افغانستان، عراق یا سوریه نیست

برخی ناظران می‌پرسند، آیا افغانستان به عنوان الگوی سیاست بایدن درخارومیانه است یا خیر. مقاله‌ای در سایت «فارن پالسی» روز 19 آگوست منتشر شد که می‌نویسد، عراقی‌ها از این نگران‌اند که بایدن از عراق نیز کناربکشد. همچنین مقاله‌ای که روز 29 آگوست در سایت «نشنال نیوز» اماراتی منتشر شد همین پرسش را پیش می‌کشید. من خوانندگان را دعوت می‌کنم از مقایسه‌های ساده اجتناب کنند و علت اصلی خروج بایدن از افغانستان را به یاد بیاورند و چرا مسئله عراق متفاوت است.
بایدن روز 16 آگوست در اظهاراتش درکاخ سفید سبب ترک افغانستان را توضیح داد. بهار گذشته دولت تازه‌کار بایدن برای سیاستش در افغانستان تنها دو گزینه داشت. یکی از گزینه‌ها لغو توافق خروجی است که دونالد ترامپ سال 2020 با «طالبان» امضا کرد که به معنای پایان وضعیت آتش‌بس بین نیروهای امریکایی و جنبش «طالبان» همراه با ازسرگیری مجدد جنگ خشونت‌بار است. وقتی ترامپ کاخ سفید را ترک کرد، سربازان امریکایی در افغانستان که تعدادشان به 3500 نفرمی‌رسید برای مقابله با هجوم جدید «طالبان» کافی نبودند. و اخیراً دیدیم  جنبش «طالبان» چه قدرتی دارد.
اگر بایدن توافق ترامپ را لغو می‌کرد، ناگزیر بود هزاران سرباز امریکایی دیگر به افغانستان روانه کند. و تنها اندکی از مردم امریکا از تنش‌زایی بزرگ و جدید حمایت می‌کنند. بایدن تجربه طولانی کار در کنگره و حضور در منصب معاون رئیس جمهوری را دارد و با طرح‌های ژنرال‌های امریکایی آشناست. او در این شک داشت که تنش‌افزایی که اوباما سال 2009 با آن موافقت کرد بتواند صلح را در افغانستان حاکم سازد و از تاریخ می‌دانیم که بایدن برحق است. بایدن با تنش‌افزایی مخالفت کرد و به جای آن خروج کامل را برگزید. و تمرکز بر تهدیدهای رو به رشد چین و روسیه تصمیم او برای اجتناب از تنش‌افزایی در افغانستان را بسیار ساده‌تر کرد.
برعکس افغانستان، بایدن هیچ نیازی به تنش‌افزایی بزرگی درعراق و سوریه ندارد. «طالبان» دشمنی قوی‌تر و خطرناک‌تر از بقایای «داعش» یا میلیشیای عراقی وابسته به ایران است. علاوه براین، و در دوره بایدن، مأموریت نظامی امریکا در عراق و سوریه هدفی مشخص برای کمک به نیروهای محلی در جنگ با «داعش» دارد نه بیشتر. حتی یکی از مقامات عالیرتبه در وزارت خارجه امریکا در گفت‌وگویی که ماه جولای با او انجام دادم اظهار داشت، ایالات متحده در « جنگی تمام عیار» با میلیشیای تابع ایران در عراق نیست. و این پیام کاملاً با نوع پیام‌های جنگی امریکا علیه «طالبان» در حدود 19 سال گذشته تفاوت دارد. واشنگتن امیدوار است نخست وزیر الکاظمی در تقویت دولت در بغداد موفق بشود و آماده حمایت از اوست، اما انتظار ندارد نیروهای جنگی زیادی برای دفاع از بغداد علیه «داعش» یا علیه میلیشیای وابسته به ایران بفرستد.
باید به یاد بیاوریم که به دون حضور نظامی امریکا در عراق، نمی‌توان در شرق سوریه حضور نظامی امریکایی داشت، چرا که همه پشتیبانی از کردستان عراق صورت می‌گیرد. هدف نظامی امریکا در شرق سوریه کمتر از عراق واضح است، چرا که درآنجا هدف امنیتی مستقیمی در شکست «داعش» وجود دارد و یک هدف ژئو-استراتژیک که ابهام بیشتری دارد و در ممانعت ایران و روسیه از تسلط بر شرق سوریه تجسم می‌یابد. برعکس افغانستان، وضع در شرق سوریه از جهتی نسبتاً آرام است و بایدن ضرورتی برای تنش‌آفرینی نمی‌بیند. این احتمال وجود دارد که فشارهای میلیشیای وابسته به ایران به مرور زمان در عراق و سوریه برداشته شود، اما تاکنون هنوز خطرات اندکی برای سربازان امریکایی وجود دارد.
و آخر آنکه سیاست در واشنگتن برعکس افغانستان با قدرت در مقابل خروج از عراق و سوریه است. اولاً حزب جمهوری‌خواه با ترامپ درخصوص توافق سال 2020 برای خروج از افغانستان موافقت کرد و در نتیجه، بایدن پوشش سیاسی مورد نظر را به دست آورد.( اگر سیاست بایدن در افغانستان در داخل ایالات متحده با انتقاداتی مواجه شد، بیشتر جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها از برنامه بدی که به خروج نامنظم منجر شد انتقاد می‌کنند، اما براین توافق دارند که ایالات متحده دیر یا زود باید خارج می‌شد).
در یک مقایسه، بسیاری از ناظران در واشنگتن براین باورند که خروج امریکا از عراق و به خصوص سوریه، یک برد استراتژیک برای ایران و روسیه است و موجب تند شدن انتقادهای بسیار از بایدن به خصوص پس از بحران افغانستان می‌شود. نگرانی اسرائیل از حضور ایران در سوریه نیز وزن سیاسی در واشنگتن دارد.
علاوه براین، نگرانی‌ها از صعود دوباره گروه‌های تروریستی پس از خروج از افغانستان رو به افزایش گذاشته و خروج بایدن از عراق و سوریه این تصورات را تقویت می‌کند که دولت بایدن خطر تروریسم را نادیده می‌گیرد. و در نهایت و این بسیار مهم است، اکنون در واشنگتن یک لابی وجود دارد که از کردها حمایت و مطالبات آنها درباره حقوق بشر و آزادی‌های سیاسی را تأیید می‌کند. تصمیم سال 2019 ترامپ برای عقب‌نشینی از سوریه با انتقادات شدید جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها به یک اندازه مواجه شد و اگر بایدن چنین تصمیمی را اعلام کند به خصوص پس از افغانستان، انتقادها بیشتر خواهد بود. در سطح سیاسی و برعکس افغانستان، برای بایدن امن‌تر این است که حضور کنونی امریکا در عراق و سوریه را حفظ کند و این جنگ‌های کوچک را به دولت آینده امریکا واگذارد.