیر فشار این مصیبت بزرگ قراردارند. این پاشنه آماری نقطه عطف و رکورد درجهان به حساب می‌آید، اما همچنان روزنه امیدی وجود دارد که امروز و فردای مورد نظر ما را به پیش می‌راند.
برای اولین بار و تنها پس از نه ماه از تشخص هویت این ویروس، گروه نخبه‌ای از برجسته‌ترین دانشمندان جهان موفق شدند آزمایش‌های لازم برای تشخیص حالت‌ها را به روز کنند و راه‌های درمانی همچون «کورتیکواستیروویدها» برای کاستن از مرگ و میر درحالت‌های وخیم مشخص کنند و واکسن‌های قابل انتخاب تولید کنند که اکنون در مرحله سوم و نهایی آزمایش قراردارند. درحالی که هنوز منتظر دست‌آوردهای بیشتری هستیم، واقعاً دریافتیم که این ویروس را می‌توان با اثرگذاری از راه اجرای اقدامات بهداشت عمومی تجربه شده و نتیجه بخش کنترل کنیم.
چندین کشور روش همراهی کامل با دولت به عنوان یک کلیت و سراسر جامعه درپیش گرفتند. و به کمک وجود زیرساخت آمادگی مناسب این کشورها موفق به برداشتن گام‌های زودهنگام برای کنترل شیوع ویروس شدند پیش از آنکه از کنترل خارج شود. برای نمونه کشور تایلند که یک نظام پزشکی و بهداشتی عمومی خوبی دارد و با داشتن منابع خوب متمایزاست. مقامات تایلندی با جدیت و براساس بهترین نصیحت‌های علمی دردسترس عمل کردند که مورد حمایت نیروهای آموزش دیده و متعهد فعال در بخش بهداشت اجتماعی برای سرکوب ویروس و ایجاد اعتماد و بالا بردن اطمینان مردم قرارگرفتند.
ایتالیا از جمله کشورهایی بود که در ابتدا شاهد شیوع گسترده ویروس دربیرون از چین بود و پیشگام روش همراهی برای چندین کشور دیگر در چندین منطقه شد. ایتالیا با استفاده از تجربه ووهان(درچین) تدابیر شدیدی درپیش گرفت و موفق شد از شدت انتقال ویروس بکاهد و جان هزاران نفررا نجات دهد. به کمک یکپارچگی و همبستگی ملی و درکنار ازخودگذشتگی کارکنان بخش بهداشت و مشارکت مردم ایتالیا درتلاش‌های پاسخگویی موفق شد بر ویروس مسلط شود.
با اینکه دو «منطقه» امریکا بیشترین زیان را از این مصیبت دیدند، اروگوئه کمترین تعداد موارد ابتلا و مرگ و میر در امریکای لاتین را داشت. این هم به تصادف نبود بلکه اروگوئه یکی از قوی‌ترین نظام‌های بهداشتی را داراست و مقاوم‌ترین آنها در امریکای لاتین است به طوری که از روش سرمایه‌گذاری مستمر مبتنی بر توافق سیاسی در دیدگاه‌ها درباره اهمیت سرمایه‌گذاری در بهداشت عمومی است.
پاکستان نیز زیرساخت‌های مبارزه با بیماری فلج کودکان که طی سال‌های طولانی پایه‌ریزی کرده بود برای مقابله با مصیبت «کووید-19» را به کارگرفت. از کارکنان بخش بهداشت اجتماعی که برای انجام برنامه‌های خانگی خوراندن قطره فلج کودکان تربیت شده بودند به منظور رصد و پی‌گیری افراد دچار اختلاط و ارائه راه‌های نگهداری استفاده شد. این به کنترل سرکشی ویروس منجر شد و اقتصاد با برگشت ثبات به کشور دوباره جان گرفت. و این تأیید کننده این مقوله است که گذرکردن فقط در گزینش میان تسلط بر ویروس یا نجات اقتصاد نیست بلکه هردو گام به گام همراه هم می‌روند.
نمونه‌های دیگر بسیاری وجود دارد که می‌توان نام برد، از جمله کامبوج، ژاپن، نیوزلند، جمهوری کره، رواندا، سنگال، اسپانیا، ویتنام و ... بسیاری از این کشورها تجربه‌هایی از شیوع بیماری‌های حاد وخیم تنفسی(سارس)، حصبه، فلج کودکان، ایبولا و آنفلانزا داشتند که نظام بهداشتی آنها و پاسخ دادن به عمل بیماری‌زای جدید را صیقل داده بود.
