عبدالرحمان الراشد
روزنامه‌نگار و روشنفکر سعودی، سردبیر سابق روزنامه «الشرق الاوسط» و مدیر سابق شبکه العربیه
TT

تفاهم‌نامه‌های نظامی بین ریاض و واشنگتن

شاید سرو صدای پوشش رسانه‌ای، سفر رئیس جمهوری امریکا جو بایدن به جده را دچار پارازیت کرد. آنچه به طور رسمی درباره نتایج این سفر اعلام شد، آن را یکی از مهم‌ترین سفرها در ارزش استراتژیکش می‌سازد.
رسانه‌های عامه پسند در مناسبت‌های مختلفی مانند این سفر به دنبال چاشنی و داستان‌های هیجان‌انگیزی می‌گردند که معمولاً وجود دارند؛ عکس رئیس جمهوری سابق ترامپ همراه با ملک سلمان و رئیس جمهوری مصر عبدالفتاح السیسی که دست‌های خود را روی کره افتتاح مرکز همان داستان بود و نه مرکز ویژه مبارزه با تروریسم در فضای سایبری. همچنین خم شدن رئیس جمهوری اوباما درحالی که نشان افتخاری به او داده می‌شد همان خبر بود و همین طور گره خوردن دست پادشاه فقید عبدالله بن عبدالعزیز با رئیس جمهوری اسبق جورج بوش رشته سخن رسانه‌ها بود. و از یاد نمی‌بریم زمانی را که بایدن روی پلکان هواپیما تعادلش را از دست داد یا روی پله افتاد. و اکنون وقتی که بایدن با دست بسته با ولیعهد سلام کرد وقتی در دروازه قصر به استقبالش آمد. آنجا کسی در واشنگتن با حالت اعتراض نوشت: چرا پای هواپیما به استقبالش نرفت؟
اما در رصد دیدارها و ارزیابی آنها، چاشنی‌های مطبوعاتی مبنا قرارنمی‌گیرند بلکه آنچه مورد توافق بین دوکشور قرارگرفت، علاوه بر نشست سیاسی که سران کشورهای عضو شورای همکاری و مصر، اردن، عراق شرکت کردند و بایدن درآن حضور یافت.
جدای از آنچه اعلام نشد و شاید تصیمیمات استراتژیک که برآنها تفاهم صورت گرفت، آنچه به صورت رسمی اعلام شد به خودی خود نشان دهنده تحولی مهم در روابط و همکاری است. به نظرمن، جنبه مهم‌تر درآن همان بازگشت ایالات متحده به همکاری نظامی با سعودی است. و در نتیجه می‌توان گفت، ایالات متحده دیروز به رابطه استراتژیک با ریاض برگشت که به دنبال حدود یک دهه جمود دچار پسرفت زیادی شد آن هم از دوره رئیس جمهوری اسبق باراک اوباما که درآن زمان کاهش همکاری با سعودی و کشورهای عربی و مذاکره با ایران را برگزیده بود. بعد کنگره در دوره جایگزینش ترامپ بخش‌هایی از قراردادها و همکاری نظامی با ریاض را متوقف ساخت.
در جلسه دو روز پیش شاهزاده محمد بن سلمان و بایدن دو طرف توافق کردند، نیروهای امریکایی و دیگر نیروهای حافظ صلح و ناظران در پایان سال جزیره تیران سعودی که در دهانه خلیج عقبه قراردارد را ترک کنند. و این امر به درخواست ریاض برای تبدیل جزیره از یک پایگاه نظامی به یک پایگاه اقتصادی صورت گرفت پس ازآنکه آن را از نظارت مصر پس گرفت. درمقابل سعودی مسئولیت حاکمیتی آن نقطه مهم استراتژیک را می‌پذیرد؛ این نقطه بر گذرگاه‌های دریایی بین‌المللی اشراف دارد که اجازه عبور به کشتی‌ها از جمله کشتی‌های اسرائیلی می‌دهد و همین‌طور عبور هواپیماهای اسرائیلی از آسمان سعودی مانند دیگر تنگه‌های دریایی و فضاهای منطقه‌ای که عملاً از دوسال پیش اعلام شد.
و مهم‌تر مسائلی است که دو دولت در بخش نظامی و امنیتی برآن توافق کردند، به طوری که واشنگتن از بازگشت همکاری نظامی و فروش نظامی خبرداد که شامل سامانه‌های دفاعی و تکنولوژی پیشرفته نظامی است. از تعهد خود مبنی بر همکاری برای ایجاد سامانه مقابله با «پهپادها» و موشک‌های بالستیک تهدید کننده صلح یعنی ایرانی و دیگر شبه نظامیان منطقه خبرداد که نام آنها را به صراحت نبرد. همچنین اعلام شد، در جلسه دوجانبه برهمکاری نظامی بین سعودی و ایالات متحده با ایجاد یک گروه مشترک در دریای سرخ و گروه مشترک دیگر در دریای عمان و شمال دریای عرب به فرماندهی سعودی توافق شد. همچنین بر فعالیت نیروهای سعودی با ناوگان پنجم امریکا توافق شد که از تکنولوژی جدید کشتی‌ها بدون سرنشین و هوش مصنوعی در محافظت از فضای دریایی توافق شد.
همچنین شاهد بازگشت امریکایی‌ها برای همکاری امنیتی با ریاض پس از یک فاصله خواهیم بود که شامل دو تفاهمنامه در زمینه امنیت سایبری است: بین هیئت ملی امنیت سایبری سعودی با «اف بی آی» و آژانس امنیت سایبری امریکا.
سعودی در تکنولوژی ارتباطات به صورت زودهنگام از تکنولوژی نسل پنجم چینی استفاده کرد. در بیانیه دیروز درباره نتایج جلسه دوجانبه مشاهده می‌کنیم طرف امریکایی یادداشت تفاهمی برای همکاری در مرتبط ساختن شرکت‌های تکنولوژی سعودی و امریکایی برای گسترش نسل پنجم و ششم امضا شد. توافق‌های با ارزش بالای دیگری در زمینه همکاری‌های تجاری، سرمایه‌‎گذاری، بهداشتی و حقوقی صورت گرفت.