عبدالرحمان الراشد
روزنامه‌نگار و روشنفکر سعودی، سردبیر سابق روزنامه «الشرق الاوسط» و مدیر سابق شبکه العربیه
TT

​الجزایر بزرگتر از بوتفلیقه است

تفاوت میان تظاهرات الجزایر و تظاهرات سودان در ماهیت تهدیدی است که در برابر نظام سیاسی خودنمایی می‌کند. رئیس عمر البشیر خود همان نظام سودان است، اما عبدالعزیز بوتفلیقه رأس دولت است. اگر بوتفلیقه بر اثر فشار افکار عمومی یا در نتیجه کشاکش موازنه‌های بالا از دور خارج شود، تغییر فقط در درون کاخ محصور خواهد ماند. اما در خارطوم تغییر مورد نظر سهمگین و شامل همه نظام می‌شود مانند لیبی در انقلاب سال ۲۰۱۱. تغییر ریاست جمهوری در الجزایر این امکان را دارد که به شکل آرام صورت پذیرد و اثر چندانی بر کلیت کیان کشور الجزایر نخواهد گذاشت. در حالی که تغییر در سودان جز با خشونت و حمام خونی همانند آنچه در سوریه می‌گذرد، رقم نمی‌خورد.
رئیس‌جمهور بوتفلیقه را به عنوان شخصیتی میهنی و تاریخی می‌شناسیم. از احترام نسل قدیم مردم الجزایر برخوردار است. اما بخش عظیمی از چهل میلیون جمعیت ساکن امروز الجزایر جوان‌اند و مرحله آزادسازی و نمادهای آن اهمیت چندانی برای آنها ندارند. بی شک اصرار بر نامزدی بوتفلیقه و کشاندن او به سمت رئاست جمهوری برای پنجمین دوره، در حالی که او بیمار است، خدمتی به چهره ملی و درخشان بوتفلیقه نمی‌کند. ما را به یاد ماجرای رئیس‌جمهوری بزرگ و تاریخی تونس حبیب بورقیبه می‌اندازد. اصرار بر ادامه ریاستش در حالی که پیر و تا حدودی ناتوان بود، بهانه‌ای شد برای سرنگونی‌اش توسط وزیر کشور زین العابدین بن علی در سال ۱۹۸۷ و پایان دادن به حاکمیت مدنی.
نظام الجزایر قوی است. تا حد زیادی شبیه نظام در مصر است و براساس مؤسسه نظامی ریشه داری استوار که به عنوان ستون فقرات حکومت محسوب می‌شود و بدون موافقت آن هیچ تغییری صورت نمی‌گیرد. اگر احساس کند خطری کشور را تهدید می‌کند دخالت خواهد کرد. تاکنون درخواست‌های تغییر و فاصله گرفتن از گذشته و اعلام جمهوری سوم به مرحله آسیب زدن به اساس و ساختار نظام نرسیده‌اند. این بدین معنا است که بحران در الجزایر در چارچوب مجاز می‌ماند هر چند صداهای خواستار تغییر بلند شوند.
مشکلات احتمالی ادامه بحران ریاست جمهوری و گسترش جنبش افکار عمومی الجزایر این است که روابط بین بخش‌های مختلف را دست‌خوش تکان بکند و به واسطه آن دایره اختلافات گسترده بشود. درخواست به عقب انداختن انتخابات و در پیش گرفتن مرحله انتقالی دامنه اختلافات را بیشتر می‌کند وقتی که می‌توان آن را براساس نظام انتخاباتی مورد قبول همه فیصله داد. همه این اتفاقات به نظر طوفانی در فنجان بیش نیستند.
منطقه اطراف الجزایر سراسر شعله‌ور است. سودان در ناآرامی‌های خطرناکی به سرمی‌برد و لیبی هشت سال است که در جنگی خونین و وسیع دست و پا می‌زند. تونس ثبات شکننده‌ای دارد. الجزایر جای رصد همه است به این دلیل که بزرگ‌ترین کشور آفریقایی از نظر مساحت است و کلید آرامش شمال آفریقا و مرکز آن و همه آن منطقه برای امنیت و ثبات اروپا مهم است.