زن و حمله به سعودی

اگر از یازده میلیون کاربر سعودی بپرسند بهترین خدمات دولت کدامند، به احتمال زیاد خواهند گفت، اپلیکیشن «ابشر»، از جمله پنج میلیون زن از این جمع. این اپلیکیشن با حمله و نقد روبه رو شده که بعید نیست سیاسی باشد و نه برای دفاع از بهبود وضعیت زن در پادشاهی. تمرکز بر مسائل زنان به‌طور کلی در سعودی دقیقاً در این مرحله، تهاجمی سیاسی است؛ در زمانی که اوضاع زنان این چنین شاهد بهبودی گسترده، استیفای وسیع حقوق و کسب جایگاهی برتر بوده به گونه‌ای که به عنوان بخشی از برنامه تغییرات وسیع گنجانده شده‌است. وضعیتی که اکنون در پادشاهی شاهد آن است. این بدین معنی نیست که زن شایستگی چنین اصلاحات در قانون‌گذاری و تطبیق واقعی آن را نداشته نباشد. ما آنچه درسه سال گذشته محقق شد در مقیاس‌های کشور سعودی حیرت‌انگیز است و البته راه نرفته بسیاری باقی مانده‌است. چرا ازموضوع زن برای حمله به دولت سعودی استفاده می‌شود؟ دلایلی وجود دارد از جمله، خواسته‌هایی همچون دموکراسی در خاورمیانه به دلیل انتخاب‌های ناامید کننده مردم که منجر به استقرار نظام‌های تندرو دینی یا قومی شده، در ادبیات روزنامه‌نگاری غربی دیگر خواسته مهمی محسوب نمی‌شود. یا اینکه دموکراسی در این منطقه به ابزاری آسان برای تقلب در مشروعیت بدل شده‌است.
همچنین گروه‌های اسلام سیاسی فروغ خود را در غرب از دست دادند. بسیاری از جریان‌های مدنی غربی دست از حمایت خود از آنها برداشتند، وقتی دورویی این گروه‌ها برایشان مکشوف شد و فهمیدند آنها دو گفتمان را به پیش می‌برند؛ اولی برای مخاطب قرار دادن غرب و دومی برای مخاطبان داخلی در کشورهای اسلامی. گفتمان دوم بر کینه و حذف و سیطره بنا شده و هیچ ربطی به مفهوم دموکراسی غربی ندارد. دموکراسی ایران و سودان و غزه، ثابت کردند چیزی جز پلکانی نیستند که به اندیشه فاشیستی دینی کمک می‌کنند تا به قدرت برسد. به همین دلیل گروه‌های اسلامی که درغرب پراکنده‌اند، تاکتیک‌شان را تغییر دادند. بعد از اینکه چهره‌اشان برای همه مکشوف شد، دست از سخن گفتن از مسائل سیاسی برداشته و به قبول مسئولیت دفاع از مسائل مردمی روی آوردند، مانند دفاع از حقوق زن که خود آن را تحقیر می‌کنند.
در سعودی ما شاهد چرخش تاریخی مهمی هستیم که از سه سال پیش شروع شد. این چرخش غربی‌ها را از جمله دیپلمات‌ها، فعالان درعرصه رسانه و افراد دانشگاهی با پرسش جدی دربارهٔ «انقلاب اجتماعی» در سعودی که پس از اعلام طرح ۲۰۳۰ در آوریل ۲۰۱۶ روی داد، روبه روکرد. آیا خردمندانه است که دولت سعودی به این تغییرات گسترده اجتماعی به خصوص در زمینه زنان آن هم در این مدت زمان و با این سرعت دست بزند؟ واقعیت اینکه دولت سعودی به موفقیت در زمینه مسائل زنان امید بسته و درست در همان نقطه هم مخالفان برناکامی آن شرط بسته‌اند. آنها براین باور بودند که جامعه سعودی به عنوان محافظه‌کارترین جامعه در جهان محسوب می‌شود و به هرگونه گشایش و تغییر به خصوص در زمینه زنان دست رد می‌زند، اما چنین اتفاقی نیفتاد. با هر دیداری از بازارهای عظیم در شهرهای سعودی می‌توان دید بخش بزرگی از شاغلان در آن محیط را زنان تشکیل می‌دهند. مسئله جدید که سه سال پیش شبه محال به نظر می‌رسید و پیشرفت در قانون‌گذاری به مدد آن آمد، مانند ایجاد نظام برخورد با تعدی و تجاوز جنسی و پایان دادن به فعالیت پلیس دینی. این نیرو به تسلط و ایجاد مزاحمت برای زنان اجازه می‌داد. همچنین دولت دستوراتی صادر کرد که استخدام زنان را ممکن ساخت و به آن سرعت بخشید. قوانینی وضع شد تا به‌کارگیری نیروی خارجی را دشوار کند و فرصت‌های شغلی در اختیار زنان سعودی گذاشته شود. تاکنون فقط در بخش مارکتینگ حدود صدو بیست هزار فرصت برای زنان سعودی ایجاد شد. همچنین تغییرات شامل گشودن فضا برای آموزش در زمینه‌هایی شد که ممنوع بودند. دولت در سال‌های اخیر پست‌های مهم دولتی را به زنان اختصاص داد. به پنجاه سال ممنوعیت رانندگی زنان پایان داد. تلویزیون رسمی ماجرای دختران جسوری را روایت می‌کند که در برخی زمینه‌ها موفقیت‌های کسب کرده‌اند از جمله در هدایت هواپیما، مهندسی معماری، فعالیت در صنایع موشکی. دروازه ورزشگاها و جشنواره‌های هنری را رو به زنان گشود. اینها موفقیت‌های دولت است که گروه‌های مخالف قصد دارند آنها را خدشه دار کنند. فریادهای اسلامی به ویژه آنها که شعار زنان سعودی را می‌دهند، آخرین کسانی هستند که حق دارند اعتراض کنند و آخرین کسانی که حق دارند از حقوق زنان در هرجای این جهان دفاع کنند. آنها با دشمنانی چون قطر می‌نشینند، همان کشوری که مخالفان ریاض را به کارمی‌گیرد تا به آن حمله کند و اکنون بر مسائل زنان تمرکز کرده‌اند چرا که می‌دانند این موضوع دغدغه سازمان‌های حقوقی در غرب است و در رسانه‌ها انعکاس می‌یابد و به دست آورد برجسته دولت خدشه وارد می‌کند.
شاید بتوان از دولت سعودی در برخی زمینه‌ها انتقاد کرد، مانند دموکراسی و آزادی بیان و این گونه مسائل، اما مسئله زنان خیر. اتفاقاً گام‌های برداشته شده شایسته تقدیر و تشویق و اعتراف به این دست‌آوردهای بزرگی است که تاکنون محقق ساخته‌است.