سمير عطا الله
نویسنده و روزنامه‌نگار لبنانی، در روزنامه‌های النهار و دو مجله الاسبوع العربی و الصیاد لبنانی و روزنامه الانباء کویتی فعالیت کرده است
TT

وسائل کینه و خرابی

تصمیم «توئیتر» برای بستن حساب دونالد ترامپ، درد را بردو حقیقت ترسناک گشود: اول اینکه انسان در هرمقامی که باشد ممکن است در دام وسوسه زبان فرومایه بیفتد و حدود اخلاقی متعارف را زیرپا بگذارد. دوم، اینکه شبکه‌های اجتماعی تغییرعمیقی در سلوک افراد و گروه‌ها ایجاد کردند و برخی رسانه‌ها به ابزاری برای تشویق خشونت و کینه تبدیل شدند و برخی دیگر نشریه، کتاب و فرهنگ را از نسل‌های گرفتند.

به خودم اجازه نمی‌دهم تا از محتوای این رسانه‌ها مطلع بشوم، به خصوص درلبنان، که از طبیعت و مقاصد سیاست‌مداران امروز و اخلاق آنها پرده برمی‌دارند. اما آنچه در مطبوعات و سایت‌ها از آنها نقل می‌شود، کافی است تا تصویری هولناک از وضعیت ویران و سقوط ملی را نشان دهند. مقابل آن در مصراست و آنچه زبان الکترونیک آزار و بدی به چهره هنر وارد کرد. یا لایه‌های اباحه‌گرا از سقوط و جنایت و فروپاشی برجای گذاشتند. بی شک همه اینها بر افراد سست مایه درسراسر جهان قابل انطباق است.

ما تنها اندکی از جهان جدید می‌شناسیم که جریان‌ها و رویکردها و گروهای تهی از هرگونه ضوابط اخلاقی می‌سازند و شکل می‌دهند. وارد خانه‌های مردم می‌شود و افراد آن را عذاب می‌دهد و بین آنها اختلاف ایجاد می‌کند و دروغ می‌افکند. پیامدهای جنایت‌بار یا همراه با عنصر اباحه‌گری رنگی خشونت‌بار و شکنجه‌گرانه دارند.  این به گسترش حالت‌های مزاحمت، تجاوز و رفتار حیوانی منجر شده که نمونه آن را در تاریخ‌مان ندیده‌ایم. از جمله مسائلی که این پلیدکده‌ها کار خود را با آن آغاز می‌کنند، دادن خبرمرگ مشاهیر است. آن را چندین و چند بار تکرار می‌کنند بی آنکه متوجه باشند، این کار چه تآثیری بر روان افراد وابسته یا دوستداران آنها می‌گذارد. میان شایعه افکنی و تکذیب آن روزگاری از نگرانی و اندوه سپری می‌شود.

این جهان دروغین و ساختگی و پر از شرارت می‌رود تا جایگزین جهان اصیل بشود. هرچند این جهان نیز شرارت و مکرش کم‌تر نیست. اما تفاوت اساسی میان آن دو در این است که اصیل همچنان تن به مقداری از مسئولیت، پرسش‌گری و احکام قانون می‌دهد دومی اما خود هدف نهایی است.

ندانسته همه ما تابع زبان الکترونیکی شده‌ایم. روزنامه‌های بزرگ ما بی آنکه بخواهند غم و اندوه دوران ما و سطوح آنها را برای ما نقل می‌کنند و اینکه چطور یک هنرپیشه معمولی را به یک مسئله غیر عادی تبدیل می‌کنند وقتی از حق خود در نشان دادن هر گند و آشکاری در جشنواره‌ها و مسابقات پوشاک جدید براین اساس که حذف بخش‌هایی ازجامه و آشکار ساختن چیزی که حذف نمی‌شود، دفاع می‌کند.

زبان که دیگر وضع بدتری دارد. لبنان به شبه نظامیانی بدل شده که جنگ داخلی سردی به راه انداخته‌اند، اما مسموم و دردناک. پیش از این رسانه‌ها براین باور بودیم که فضاهای عربی به اندازه کافی ویروسی‌اند، اما به نظرمی‌رسد هیچ چیزی مارهای کینه‌ را روایت نمی‌کند.