پنجره ای بسوی جهان ایرانی و دنیای عرب
عراق سفر تاریخی پاپ را میطلبد
عراق سفر تاریخی پاپ را میطلبد

پس از مدتی انتظار سرانجام تاریخ سفر پاپ فرانسیس به بغداد اعلام شد تا این سفر تاریخی بین روزهای 5تا8 مارس سال آینده صورت پذیرد. سفر پیشبینی شده پاپ به عراق علاوه براربیل شامل شهرهای بغداد، موصل، قرقوش در دشت نینوی خواهد بود. سفر به چندین شهر آن هم در طول 3 روز دلیلی است براهمیت سفر و اهمیت دادن پاپ به برقراری ارتباط مستقیم در هرنقطه است. امید میرود دولت عراق فرصت ارتباط مستقیم مردم به خصوص پیروان کلیسای کاتولیک با پاپ فرانسیس را مهیا سازد و این سفر تنها برای مقامات نباشد.
بدون شک سفر پاپ به عراق اهمیت ویژهای برای مسیحیان این کشور به خصوص پیروان کلیسای کاتولیک خواهد داشت با اینکه سفر واقعاً برای همه عراقیها مهم است چون دارای معنا و پیام مهمی است.
معنای نمادینی که سفر پاپ دربردارد را شاید بتوان در سه سطح اصلی خلاصه کرد؛ اول بیانگر حمایتی است از مسیحیان عراق و تأکیدی براهمیت ادامه حضور آنها در کشور با وجود دشواریهای زندگی درحال حاضر. مایه تأسف است که شمار مسیحیان درجهان عرب سالانه رو با کاستی میگذارد و درعراق به دلیل بحرانهای پیاپی به شکل چشمگیری با مهاجرت بسیار زیاد همراه است. پس از آنکه مسیحیان عراق در حدود 12 درصد جمعیت آن کشور را تشکیل میدادند اکنون درصد بسیار کمتری را تشکیل میدهند و برخی میگویند به 1درصد نزدیک شده است. عراق به دلیل جنگها و درگیریهای داخلی و فساد و دیگر بلاهایی که برسرآن کشور آمد زیانهای بسیاری دید. از میان آن خسارتها، از دست دادن میلیونها نفر از مردم این کشور است که به خارج مهاجرت کردند. این سفر شاید مشوقی برای ماندن مسیحیها در عراق و تأکیدی براهمیت تاریخ و آینده آنها درکشور باشد.
در سطح دوم، سفر به عنوان نشانهای برجایگاه عراق و اهمیت منطقهای و بینالمللی آن است، علیرغم همه دشواریهایی که تجربه میکند. پیشبینی میشود عراق اولین مقصد پاپ باشد پس از اینکه امسال به دلیل ویروس «کوید-19» در واتیکان ماندگار شد. اطلاعیه روز دوشنبه واتیکان در باره سفرتوضیح داد، وضعیت بهداشت جهانی تا زمان سفر زیرنظر گرفته میشود تا اگر شرایط ایجاب کرد به تأخیر بیفتد. همچنین اصرار بر رفتن به عراق پس از اینکه پاپ درماه ژوئن سال پیش رئیس جمهوری عراق برهم صالح را در وایتکان پذیرفت، براهمیت عراق پرتو افکنی میکند.
در سطح سوم، این سفر سومین مرحله مهم برای کاستن از افراطیگری و لگام زدن برسرکشی کسانی است که به آن فرامیخوانند. در حقیقت این تندروی تنها از «داعش» و جنایتکاران وابسته به گروههای تروریستی نمیآید، بلکه از تندروهایی است که با هرگونه تنوع دینی مخالفاند که عراق به وسیله آن بسیار متمایز و از آن برخوردار بود. سفر پیش بینی شده پاپ به موصل و قرقوش در دشت نینوی معنای نمادین بالایی خواهد داشت پس از آنکه پیروان «داعش» تلاش کردند فرزندان نینوی را از موطن تاریخی خود بیرون برانند.
