زاهی حواس
وزیرمشاور سابق درامور آثار باستانی مصر و مدیر آثار جیزه
TT

آیا رامسس سوم به سعودی رفت؟

دلایل بسیاری وجود دارد که ثابت می‌کنند پادشاهان مصر باستان در دوره‌های قدیم و میانه یعنی از زمان حدود پنج هزار سال روابط تجاری با همسایگان خود داشته‌اند به طوری که انواع روغن‌ را از سوریه و فلسطین و چوب درخت صنوبر را از لبنان وارد می‌کردند. اما فراعنه در دوره جدید یعنی حدود سه هزارسال شروع به گسترش دادن مرزهای مصر کردند و دست به حملات جنگی در مناطق شرقی و جنوبی مصر زدند. اما دست زدن به این حملات موجب شد که هکسوس‌ها از طریق شبه جزیره سیناء وارد مصر شوند و حدود 150 سال در مصر زندگی کنند و از پایتخت اواریس در دلتا به عنوان مرکز برای خود استفاده کردند. عجیب آنکه به طور کامل مصری شدند و نام‌های پادشاهان خود را در متن‌های هیروگلیفی مهرها نوشتند و مانند فراعنه زندگی کردند و اسب و عرابه جنگی را با خود به مصر آوردند.

پادشاه سقننرع در کاخ خود در اقصر ظاهر شد و از وضع خود ابراز شگفتی کرد، مشاوران خود را گرد آورد و به آنها گفت:« چطور حکمرانی کنم در حالیکه یک آسیایی در دلتا و یک زنگی در جنوب زندگی می‌کنند» و این پادشاه بزرگ جنگ آزادیبخشی علیه هاکسوس‌ها آغاز کرد و در اولین درگیری جنگی برای آزادسازی مصر کشته شد. اخیراً با کمک خانم دکتر سحر سلیم استاد دانشکده پزشکی هسته‌ای اقدام به پرتوانگاری کردم و مومیای سقننرع را در دستگاه سی تی اسکن گذاشتیم. از بررسی مومیا متوجه شدیم که این پادشاه به دست هکسوس‌ها اسیر شده و دست‌هایش را از پشت بستند و هفت ضربه چاقو به او زدند تا مرد. ما موفق شدیم ابزار جنگی موجود در موزه مصری را مورد مطالعه قراردهیم و با زخم‌هایی که به بدن شاه وارد شده مقایسه کنیم. بعد سربازانش او را به طیبه منتقل کردند تا به شکل پادشاهی مومیایی کنند. و پس از آن دو فرزندش کامس و احمس اقدام به بیرون راندن هکسوس‌ها از مصر کردند بعد از آنکه همان سلاح هکسوس‌ها را به کارگرفتند و مهم‌ترین آنها چرخ جنگی و اسب بود.

فراعنه سیناء را تحت کنترل خود قراردادند و برشهرهایی از سوریه، فلسطین و عراق مستولی شدند، اما هیچ دلیلی در دست نداریم که نشان دهد فراعنه روابط تجاری در دوره حکومت قدیم با جزیره عرب برقرار کرده باشند، همین طور هیچ نشانه‌ای در دست نیست که نشان دهد حملات جنگی به جزیره عرب کرده باشند. به همین دلیل اکتشافی صورت گرفت که نشان می‌داد نام پادشاه رمسس سوم در منطقه تبوک در استان تیماء در آن منطقه وجود دارد و ثابت می‌کند بین مصر و جزیره عرب روابط خصمانه وجود نداشته بلکه روابط تجاری برقرار بوده است.

این نقش به عنوان اولین نقش هیروگلیفی به حساب می‌آید که تاکنون در جزیره عرب روی یک صخره ثابت به دست آمده و روی آن مهر پادشاهی (مهر گردان) وجود دارد و این در سه هزار سال پیش اتفاق افتاد. به همین دلیل این نقش وجود روابط تجاری مستقیم با مصر را ثابت می‌کند.

گروهی از باستان شناسان سعودی یک راه تجاری را کشف کردند که وادی نیل را در دوره پادشاه رمسس سوم آخرین پادشاه بزرگ خانواده بیستم به تیما و شمال غربی جزیره عربی متصل می‌کرد. مشخص شد که این بندر را پادشاه رمسس سوم برای ارتباط با سعودی مورد استفاده قرار داد. کاروان‌های مصری در تیما توقف می‌کردند تا به بخور و مس و طلا و نقره‌ای که سرزمین مدین به آن شهره شده بود دست یابند.