از زمان اعلام تدابیر استثنایی توسط ریاست جمهوری تونس که منجر به استعفای دولت و متوقف ساختن فعالیت پارلمان شد، تونسیها و کشورهایی که با مسائل تونس ارتباط دارند، منتظر تشکیل دولتی بودند که امور عمومی داخلی را به پیش ببرد و با نهادهای مالی و اقتصادی بینالمللی وارد گفتوگو شود.
برای بسیاری، فاصله بین 25 جولای گذشته و دو روز پیش، تاریخ معرفی چهرهای که ریاست دولت را به عهده خواهد داشت مدت زمانی بسیار طولانی بود، اما رئیس جمهوری آن قدر که مشغول ترسیم خطوط طرح تونس پس از 25 جولای شد اهمیتی به وقت نداد. او بارها تأکید کرد این چهره با مجموعه سیاسی قبلی که قدرت را در دست داشت بی ارتباط خواهد بود؛ مجموعهای که تا مرز فعال ساختن فصل 80 و تفسیر فکر خطری بود که با گسترش فساد و اختلافات سیاسی که برتنشهای میان نهادهای سهگانه ریاست افزوده بود به کشور نزدیک میشد.
پس از انتظار و پیگیری، رئیس حکومت خانم نخست وزیر و نه آقای نخست وزیر را معرفی کرد. خبری که همه با آن همراهی کردند و بیشتر همراهیها اعتراف به هوشمندی رئیس جمهوری بود از جهت نمادین بودن انتخاب همچنین آرامش و آسودگی بزرگی که سازمانهای زنان و به طورکلی نخبگان مدرن ثبت کردند. از این اشاره نگذریم که نخبگان و سازمانهای زنان همچنان از ضعف در دست گرفتن پستهای وزارتی و دیپلماتیک توسط زنان و اینکه همیشه نوعی رنجش به دلیل دور ساختن زن از پستهای کلیدی و عدم اعمال اصل تساوی بین دو جنس در پستهای وزارتی انتقاد میکنند.
در این راستا با انتخاب نجلاء بودون در رأس دولتی که به زودی تشکیل آن را به عهده خواهد گرفت به شکل مثبت تعامل میکنیم. یعنی این انتخاب پاسخگویی به خواستهای است که بارها به زبان آمده است. همچنین ازیاد نبریم این اولین بار است که یک زن عرب به نخست وزیری میرسد و این بر میزان نمادین بودن اتفاق میافزاید، گذشته از اینکه مسئله زن در تونس به دستآورد مدرن مهمی از زمان تأسیس حکومت ملی رسیده که به چیدن ثمره برجستگی زن در زمینههای متعدد منجرشد.
کسانی هم بودند که در سپردن مسئولیت به بانو نجلاء بودون که استاد آموزش عالی است و در طول سالها مأموریت نظارت بر پرونده کیفیت آموزش و ارتباط با سازمانهای بینالمللی را به عهده داشت، پیامی مثبت به جهان خارج میبینند که از آسیب دیدن آزادیها و حقوق بشر ابراز نگرانی کرده بود و انتخاب یک زن در رأس دولت برای اولین بار نشانهای پیشروانه و ایمانی عمیق به ارزش زن و شایستگیهای آن است.
درمجموع واکنشهای اولیه مثبت و خوشبینانهاند. جامعه سیاسی اما شوکی نرم دریافت کرد و تعاملهایش شرمزده و همراه با کم سخنی بود. برای آنها این زن ناشناخته است و بدون سابقه سیاسی و در رسانهها دیده نشده علاوه براینکه تخصص علمیاش ارتباطی با اقتصاد ندارد درحالی که در برنامههای رادیو و تلویزیونی خواستار انتخاب یک مرد اقتصاددان بودند که بتواند تونس را از مشکلات اقتصادی انباشته شده بیرون بیاورد که روبه نابهسامانی میرود و نیازمند نجات فوری و فردی شایسته دارای ارتباطات با نهادهای بینالمللی است.
البته چنین مسئلهای نهایت اهمیت را دارد و میتوان با انتخاب وزیر اقتصاد، دارایی و سرمایهگذاری مناسب حل کرد. اما مشکلاتی که برانگیخته نمیشوند به چگونگی مدیریت صحنه سیاسی ارتباط دارند که شروع به بسیج توان خود برای مخالفت با انتخابهای رئیس جمهوری و طرحش کرد. به زبانی دیگر؛ خانم نخست وزیر تا چه حد به فضای سیاسی دست خواهد یافت که به او در کار و رسیدگی به مشکلات انباشته شده کمک میکند؟ همچنین آیا این بانوی دانشگاهی جدی، با پذیرش مردمی روبه رو خواهد شد و با مطالبات حرکت خواهد کرد تا جایی که تونس ازنظر اقتصادی برسرپای خود بایستد؟
تقدیر چنین خواسته بود که انتخاب نخست وزیر در دشوارترین لحظه اقتصادی و سیاسی صورت گیرد که تونس تجربه میکند و این نکتهای است که باید در نظر داشت چرا که میتواند از شدت نقد و سختگیری در ارزیابی و سرعت انتظارات بکاهد. براین نکته اصرار میکنیم چرا که انتخاب نخست وزیر زن میتواند تیغ دو دمی باشد، اگر موفق شود به عنوان یک تجربه بنیادین در مشارکت سیاسی زن تونسی ثبت میشود و اگر این کار به دیواری سخت برخورد کند همچنانکه برای نخست وزیران مرد در طول یک دهه کامل ادامه یافت، به طور ناخودآگاه در ملاحظات جنسیتی گنجانده خواهد شد با اینکه زن تونسی برتری خود را در همه زمینهها به اثبات رسانده است.
آنچه ضرورت دارد مهیا ساختن زمینهای است که در موفقیت تجربه نمادین کم نظیر در تاریخ تونس و به طور کلی جهان عرب سهیم شود. مشکل این است که این زمینه برای هیچ یک از نخست وزیران در طول یک دهه مهیا نشده بود به طوری که هیچکدام شاهد آن ثبات سیاسی نبودند که به آنها امکان بدهد بر مشکلات پیچیده فایق آیند.
به همین دلیل تونسیها امروز خواستار ابراز اعتماد عملی و نه در حد شعار به زناند از راه تأمین حداقل حمایت با به تأخیر انداختن مطالبات، اعتصابها و اعتراضات اجتماعی است.
بدون شک گامی که رئیس جمهوری برداشت، یک اقدام سیاسی قوی، نمادین و مهم برای تصویر تونس است و در خود پیام اطمینان بخشی دارد، اما مهمتر از آن این است که ثبات سیاسی نخست وزیر را احاطه کند تا بتواند کارکند و اثری از خود برجای بگذارد تا زنانه کردن سیاست به سنتی موفق و آرمانی بدل شود.