پاپ در جلسه جولای سال 2019 گفت:« من همیشه به عراق فکرمیکنم... میخواهم از آن دیدار کنم به این امید که بتواند آینده را به شکل مسالمت آمیز و از راه تلاش مشترک برای نفع عام برای همه طیفهای جامعه ترسیم کند». پاپ فرانسیس با انتخاب لوئیس رافائل ساکو به عنوان سراسقف کلدانیان عراق به اهمیت عراق اشاره کرد تا نقش مهمی در پرتوافکنی بر رنج و محنت مسیحیان و عراقیها به طور کلی ایفا کند.
رئیس جمهوری عراق برهم صالح سفرپیشبینی شده را تاریخی خواند و گفت عراق« سرزمین رسولان و اولیا و موطن آقای ما ابراهیم علیه السلام است». وی افزود، این دیدار نشان دهنده «پیامی رسا برای حمایت از عراقیها در همه طیفهاست و تأکید کننده وحدت انسانی در امید به صلح و تسامح و رویارویی با تندروی است». همه اینها درست، اما سفر با وجود اهمیتی که دارد، به تنهایی نمیتواند موفق به محقق ساختن این تلاشها بشود اگر همه جریانها و احزاب سیاسی عراقی پایبندی واقعی خود را به تسامح و احترام به دیگری را عملی نکنند. آزادی اعتقاد و احترام فرد به اصول، در ادیان آسمانی و براساس قانون اساسی عراق تأکید شده، اما بسیاری از عراقها در حقیقت احساس نمیکنند از حمایت حقیقی حکومت برخوردارند که همچنان از ضعف در دستگاههای امنیتی و توانش برای محافظت از افراد عادی رنج میبرد.
پاپ فرانسیس به دلیل مسائل متعدد که اصرار برکمک به آنها داشت، جایگاهی جهانی دارد که در رأس آنها مسئله همزیستی مسالمت آمیز و حفاظت از مهاجرین و پناهندگان و کمک به فقرا و حفاظت از محیط زیست قرارمیگیرند. سفر پاپ فرانسیس به کشور امارات در ماه فوریه سال2019 گام مهمی در عمق بخشیدن به اصل تسامح در منطقه و تأکید بر آنچه که ساکنان جهان عرب را بدون درنظر گرفتن دین یا باور گردهم میآورد، بود. امضای سند اخوت انسانی توسط پاپ واتیکان و شیخ الازهر دکتر احمد الطیب در آن سفر یک لحظه تاریخی مهمی را رقم زد که پایبندی دونهاد دینی برای تلاش بر ایجاد پلها میان همه مردم در کنار فعالیت برای لگام زدن برهرگونه تندروی را نشان میدهد. سفر آینده پاپ به منطقه ایستگاهی مهم در ادامه این مسیر خواهد بود.
سفر پاپ به عراق فرصتی برای امیدواری به یک دیدار تاریخی به وجود میآورد که برجایگاه برجسته عراق پرتوافکنی دوباره میکند علاوه براینکه میتواند فرصتی برای مرهم گذاشتن بر زخم قربانیان خشونت و درگیری باشد که در کشور روی داد. بدون شک اکثریت بزرگ عراقیها با حملاتی که جنایتکاران گروههای «القاعده» و «داعش» بر مسیحیان میآورند مخالفند، اما در عین حال نمیتوان انکار کرد که همین جنایتها در عراق روی دادند و شامل همه مردم شد. نیاز مستمری به رسیدگی قانونی، امنیتی، مادی و اجتماعی به پیامدهای آن جنایتها وجود دارد. کسی که کوچانده شد و خانهاش مصادره شد باید بتواند حقوقش را برگرداند. کسی که نگران جانش باشد، نیاز به تعهدی از سوی دستگاههای امنیتی برای میها ساختن محافظت دارد. اما رسیدگی اجتماعی نیازمند بازسازی اعتماد در برخی شهرها و روستاهایی است که شاهد درگیری فرقهای بودند و بازگرداندن عراقیها به آن وضعیت همزیستی مسالمت آمیز و برادری انسانی است که عراقیها در طول قرنها به آن عادت کرده بودند.