زاهی حواس
وزیرمشاور سابق درامور آثار باستانی مصر و مدیر آثار جیزه
TT

کشف تاریخی جدید در سعودی

هنوز کشفی که شاهزاده بدر بن عبدالله وزیر فرهنگ سعودی و مدیر حفظ میراث در پادشاهی از آن خبر داد، انعکاس‌های جهانی دارد و به نظر من به عنوان یک میراثی این کشف موجب بازنویسی تاریخ پادشاهی عربی سعودی در دوره پیش از تاریخ می‌شود، که اطلاعات ما درباره آن دوره بسیار اندک است.
این کشف روشن ساخت که جای پای انسان و حیوان صدها سال قدمت دارند و لایه‌ای سنگی آنها را پوشانده که براثر فعل و انفعالات طبیعی فرسوده شد و کاملاً واضح پیش چشم دانشمندان سعودی و خارجی آشکار شد تا آنها را ثبت کنند. همچنین مشخص شد لایه‌های رد پا، گونه مهمی از مدارک جای پاست چون نشانه‌هایی از زمانی مشخص در گذشته را ارائه می‌کند و این امکان را به دانشمندان می‌دهد تا با انواع حیواناتی که درآن زمان اهلی شده بودند آشنا بشوند به طوری که مشخصاً وجود فیل‌ها دیده شد و این نشان می‌دهد این گونه در 400هزار سال پیش در بلاد شام منقرض شده بود. پژوهش نشان می‌دهد که وجود حیوانات بزرگ مانند فیل و اسب‌های آبی در مزارع وسیع و منابع آبی، شمال شبه جزیره عربی را موطنی برای جذب انسان در دوره انتقالش از افریقا و اوراسیا ساخته بود.
از وجود اسب درآن دوره زودهنگام در تاریخ پادشاهی شگفت‌زده شدم، چون مصریان با اسب‌ آشنا نبودند مگر در اواخر کشور میانه و آغاز کشور مدرن، زیرا این باور وجود دارد که هکسوس‌ها که دراواخر حکومت میانه وارد مصر شدند از ارتفاعات آناتول آمده‌ بودند، آنها بودند که اسب و عرابه جنگی را با خود آوردند و بعد با همان چیزی که با خود آورده بودند بیرون رانده شدند.
دانشمندان از راه تحقیق در لایه‌های جای پا به این باور رسیدند که این آثار به دوره معروف به عصر یخبندان برمی‌گردند که با فضاهای نسبتاً پرباران در سراسر منطقه معروف بودند و این لحظه تاریخی مهمی از دوران ماقبل تاریخ است که درآن انسان و حیوان درآن دوره موفق شدند منتقل بشوند و در مناطق صحرایی دیگر پراکنده شوند که به دلیل کمبود باران و آبگیر نمی‌توانست وارد آنها بشود. شرایط از طریق وجود دریاچه‌های آب شیرین در غرب النفود راه جابه‌جایی از افریقا تا شام را تسهیل کردند. این کشف بدون شک به آنچه دانشمندان پبش از این درباره پراکندگی انسان از راه ساحل می‌افزایند که مدعی بود، انسان از زمینی خشک عبور کرده و آب نوشیدنی خود را از ساحل و پیرامون آن تهیه می‌کرد و درراهی که برای جابه جا شدنش در جزیره عرب درپیش گرفت منابع آبی به هیچ وجود نداشت. همچنین مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد این مهاجرت‌ها از راه شبه جزیره سینا اتفاق افتاده سپس به طرف شرق و به سمت منطقه شرق آسیا روی آورده و در نهایت این تحقیق نشان می‌دهد که انسان در دوره یخبندان از افریقا خارج و وارد شمال جزیره عرب شده است.