رابرت فورد
سفیر سابق امریکا در سوریه و الجزایر و پژوهشگر مرکز خاورمیانه واشنگتن
TT

گزارش ترسناک دستگاه‌های اطلاعاتی امریکا

معمولاً آژانس‌های اطلاعاتی امریکایی طی بیست سال گذشته توان خود را در پیش‌بینی فجایع نشان داده‌اند. و با این روش، این دستگاه‌ها راهی برای فرار از سرزنش‌ها درباره این فجایع می‌یافتند. در روز 8 آوریل گزارشی از سوی شورای اطلاعات ملی به عنوان «2040... جهانی رقابتی‌تر» منتشر شد که درآن بر مخاطرات حاصل از صعود چین تأکید می‌کند و نسبت به خطراتی هشدار می‌دهد که ثبات جهانی براثر تغییرات اقلیمی همچنین گسترش تکنولوژی با آنها روبه رو خواهد شد.

این گزارش بر اطلاعاتی از آژانس‌های اطلاعاتی در کنار اطلاعات عمومی تکیه دارد. و چندین سناریو تا سال 2040 را بررسی می‌کند.

گفتنی است که شورای اطلاعات ملی هر4سال گزارشی منتشر می‌کند و اینجا مهم است یادآوری کنم گزارشی که شورا درسال 2004 منتشر کرد، وقوع مصیبت بزرگ جهانی را پیش‌بینی کرده بود که به اقتصاد جهانی ضربه می‌زند. از طریق اینترنت می‌توان به آسانی به گزارش جدید دست یافت.

از سویی دیگر و درباره آنچه به گزارش مربوط می‌شود، به نظرمی‌رسد به آسانی می‌توان محتویات مربوط به مسائل سنتی امنیت بین‌المللی را فهمید. مانند هرگزارش دیگری که در واشنگتن در حال حاضر منتشر می‌شود، گزارش بر رقابت میان ایالات متحده و متحدان آن از یک طرف و چین از طرف دیگر پرتو افکنی می‌کند.

اما درپی آنچه این گزارش جدید می‌گوید، بررسی قدرت نظامی و اقتصادی ایالات متحده و چین برای فهم میزان قدرت آنها درآینده کافی نیست، چرا که قدرت پیشرفته سازی تکنولوژی و شبکه‌های جدید و مراکز تبادل از جمله مبادلات مالی و اطلاعاتی همین طور قدرت تسلط بر اطلاعات همه برای مشخص ساختن قدرت کشورهای درحال رقابت ضروری است.

برای نمونه، آیا چین برشبکه‌های بسیار مهم نسل پنجم مسلط می‌شود و می‌تواند ارسال داده‌ها به کشورهای رقیب یا شرکت‌های وابسته به آنها را متوقف سازد؟

از سویی دیگر گزارش پیش‌بینی می‌کند رقابت میان ایالات متحده و چین به روش مشابهی که ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی در دوره «جنگ سرد» در قرن پیش با هم داشتند روی نمی‌دهد. امروز تعداد بیشتری کشور قدرت و نفوذ یافته‌اند مانند؛ هند، روسیه، اتحادیه اروپا و ژاپن. علاوه براینکه کشورهای منطقه‌ای وجود دارند که می‌توانند در ثبات جهانی خلل ایجاد کنند مانند؛ ایران و کره شمالی.

علاوه برآن، اکنون میزان بیشتری از تجارت آزاد میان کشورهای مختلف وجود دارد، مسئله‌ای که ثبات و آرامش را تقویت می‌کند. با این وجود، مصیبت بزرگ ویروس نوپدید «کرونا» موجب اختلال در تجارت و سفر شد و در آینده ویروس‌های بیشتر ازراه می‌‍رسند.

گزارش همچنین نسبت به ظهور تکنولوژی‌های جدید نظامی در سایه نبود قوانین بین‌المللی که کاربرد آنها را ممنوع و محدود سازد، هشدار می‌دهد. دراینجا شایسته است یادآوری کنم، پس از جنگ جهانی اول و درسال 1925 و سال 1993کشورهای بزرگ با امضای دو معاهده بین‌المللی برای این منظور بر ممنوعیت کاربرد سلاح شیمیایی توافق کردند. و به تبع از آنچه گزارش اعلام می‌کند، امروز اهداف اقتصادی جدید و دیگر مربوط به زیرساخت‌ها، اما در غیاب قوانین و قواعد بین‌المللی جدید و حاکم  وجود دارد. با تند شدن آهنگ رقابت میان کشورها، مقابله با حملاتی همچون حملات سایبری علیه تأسیسات زیرساختی اقتصادی، بهداشتی یا حمله به ماهواره‌ها سخت‌تر می‌شود.

