آیا «سوشیال مدیا» مردم را می‌کشد؟

به نظرمی‌رسد شرکت‌های غول‌آسای فنآوری که فعالیت‌شان بر راه اندازی آنچه که «شبکه‌های اجتماعی» می‌نامیم قراردارد، امروز با یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های خود روبه روهستند؛ از زمانی که به طور کامل بر ارتباطات جهانی سیطره یافتند و جهان را با رنگ‌های خود رنگ بخشیدند و با آهنگ‌های گوشخراش خود کنش‌هایش را کنترل کردند.
رئیس جمهوری امریکا جو بایدن در اظهارات مطبوعاتی خود که درپایان هفته پیش کرد چنان به آن شرکت‌ها تاخت که می‌توان آن را «خشن‌ترین و متمرکزیرین» نامید؛ او با قاطعیت گفت آن شبکه‌ها «مردم را می‌کشند».
به نظر نمی‌رسد بایدن با این اظهارنظر خطرناک گرفتار شده باشد یا اینکه درتلاش برای تجسم بخشیدن به خطرناکی اطلاعات گمراه کننده که به وفور در شبکه‌های اجتماعی رد و بدل می‌شوند و با هدف توضیح و اثرگذاری گامی مطالعه نشده برداشته باشد، اما به احتمال زیاد این موضعی است که دولت امریکا قصد دارد آن را اعلام کند و برای دفاع ازآن و تأکید برآن به پیش برود.
 به موازات این موضع جدی که بایدن به زبان آورد، سخنگوی کاخ سفید نیز اظهارات رسانه‌ای می‌کرد وقتی این سئوال را پیش کشید که:« چرا در تهیه اطلاعات دقیق پیرامون مصیبت بزرگ و واکسن‌ها مشارکت نمی‌کنیم؟» و این پس از تأکید بزرگ‌ترین چهره پزشکی ایالات متحده امریکا ویویک مورتی تأکید کرد که «اطلاعات گمراه کننده ما را خسته کرد و توانست محیط ما را آلوده کند و باید به سرعت و ثبات علیه کسانی که این اطلاعات را تبلیغ می‌کنند اقدام کنیم».
با استمرار روند روبه رشد تعداد مبتلایان به «کووید-19» در زیر ضربات سویه «دلتا» در ایالات متحده، مقامات دریافتند که اطلاعات نادرست موجود در «شبکه‌های اجتماعی» نقش مؤثری در تقویت روحیه مقاومت در برابر واکسینه شدن دارند. تحقیقات متعدد اقدام به استخراج و پالایش فضاهای اطلاعات رایج از طریق آن شبکه‌های اجتماعی و ارتباط آنها با تئوری توطئه و تشکیک در واکسیناسیون کردند.
از میان آن پژوهش‌ها، تحقیقی مهم است که در ماه مارس گذشته توسط مرکز «مبارزه با نفرت دیجیتال»(سی سی دی اچ) منتشر شد و برجسته گشت تا ثابت کند دو سوم محتوای مخالف با واکسن‌های ضد «کووید-19» از طرف 12 شخص اثرگذار در آن شبکه‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود که در اطلاعات گمراه کننده نقش داشته‌اند.
در پژوهشی که اخیراً در فصلنامه «طبیعت رفتار بشری» منتشر شده نتایج نظرسنجی از 8000نفر از کاربران «شبکه‌های اجتماعی» در ایالات متحده و بریتانیا نشان می‌دهد، 75 درصد آنها می‌گویند، اطلاعات نادرستی از شبکه‌های اجتماعی در خصوص واکسن دریافت کرده‌اند در حالی که دست‌اندرکاران پژوهش رابطه آشکاری بین آن اطلاعات غلط و کاهش قصد دریافت واکسن افراد شرکت کننده در نظرسنجی می‌بینند.
در ماه آوریل گذشته دانشگاه کورنل امریکا پژوهشی درباره نمونه کاربران پلت‌فرم «توئیتر» انجام داد، تحقیقی که نشان داد باید « به اطلاعات نادرستی که از طریق اینترنت منتشر می‌شود به عنوان عامل اصلی در مداخلاتی رسیدگی کرد که هدف‌شان گسترش برنامه حمله به واکسیناسیون ضد (کووید-19) است».
جهان از نقش منفی که «شبکه‌های اجتماعی» در عمق بخشیدن به حالت تشکیک نسبت به «کووید-10» و واکسن‌های ضد آن بازی می‌کنند غافل نیست و حتی سازمان بهداشت جهانی پیش از این با شفافیت هشدار داده بود، جهان در حقیقت با دو ویروس روبه روست: ویروس «کووید-19» و ... «ویروس اطلاعاتی»(pandemic and Infodemic).
با این وجود شبکه‌ها هرگز نقش منفی یا خطرناک خود در سنگ‌اندازی درراه اجرای طرح‌های مواجهه با مصیبت بزرگ و تقویت شک و شبهه‌ها نسبت به واکسن‌ها را نپذیرفته‌اند. «فیسبوک» همان‌طور که پیش از این از عملکرد خود در برابر انتقادهای جهانی دفاع کرد، این بار تمسک به موضع خود را ادامه داد و بیانیه تندی در پاسخ به اظهارات بایدن صادر کرد و درآن اعلام کرد:« اتهامات غیرمبتنی برحقایق تمرکزمان را برهم نمی‌زند. واقعیت‌ها نشان می‌دهد ما به نجات جان انسان‌ها کمک می‌کنیم. نقطه. تمام».
بیانیه «فیسبوک» نشان می‌دهد دست‌اندرکاران آن همچون دیگر مدیران دیگر پلت‌فرم‌های «شبکه‌های اجتماعی» قصد ندارند دریک سیاست شفاف و اثرگذار پیش بروند تا از افزایش اطلاعات گمراه کننده و رواج نظریه توهم توطئه بر پلت‌فرم‌های خود بکاهند، چون آنها هنوز در مرحله انکارند.
بله، گرفتن تصمیم برای کاستن از اطلاعات گمراه کننده بر شبکه‌ها توسط آن پلت‌فرم‌ها، به این می‌ماند که تاجری از بسیاری کالاهایی که برای برخورداری از تقاضا می‌فروشد، دست بردارد و شکی نیست که این کار ضرر و زیان قطعی بر کاربری دارد که بر سودهای فراوان منعکس می‌شود.
و در نتیجه، راه حل از طریق انجام تحقیقات بیشتر میسر می‌شود که ثابت می‌کنند آن شبکه‌ها در گمراه ساختن مردم و ضربه زدن به سلامتی‌شان دست دارند و نه از راه اظهار نظرهای ملامت‌آمیز و انتقادهایی که تنها رهبران و کارشناسان ابراز می‌کنند. البته به طور اساسی با تصویب قوانینی تحقق می‌یابد که مسئولیت مالکان شرکت‌های فنآوری غول‌آسا را متوجه‌شان سازد و آنها را ناچار کند تصمیمات سالم بگیرند.