اما درس اصلی همان است که بود: هرکشوری که بیماری درآن شیوع می‌یابد، زمان برای معکوس ساختن روند حوادث همچنان باقی است. چهارگام اصلی وجود دارد که باید همه کشورها و جوامع و افراد برای سیطره بر روند مصیبت برآنها تمرکز کنند:
اول، جلوگیری از حوادثی که موجب گسترش شیوع ویروس می‌شوند چون«کووید-19» به شکل وسیعی درمیان جوامع شیوع پیدا می‌کند.
دوم، کاستن از آمار مرگ و میر با محافظت از لایه‌های ضعیف‌تر از جمله سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن و کارکنان اصلی بخش بهداشت.
سوم، لازم است افراد به نوبه خود با اجرای تدابیر مشارکت کنند؛ تدابیری که از مفید بودن آنها برای محافظت از خود و دیگران آگاهیم. این شامل حفظ فاصله حداقل یک متر از دیگران، شستن مرتب دست‌ها، انجام راه‌های بهداشت تنفسی و استفاده از ماسک است. باید از سه مسئله دوری کرد: مکان‌های بسته، اماکن شلوغ و وضعیت‌های آمیزش‌های به هم چسبنده.
چهارم، دولت‌ها باید اقدامات سنجیده برای تشخیص حالت‌ها، جداسازی مبتلایان، انجام آزمایش‌ها و محافظت ازآنها همچنین دنبال کردن افراد دارای آمیزش و راهنمایی آنها به سوی قرنطینه بهداشتی اتخاذ کنند. می‌توان از اعمال تدابیر ماندن درخانه به شکل وسیع چشم‌پوشی کرد اگر کشورها دخالت‌های موقتی و هدفدار ازنظر جغرافیایی انجام بدهند.
دوره هفتاد و پنجمین نشست جمعیت عمومی سازمان ملل متحد به جهان لحظه‌ای استثنایی می‌بخشد تا درآن برای اندیشیدن به سال گذشته و گشودن راه همگانی به سوی آینده گردهم آیند. و این مسئله بسیار مهمی است چون این وضعیت فوق‌العاده بهداشت عمومی که مایه نگرانی بین‌المللی است نیازمند یک راه حل جهانی است.
پیش‌بینی می‌شود اقتصاد جهانی درسال 2020و در نتیجه این مصیبت به میزان 7 تریلیون دلار افت کند. راهی برای نجات جانها و روش‌های زندگی جز از طریق مقابله همگانی با این مصیبت وجود ندارد.
ابتکاری برای تسریع دراختیار گذاشتن ابزار مقابله با «کووید-19» درماه آوریل سال‌جاری آغاز شد تا تنها ابتکار جهانی باشد که راه حلی برای تسریع روند ریشه‌کنی این مصیبت ارائه می‌کند. سرمایه‌گذاری در این ابتکار که دارای بزرگ‌ترین بسته ابزار مقابله با ویروس درجهان را دارد براحتمال دست‌یابی به «گزینه موفق» می‌افزاید و از مخاطرات سرمایه‌گذاری که کشورها تقبل می‌کنند محافظت می‌کند؛ کشورهایی که قراردادهای دوسویه فردی بستند که ممکن است منجر به حصول تولیداتی بشود که موفقیت آمیز نباشند.
این ابتکار نیازمند 35 میلیارد دلار است تا به هدف توسعه ابزار جدید و تولید و تحویل دو میلیارد واکسن و 245 میلیون مورد معالجه و 500میلیون آزمایش تشخیص طی سال آینده می‌شود. و این مبلغ تنها یک درصد از مبلغی است که دولت‌های «گروه بیست» تعهد کرده‌اند برای حرکت بخشیدن به اقتصاد داخلی سرمایه گذاری کنند.
این مرحله حساس امروز فرصتی برای فکرکردن به ما می‌بخشد، همچنین لحظه‌ای دراختیار همه ما می‌گذارد تا درکنار هم و همبسته دربرابر این ویروس بایستیم. تاریخ با تصمیماتی که درماه‌های آینده می‌گیریم یا نمی‌گیریم درباره ما قضاوت خواهد کرد. پس بیایید از این فرصت استفاده کنیم و برای نجات جانها و روزی‌ها از مرزهای ملی‌مان فراتر برویم.
*ویژه الشرق الاوسط
