معمولاً نزاع فلسطینی-اسرائیلی در بیشتر اوقات از برنامههای خبری و دریچه رسانههای ایالات متحده غایب میماند، اما حوداث جاری کنونی که به مدت یک هفته در شهر قدس شرقی، غزه و در اسرائیل ادامه دارند، حالت انتقادی قوی علیه اسرائیل به وجود آوردند که شماری از چهره برجسته سیاسی معروف در حزب دموکرات به راه انداختند. در قیاس با این، سیاستهای حزب جمهوری به همان روال معمولی دفاع همیشگی از کارها و رفتارهای اسرائیلی باقی ماند. پس چرا تعدادی از سیاستمداران دموکرات امریکا اسرائیل را در معرض انتقاد قرارمیدهند، اما سیاستمداران جمهوری دست به چنین کاری نمیزنند؟
پروفسور شلبی تلحمی، امریکایی فلسطینی تبار که استاد علوم سیاسی در دانشگاه مریلند است، خود بر یک نظرسنجی نظارت داشت که سال پیش انجام شد و چنین نتیجه گیری میکند؛ اعضای امریکایی حزب جمهوریخواه برخلاف دیگران همه توجه خود را معطوف به کمک بیشتر و بیشتر به اسرائیل میکنند. و این مسئله شگفت انگیزی نیست، به خصوص در حالت جانبداری که دولت رئیس جمهوری سابق دونالد ترامپ «جمهوریخواه» به نفع اسرائیل در پیش گرفت و در طول دوره ریاستش ادامه یافت.
همچنین پروفسور تلحمی نتیجه میگیرد، طرفداران حزب دموکرات تا حد زیادی تمایل دارند که دولت دموکرات کنونی امریکا سیاستی را اتخاذ کند که در برابر جنگ فلسطینی-اسرائیلی بیشتر بیطرفانه باشد یا شاید رغبت داشته باشند در بحران دست کمک به سمت فلسطینیها دراز کند. اینجا پرسش مهم مطرح میشود: چه زمانی حزب سیاسی در امریکا دیدهایم که اعضای آن ترجیح میدهند و حتی بیشتر تمایل دارند به فلسطینیها کمک شود تا به اسرائیل؟ نکته قابل توجه به شکل خاص اینکه نظرسنجی که مؤسسه «گالوپ» امریکایی در ماه فوریه سالجاری برآن نظارت داشته چنین نتیجه میگیرد که دو سوم دموکراتها نگاه مثبتی به اسرائیل دارند و دو سوم دموکراتهایی که مشمول این نظرسنجی شدند، ایده ایجاد کشور مستقل فلسطینی را تأیید میکنند در حالی که اکثریت دموکراتهایی که در نظرسنجی شرکت کرده بودند از دولت امریکا میخواهند فشار بیشتری از آنچه بر فلسطینیها وارد میکند، به اسرائیل وارد سازد.
درون سرسراهای خود حزب دموکرات امریکا اختلاف زیادی در دیدگاه میان اعضای مسن و جوان پیرامون همین مسئله وجود دارد. در نظرسنجی که مؤسسه «بیو» امریکایی در ماه آوریل سال 2019 انجام داد، اشاره میکند که اعضای کم سن و سال حزب دموکرات امریکا دیدگاهها و افکار تأیید کننده و مثبتتری نسبت به فلسطینیها در قیاس با اسرائیل در سمت دیگر دارند. آنچه باید بدین افزود اینکه روشن است جوانان حزب دموکرات امریکا بیشتر از اعضای مسن حزب دموکرات، فلسطینیها را تأیید میکنند. نکته قابل توجه در همین راستا این است که جریان قابل ملاحظه همدلی بین اعضای کم سن و سال از جوانان حزب جمهوریخواه امریکا نسبت به اعضای مسن در همان حزب با همان مسئله نسبت به فلسطینیها وجود دارند. در حالی که تعداد بیشتری از اعضای جوان دموکرات دیدگاه مثبت و تأیید کننده نسبت به طرف فلسطینی در خصوص بحران دارند، این نسبت از اعضای جوان حزب جمهوریخواه در این مسئله بیشتر است.
یک نظرسنجی دیگر در سال 2019 صورت گرفت که نشان میدهد 44درصد از دموکراتهای معتدل در ایالات متحده براین نظرند که رئیس جمهوری ترامپ پشتیبانی بسیار و قوی از اسرائیل انجام میدهد در حالی که 66 درصد از دموکراتهای لیبرال براین نظرند که بیش از لزوم از اسرائیل حمایت میکند. و البته اکثر اعضای جوان حزب دموکرات در دیدگاههای سیاسی به سمت جریان چپ تمایل دارند که در دیدگاهها لیبرالترند.
همچنین عجیب نیست با این همه، که پنج عضو مجلس سنای امریکا که طیف چپ حزب دموکرات را نمایندگی میکنند از وزیر خارجه امریکا آنتونی بلینکن خواستند، به اسرائیل فشار وارد کند تا به تناسب مسئولیتش به عنوان یک قدرت اشغالگر واکسن ضد ویروس «کرونا» در اختیار ملت فلسطین قرار دهد، در حالی که اکثر اعضای کنگره امریکا ابا دارند که اسرائیل به عنوان قدرت اشغالگر نامیده شود.
