عبدالرحمان الراشد
روزنامه‌نگار و روشنفکر سعودی، سردبیر سابق روزنامه «الشرق الاوسط» و مدیر سابق شبکه العربیه
TT

  11 سپتامبر شاید تکرار شود

به سادگی نمی‌توان آن روز وحشتناک را فراموش کرد و حتی پس از بیست سال همچنان نگران کننده و ترس‌آور است که در هرجای جهان حادثه‌ای مشابه آن تکرار شود. و ترسناک اینکه قابل تکرار است.
پس از دو دهه شمار جنگجویان «القاعده» افزایش یافت و گسترده حضورشان بیشتر شد، سربازگیری ادامه دارد و سلاح‌شان پیشرفته شد.
در پادگان‌های آموزشی و جنگی درافغانستان، سوریه، عراق، یمن، سومالی، آسیای میانه، جنوب شرقی آسیا و اروپا حضور دارند و شبکه‌شان گسترده‌تر شده؛«القاعده در مغرب»، «القاعده جزیره العرب»، گروه «الشباب»، «انصار الشریعه»، «القاعده در سینا»، «القاعده در شبه قاره هند»،« هیئت تحریر الشام» و گروه «حراس الدین» وجود دارند علاوه بر جنبش ازبکستان، «حزب اسلامی ترکستانی»، «لشکر طیبه»، «امارت اسلامی قفقاز»،« شبکه حقانی»، «الجهاد مصری» و «جیش محمد» در جنوب شرقی آسیا.
چرا در طول بیست سال جنگ با «القاعده» و کشتن رهبرش بن لادن و هزاران تن از سربازانش و تعقیب باقیمانده، شمارشان چند برابر شده و خطرشان در سراسر جهان افزایش یافته؟
چون جنگ به قدرت نظامی محدود شد. «القاعده» تفکر است و قدرت نیست. می‌تواند در هر صحرا یا «گتویی» و میان هرگروه از مردم شکوفا بشود. نابودی هیتلر تنها با سلاح نبود، بلکه دولت‌های غربی جنگ‌های فکری علیه نازیسم راه انداختند و قوانینی برای محدود ساختن انتشارش تصویب کردند. اگر به آن اجازه فعالیت داده شود باز خطرناک می‌شود و درمیان افراد فریب خورده و سرخورده و خشمگین در اروپا و امریکا محبوبیت می‌یابد.
با وجود نظامی مانند ایران که افکار افراطی و جنگ را تغذیه و برای گفتمانش تبلیغ می‌کند و میلیشیایی برهمان اساس برای خدمت کردن به فعالیت‌هایش به وجود می‌آورد، تروریسم ادامه دارد. رویارویی با ایران، مواجهه با اندیشه دینی افراطی است که سال 1979 با رسیدن خمینی به قدرت ظهور کرد.
فرزندان کسانی که مرتکب جنایت9-11 شدند هنوز در دنیای دیجیتال و «سوشیال مدیا» فعال‌اند. سلاح و منابع مالی دارند و رسانه و مبلّغ و همدل. از راه این شبکه‌های زنده احساس می‌کنیم خطر همچنان باقی است و یازدهم سپتامبر سال 2001 به شکلی شاید تکرار شود و تلاش‌ها برای نابودی کامل آن به اندازه کافی جدی و فراگیر نیست.
حد و مرزی برای حرکت و خطرش وجود ندارد. حملات نیویورک و واشنگتن درآن زمان غافلگیر کننده بودند. انتظار نداشتیم «القاعده» از اقیانوس اطلس بگذرد و به خاک امریکا برسد و نه انتظار داشتیم چنین حادثه و با این وسعت اتفاق بیفتد. اما وقتی برمی‌گردیم و دقت می‌کنیم می‌بینیم «القاعده» پیش چشم جهان بزرگ می‌شد.
«القاعده» تفکر، پس از کشتن بن لادن و البغدادی و دیگر رهبرانش زنده، مؤثر و خطرناک باقی ماند. و مانند همه افکار شرور تا زمانی که یک نفر آماده باشد از آن دفاع کند، نمی‌میرد. و پس از آنکه از تبلیغ بر منابر مساجد منع شدند، به تریبون‌های «فیسبوک»، «توئیتر» و «یوتیوب» روی آوردند.
بدون مبارزه با افکار تند و تنگ کردن عرصه برآنها و پلت‌فرم‌هایشان، گسترش بیشتر می‌یابند و خطرناک‌تر می‌شوند. به سخن کوتاه، یک جماعت تروریست بدون افکار افراطی پیشین متولد نمی‌شود و فکر تند و افراطی بدون محیط و فضای مناسب که به آن اجازه حضور و گسترش دهد، به وجود نمی‌آید.