داستان دو هلی‌کوپتر

آشنایی چندانی با افغانستان ندارم، افرادی هستند که آشنایی بیشتری دارند و می‌توانند تفسیری از دلایل فروپاشی ناگهانی دولت افغانستان ارائه دهند. می‌توانم بگویم، تصویر هلی‌کوپترنظامی امریکایی که کارکنان سفارت امریکا درکابل را خارج می‌ساخت من و بسیاری از امریکایی‌ها را فوری به یاد تصاویر تخلیه سفارت امریکا درسایگون انداخت؛ پایتخت سابق ویتنام جنوبی. مقامات دولت رئیس جمهوری امریکا جو بایدن اعتراف کردند، از شکست کامل ارتش افغانستان شگفت‌زده شدند. بایدن روز 8جولای گذشته اظهار کرد، «طالبان» ارتش ویتنام شمالی نیست و سفارت امریکا در کابل به هیچ وجه تخلیه نمی‌شود. روشن است که ارزیابی‌های نظامی امریکا از ارتش افغانستان بسیار خوش‌بینانه بود همچنانکه پیش‌بینی‌های اطلاعاتی امریکا نیز چنین است. اما آیا دولت بایدن برای شکست درافغانستان هزینه سیاسی گزافی خواهد پرداخت؟ شدیداً به این شک دارم. فراموش نکنید اول دونالد ترامپ اعلام کرد ایالات متحده در آینده نزدیک از افغانستان خارج می‌شود. و نظرسنجی که ماه پیش توسط « شورای روابط خارجه شیکاگو» منتشر ساخت نشان می‌دهد، 77درصد دموکرات‌ها و 56درصد جمهوری‌خواهان با تصمیم بایدن درماه آوریل پیش برای خارج ساختن نیروهای امریکایی از افغانستان موافقند. مهم دیدن توازن محکم بین دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان است. نظر سنجی «شورای شیکاگو» نشان داد، 73درصد از رأی دهندگان مستقل بدون گرایش سیاسی حزبی نیز با تصمیم بایدن برای خروج موافقند. دو حزب در انتخابات آینده به این رأی دهندگان مستقل نیاز دارند. همچنین مهم است که به یادآوریم این نظرسنجی پس از یک نظرسنجی دیگر روی داد که «سازمان پژوهشی بیو» در ماه آوریل گذشته انجام داد که نشان داد، تنها 20درصد امریکایی‌ها عقیده دارند که تقویت دموکراسی در خارج اولویت دارد و تنها 34 درصد براین باورند که تقویت حقوق بشر درخارج اولویت است. نظرسنجی «شورای شیکاگو» در ماه سپتامبرگذشته نشان داد، ترس و نگرانی بزرگ شهروندان امریکایی حفظ شغل‌ها در رقابت خارجی، صعود چین و خطر ویروس است تا مسئله تروریسم بین‌المللی.
با صرف نظر از افکار عمومی، بسیاری در نهاد سیاست خارجی امریکا از بایدن عصبانی‌اند و نسبت به سرنوشت افغانستان که با غرب برای بهبود احترام به حقوق بشر در افغانستان همکاری کرد، نگرانی دارند یا اینکه درخصوص حملات تروریستی جدید از افغانستان نگران‌اند. اما بایدن در کنفرانس مطبوعاتی خود در روز 14 آگوست جاری اظهارداشت، حضور نظامی امریکا در افغانستان برای یک یا پنج سال دیگر تفاوتی در نتیجه ایجاد نمی‌کند، اگر ارتش افغانستان حاضر به جنگیدن نباشد. اکثر امریکایی‌ها خارج از واشنگتن با او موافق‌اند. همه ما تصاویری از انبارهای بزرگ اسلحه و مهمات امریکایی را دیدیم که به دست افتادند «طالبان» وقتی سربازان افغانستانی بدون جنگ گریختند. بایدن اشاره کرد، امریکایی‌ها یک تریلیون دلار درجنگ افغانستان هزینه کردند و با این حال؛ هیچ نشانه‌ای از پیروزی دولت افغانستان دیده نمی‌شود. نهاد سنتی سیاست خارجه تـأکید می‌کند، نهاد نظامی امریکا باید تا بی نهایت در افغانستان بماند. و براساس این تفکر؛ هزینه‌های جنگ افغانستان برای خزانه امریکا چندان هنگفت نبود و در درگیری‌های سال 2020 تنها یک سرباز کشته شد. هدف بایدن، در این تجسم می‌یابد که وضع در افغانستان بهبود نیافت و کشور به سمت هجوم بزرگ دیگری از سوی «طالبان» و جنگ‌‌ داخلی جدیدی می‌رود. و امریکایی‌ها دیر یا زود به ناچار از انتخاب بین تنش‌افزایی نظامی و تلفات بیشتر جنگی یا خروج خواهند شد. بایدن، خروج را برگزید. «طالبان» خیلی آسان و با سرعتی بیشتر از آنچه کاخ سفید پیش‌بینی کرده بود، پیروز شد.
ماه آوریل 1975دانشجوی دبیرستان در کولارادو بودم و در تلویزیون یک هلی‌کوپتر امریکایی را روی بام سفارت امریکا در سایگون دیدم. همچنین ناوهای هواپیمابر امریکایی را نزدیک سواحل ویتنامی دیدم که ناچار شدند هلی‌کوپترهایی را در دریا بیاندازند تا فضا را برای هواپیمای کوچکی باز کنند که پناهندگان ویتنامی را به ناو می‌رساندند. وضعیت آن مانند دولت بایدن و کابل است، پایان سایگون فاجعه‌ای در نتیجه برنامه‌ریزی بد بود. اما خیلی زود واکنش مردمی امریکا به نوعی بی توجهی نسبت به سرنوشت جنوب ویتنام تبدیل شد. ملت امریکا از پایان جنگ ویتنام احساس خوشبختی می‌کردند. یک سال پس از فروپاشی سایگون، ویتنام در برنامه تبلیغات ریاست جمهوری سال  1976مسئله مهمی نبود(اما به جای آن مسئله‌ای که روی داد، رقابت بین جیمی کارتر و جرالد فورد بر فساد و رسوایی «واترگیت» تمرکز کردند). و اکنون صدای انتقادها به تصمیم بایدن ازسوی شمار اندکی از جمهوری‌خواهان بلند شده که در هرحال به هیچ وجه به دموکرات‌ها رأی نمی‌دهند. از جهت سیاسی؛ به نظر می‌رسد تصمیم به خروج برای دموکرات‌ها و رأی دهندگان مستقل ایمن‌تر است که بیشتر نگران ویروس، اقتصاد و چین‌اند. بایدن هزینه زیادی برای آشوب کابل نمی‌پردازد تا وقتی که حمله تروریستی جدید و بزرگی از خاورمیانه به خاک امریکا صورت نگیرد که با آن باز مسئله تروریسم بین‌المللی را به ذهن رأی دهندگان برگرداند.