زمانی پس از آن و در روز 20 آوریل سالجاری سناتور الیزابت وارن به همراه برنی ساندرز آشکارا به رهبری سیاسی در واشنگتن گوشزد کردند تا ارسال کمکهای نظامی امریکا به اسرائیل را محدود سازد تا آنها را علیه فلسطینیها در سرزمینهای اشغالی به کارنبرد، با وارد ساختن انتقاد از توسعه شهرکسازی اسرائیل در زمینهای اشغالی و درخواست از رئیس جمهوری جو بایدن برای انجام اقدامات قوی با هدف کمک به دو طرف فلسطینی و اسرائیلی برای رسیدن به راه حل دو کشور. برنامههای تبلیغاتی ریاست جمهوری آنها درسال گذشته پر از جوانان بود. باز نکته قابل توجه در همین راستا اینکه مت داس مشاور اصلی سناتور برنی ساندرز روز 8 می جاری در «توئیتر» نوشت، اسرائیل تلاش میکند فلسطینیها را بیرون براند و سلطه مطلق خود را بر محلههای فلسطینی شهر قدس شرقی اعمال کند و این زیرپا گذاشتن قانون بینالمللی است.
این اظهارات مت داس از بیانیه وزارت خارجه امریکا که روز هفتم ماه می جاری صادر شد پر جرأتتر و قویتر بود؛ بیانیهای که در آن از مقامات اسرائیل خواسته شده بود مقداری عطوفت و احترام به اهالی محله شیخ جراح در شهر قدس شرقی نشان دهند. این نیز در همین راستا گفتنی است که گزارشهای خبری مرتبط و منتشر شده در ماه فوریه سالجاری پیش بینی کرده بود که دولت امریکا و وزارت خارجه کنونی قصد دارند مت داس را برای یک منصب رسمی انتخاب کنند، اما به نظر میرسد در نهایت دیدگاه چپ داس گویاتر و پرقدرتتر و جسورانهتر از دیدگاههای معتدلانهای است که دولت رئیس جمهوری بایدن بدان متمایز میشود.
علاوه بر خانم وارن و آقای ساندرز، هریک از سناتورها کریس ون هولن و کریس مورفی که هر دو از ایالتهای مشهور به گرایشهای چپ آشکارند، بیرون راندن شهروندان فلسطینی از محله شیخ جراح قدس شرقی را رفتاری غیرقانونی و بدون توجیه عنوان کردند. و در همین میان شماری از نمایندگان کنگره امریکا از جمله کسانی که جریان چپ حزب دموکرات حاکم را نمایندگی میکنند، رفتار و اعمال اسرائیل در شهر قدس شرقی را محکوم کردند.
همانند دعوت آشکار از سوی سناتورها وارن، سندرز و ون هولن برای اعمال قیود بر به کارگیری کمکهای امریکایی در کرانه باختری، گروه کوچک همانندی در داخل مجلس نمایندگان امریکا وجود دارد که از سوی دیگر اعمال همین قیود را تأیید میکند.
نکته قابل توجه دیگر اینکه نماینده دموکرات بتی مالکوم که یک معلم سابق دبیرستان امریکاست و جریان چپ قدرتمند در مرکز ایالت مینیسوتا را نمایندگی میکند، مجموعه نمایندگان مذکور کنگره را رهبری میکند، همان مجموعه دارای گرایشهای سیاسی چپ در ایالات متحده.
به یاد ندارم که اسرائیل پیش از این با این حجم از انتقادات در داخل کنگره امریکا مواجه شده باشد. نمیخواهم در مسئله اغراق کنم اما اکثریت اعضای کنونی کنگره تمایلی به رویارویی مستقیم با اسرائیل ندارند همچنانکه رغبتی ندارند قیدهایی بر کمکهای نظامی امریکا به اسرائیل گذاشته شود.
افکار عمومی امریکا همچنان به سمت اسرائیل تمایل دارند و حملات موشکی که از غزه به سمت اسرائیل شلیک میشوند کمکی به بهبود چهره فلسطین در داخل جامعه امریکایی نمیکند. حالت شکاف آشکاری در داخل حزب دموکرات حاکم در خصوص این بحران کنونی وجود دارد؛ از موضع رئیس جمهوری بایدن در خصوص رفتار اسرائیل تا موضع جناح چپ دموکرات.
با این وجود و در دراز مدت و با کنار رفتن اعضای مسن حزب دموکرات به احتمال زیاد اعضای جوان، حزبشان را به طور کامل به سمت درپیش گرفتن سیاست بیشتر تأییدکننده فلسطینیها بکشانند. و نمیدانم آیا این تغییر در حزب دموکرات پیش از متلاشی شدن افق برای رسیدن به راه حل دوکشور رقم میخورد؟