گزارشگران به هنگام پوشش دادن حوادث جنگ درمقابل وحشت قربانیان بشری به خصوص زنان و کودکان، «قربانیان» فراموش شده را از یاد میبرند. درجنگهای کوچک یا بزرگ نشانههای تمدنی قبل از هرچیز هدف قرار میگیرند. وقتی امریکاییها وارد بغداد شدند مستقیم به طرف موزههایش رفتند و آنها را به هم ریختند. در زمان جنگ لبنان، بربرها وقتی به دشمنی حمله میبردند قبل از هرچیز ازعمد کتابخانهاش را به آتش میکشیدند چون سخت میتوان آن را دوباره تأسیس کرد. اولین چیزی که دشمن میخواهد محو کند، حافظه فرهنگی و نشانههای آن است.
اسرائیل، بمباران غزه را با شلیک موشکی شروع کرد که «کتابخانه سمیر منصور» را به آتش کشید که بیش از 150 هزار کتاب داشت و به عنوان «کتابخانه ملی» در نوارغزه محسوب میشد. اهالی غزه کمکهای بسیاری برای بازسازی و برداشتن آوار دریافت کردند. اما چه کسی در چنین وضعیتی به کتابخانهها فکرمیکند؟ عاشقان کتاب.
استاد سلمان بختی، مدیر انتشارات «نلسون» بیروت، از همه ناشران عرب خواست هرچه میتوانند و کتاب در اختیار دارند دواطلبانه برای احیای «کتابخانه سمیرمنصور» هدیه کنند. رئیس «مؤسسه عامل الخیریه» دکتر کامل مهنا با او همصدا شد تا به طور هفتگی همراه با کمکهایی که «عامل» به اردن میفرستد و از آنجا به غزه ارسال میشوند، کتاب ارسال شود.
فقید بزرگ عبدالمحسن القطان چند سال پیش یک مرکز فرهنگی تربیتی در غزه تأسیس کرد با این باور که رویارویی با اسرائیل در درجه نخست یک رویارویی فرهنگی است. او ایمان داشت اثری که مردی همچون ادوارد سعید در افکار عمومی جهان میگذارد با قدرت یک یگان نظامی برابری میکند. با وجود رابطه دوستانه با رئیس فقید یاسر عرفات، او حمایت از عنصر فرهنگی و انسانی از مسئله را ترجیح داد. از پارلمان و فعالیت سیاسی کنار کشید تا وقت خود را وقف زمینه تربیتی و آموزشی در کرانه و غزه کند.
یک بار در کتابفروشیهای قدیمی کتابی پیدا کردم با عنوان «گلهای فلسطینی» و به خودم گفتم «ابوهانی» از من به داشتن این کتاب مستحقتر است. چند ماه بعد از او پرسیدم کتاب چطور بود، گفت« ترجمه و چاپش کردیم و برای همه دوستان فرستادیم. اولین پیام تشکر از طرف رئیس جمهوری جورج بوش پدر رسید».
هیچ چیز مانند کتاب انسانها را به هم پیوند نمیدهد. برخورد تمدنها یا صلح آنها با کلمه آغاز میشود و به پایان میرسد. همدلی که این بار درسراسر جهان با غزه صورت گرفت گنبد آهنین نتوانست چیزی ازآن را پس بزند. 250هزار انسان در لندن برای حمایت از فلسطین راهپیمایی کردند. سراسر غرب سخن از «راه حل دو کشور» میگوید. سیاست کوچاندن در قدس شکست خورد. خبرهای خوب دوباره برمیگردند.