بخش بزرگی از گزارش به تغییراتی که بر محیط زیست، تکنولوژی و پیش‌بینی‌های بلند مدت که مایه نگرانی‌ است می‌پردازد. براساس گزارش،‌ بالا رفتن دما درجهان تا حد زیادی برهمه کشورها تأثیر خواهد گذاشت. همچنین سطح آب دریاها را بالاتر می‌برد و مناطقی را که از کمبود بارندگی درسراسر جهان رنج می‌برند با خشکسالی بیشتری روبه رو خواهد ساخت.

همچنین کمبود آب و غذا موجب راه افتادن موج‌های مهاجرت از مرزها خواهد شد. می‌توانیم این مسئله را در امریکای لاتین ببینیم؛ جایی که خانواده‌ها مناطق زراعی را رها می‌کنند و پشت سرخود ویرانه‌ای می‌گذارند و تلاش می‌کنند وارد ایالات متحده بشوند.

در همین زمان، گزارش اشاره می‌کند، افزایش دما به زراعت در تعداد اندکی از کشورها مانند کانادا کمک می‌کند. این گزارش پیش‌بینی می‌کند، کشورهای درحال توسعه رنج‌های زیادی از تغییرات اقلیم و رقابت برسرآب خواهند کشید، مسئله‌ای که خطرات شعله‌ور شدن جنگ‌ها را به وجود می‌آورد، مانند وضعیتی که اکنون در سد النهضه اتیوپی شاهد هستیم و شاید جنگ‌های بیشتری شعله‌ور شوند و طی بیست سال آینده تکانه‌های بیشتری روی دهند.

گزارش توضیح می‌دهد چگونه تکنولوژی درجایی که به چالش‌های اقتصادی و تغییرات اقلیمی برمی‌گردد، همزمان به مثابه راه حل و مشکل می‌شود. اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مردم را به پیوستن به مجموعه‌هایی تشویق می‌کنند که در همین تفکر مشارکت کنند. براین اساس، گفت‌وگوی کمتری میان دیدگاه‌های مختلف سرمی‌گیرد و کشاکش‌های سیاسی و تندروی افزایش می‌یابد، همانند آنچه در ایالات متحده و اروپا مشاهده می‌کنیم. درمیان کشاکش‌ها از میزان اعتماد به دولت‌ها کاسته می‌شود.

درکنار این، کشورهایی همچون ایالات متحده، اروپا، چین تا ژاپن برای نگهداری بیشتر و بیشتر از شهروندان سالمند خود نیازمند منابع بیشتری هستند. براساس آنچه گزارش می‌نویسد؛ شاید خطرات حاصل از تغییرات اقلیمی در مقابل اقتصادها و ورود خانواده‌ها به کشاکش سیاسی و تندروی تا مرحله شعله‌ور شدن درگیری‌های خشونت‌بار در داخل کشورها و میان آنها بکشند.

درعین حال، تکنولوژی جدید همچون هوش مصنوعی و نانو تکنولوژی می‌توانند میزان تولید اقتصادی را افزایش دهند که می‌تواند منابع لازم برای مراقبت‌های بهداشتی، حمل و نقل، زراعت و آموزش مورد نیاز است.

گزارش می‌نویسد، جوامع و کشورهای موفق می‌توانند یک اجماع اجتماعی پیرامون اقدامات مدیریت تکنولوژی و تعامل با تغییرات اقلیمی به وجود بیاورند. مجادلات کنونی که امروز در ایالات متحده پیرامون واکسن‌ها و مجوزهای سفر مرتبط با واکسیناسیون می‌بینیم، پرده ازنوع چالش‌هایی برمی‌دارد که گزارش پیش‌بینی می‌کند فراگیرتر می‌شوند.

آن گونه که گزارش می‌گوید؛ همانگونه که افزایش ابتکار و ابداع تکنولوژیک در مدیریت تغییرات اقلیمی و تلاش‌ها برای رویارویی با ویروس‌ها به قدرت‌ ایالات متحده و چین در رسیدن و ایجاد راه‌های همزیستی بلکه همکاری تکیه می‌کند.