عبدالرحمان الراشد
روزنامه‌نگار و روشنفکر سعودی، سردبیر سابق روزنامه «الشرق الاوسط» و مدیر سابق شبکه العربیه
TT

​بازگشت نیل به مجرای خود

سرانجام سیاست خصمانه سودان علیه مصر که بیست سال طول کشید، پایان یافت. در این مدت روابط قاهره و خارطوم قهرآمیز بود و اختلافات به سطح آمد و هر پایتخت در محوری علیه آن دیگری قرارداشت. سفر رئیس شورای انتقالی عبدالفتاح البرهان به قاهره تحول سیاسی مهمی است به سوی تغییرات مثبت که چیدمان منطقه را برمی‌گرداند. سودان دوره البشیر درکنار قطر و ایران و گروه‌های مسلح لیبی ایستاد. اگرهم در جنگ یمن شرکت کرد، به شکلی بود که برای خارطوم و البشیر نقش منطقه‌ای اضافه‌ای یافت. برای مصر دوره حکومت البشیر بدترین دوره روابط میان دو کشور از زمان استقلال آنها محسوب می‌شود.  بشیر و حزب «الاخوان»، «القومی الاسلامی/ملی اسلامی» خارطوم را رقیب دمشق ساخت به عنوان پایتخت سازمان‌های افراطگرا. مصر به نوبه خود از عملیات تروریستی که گرفتار چندین موج متعدد آن شده بود، هراس داشت.
عمر البشیر با خواست توفانی مردمی عزل شد و معادلات منطقه را تغییر داد. دیدار رئیس البرهان از قاهره پیش بینی تغییر سیاست منزوی را تقویت کرد که پیش از آن اشاره‌های بسیاری رسیده بود، از جمله عدم استقبال از وزیر خارجه قطر و به جای آن استقبال از وزیر خارجه بحرین. مهم‌تر از آن اظهارات خود رئیس که سودان سیاست خصمانه علیه همسایگانش را دنبال نخواهد کرد.
از گام‌هایی که شورای انتقالی نظامی برداشت پیداست که می‌خواهد از میراث سیاسی البشیر خلاص شود و دشمنی بسیاری که به سوی آن کشیده شده بود، پایان بخشد. آشتی‌های داخلی و خارجی و آخرین آنها موافقت با بازگشت یاسرعرمان بود که برای او تهمت‌هایی دوخته شد وقتی قصد کرد وارد گود انتخابات ریاست جمهوری شود.
با توجه به میراث سخت و سنگینی که نظام سابق برجای گذاشت و همچنین به دلیل تعدد قوا و اختلاف جهت‌گیری‌ها، تصمیمات درباره مسائل داخلی وقت بیشتری می‌طلبد. مسائل خارجی اما به نظر می‌رسد رهبری سودان با ارسال چند پیام قصد دارد آنها به را سرانجام برساند. برجسته‌ترین آنها دیدار برهان از قاهره و سخنان اوست که صفحه دو دهه از روابط بد میان دو کشور را بست. روابط بدی که بر مسائل مرزی، آبی، امنیتی و سیاسی تأثرمی‌گذاشت. دیدار معاون او محمد حمدان دقلو از جده نیز برسیاست جدید سودان براستمرار حضور در ائتلاف نظامی در یمن تأکید داشت.
مصر، سعودی و سودان ستون فقرات منظومه دریای سرخ را تشکیل می‌دهند که سال گذشته تلاش‌هایی برای تأسیس آن شد و گردنه اصلی مانع اجرای آن بی اعتمادی به نظام البشیر بود که پیش از آن قراردادهای خصمانه بسته بود که براساس آنها جزیره سواکن را به ترکیه داده بود تا در آن پایگاه نظامی ایجاد کند بی آنکه دلیلی موجه برای حضورش در آبهای دور دریای سرخ داشته باشد جز اینکه مصر و سعودی را نشانه رفته باشد. با کنار زدن البشیر به نظر می‌رسد ترکیه نخواهد توانست جزیره را برای ایجاد پایگاه نظامی تسخیر کند تا آن را علیه کشورهای دریای سرخ به کارببرد. همچنین یکی از اولین گام‌هایی که پس از تغییر نظام البشیر خیلی زود اعلام شد، تجدید نظر در مدیریت بنادر بود که البشیر آنها را به کشورهای منطقه‌ای با سیاست‌های خصمانه تقدیم کرده بود و احتمال می‌رفت از آنها در مقاصد مشکوک غیرمدنی استفاده می‌شد. منافع سودان به عنوان یک کشور بزرگ ایجاب می‌کند از چارچوبی که نظام سابق برای آن ترسیم کرده بود و به طور اساسی بر سیاست‌های جماعت‌های تندروی اخوانی پایه ریزی شده، خارج شود. همچنین هیچ کسی انتطار ندارد سودان به سمت آشوبی دیگر کشیده شود. هدف نهایی این است که سودان وقت خود را صرف توسعه داخلی کند و از روابط با دوستانش بهره ببرد همان‌گونه که شورای نظامی از نیمه ماه گذشته با حمایت سعودی و امارات بر تثبیت ارزش پول کشور و بهای سوخت انجام داد. منافع سودان حکم می‌کند که دریای سرخ منطقه‌ای عاری از جنگ و خصومت‌ها بشود و این شامل سومال و یمن می‌شود.