آیا درجهان ارزش‌های جهانی وجود دارد؟

امروزه با پس زمینه برنامه‌های پیچیده‌ای که در جامعه جهانی جریان دارد، توجه به هویت فرهنگی روبه افزایش است. مفهوم ضرورت احترام به هویت فرهنگی ملت‌ها و گروه‌های اثنیک و فرقه‌ای و تنوع فرهنگی و در پیش گرفتن تسامح نسبت به دارندگان فرهنگ‌های دیگر، احترام به اقلیت‌ها، حفظ و نگهداری مراکز میراث فرهنگی، برگزاری گفت‌وگو بین فرهنگ‌ها و حمایت از هنرها و فرهنگ سنتی مردمی روبه رشد گذاشته است. تقارب بین فرهنگ‌های کشورها و ملت‌های مختلف روبه رشد دارد، همچنین تبادل فرهنگی درحال شکوفایی است. این از یک طرف.
به برکت انقلاب در زمینه ارتباطات، آشنایی مردم با همدیگر بیشتر می‌شود. سازمان‌های بین‌المللی اقدمات بسیاری برای این کار کردند-سازمان ملل متحد، یونسکو، اتحادیه کشورهای عرب، سازمان همکاری‌های اسلامی، ایسیکو، سازمان کشورهای امریکایی و غیره. ابتکارعمل‌های مهم و طرح‌های بین‌المللی که در این سمت و سو فعالیت می‌کنند وجود دارند، برای نمونه، اتحاد تمدن‌ها در چارچوب سازمان ملل متحد که چند کشور از خاورمیانه ازآن حمایت می‌کنند و در اجرای آن مشارکت دارند. سیاست‌مدار، دیپلمات و چهره فرهنگی معروف عرب غسان سلامه در یک گفت‌وگو با فئودور لوکیانف، مدیر عملی «باشگاه بین‌المللی والدی برای گفت‌وگو» بازار فرهنگ و هنر مشترک جهان عرب را مورد بررسی قرارداد که به برکت آن به عنوان نمونه یک خواننده جوان اگر امروز در لبنان به شهرت رسید می‌تواند پس از دو هفته در مغرب هم مشهور شود. همچنین درباره بازار کامل و بسیار معروف برای کتاب و نشر سخن گفت.
درضمن وقتی مدتی پیش ترجمه کتاب جدیدم به زبان عربی در پادشاهی عربی سعودی منتشر شد بسیار خوشحال شدم به خصوص که خوانندگان زیادی پیدا کرد. نمایشگاه‌های کتاب ابوظبی، شارقه و ریاض از قوی‌ترین ابزار تبادل فرهنگی محسوب می‌شوند. امیدوارم بتوانم در اوایل ماه نوامبر از نمایشگاه کتاب شارقه بازدید کنم. اما از طرفی ما در روسیه، اکنون اقدامات بسیاری برای توسعه پژوهش در زمینه زبان و ادبیات عربی انجام می‌دهیم به خصوص با زمینه ظهور توجه رو به افزایش در جامعه‌مان. همکاران ما در کشورهای عربی به خصوص از کشور امارات متحده عربی فعالانه در انتشار آنها فعالانه کمک می‌کنند. 
از جهتی دیگر، همچنان تعصب و تبعیض  و بی‌احترامی به ارزش‌های فرهنگی و زیرپاگذاشتن حقوق اقلیت‌های اثنیک و دینی همچنین تحمیل برخی ارزش‌ها توسط برخی کشورها یا سازمان‌ها بر دیگران به عنوان جهانی بودن آنها مانند به کارگیری خشونت شدید گروهی درجهان قابل ملاحظه است(کافی است وضعیت فلسطینی‌های محروم از حقوق خود را به یاد بیاوریم). برای برخی کشورها حقوق بشر در مهیا ساختن آزادی‌های نامحدود برای گروه‌های همجنسگرا مانند حق نگهداری کودکان و قانع ساختن افراد نابالغ برای تغییر جنسیت خلاصه می‌شود که این مسئله‌ای است که برخی کشورها که ارزش‌های تمدنی دیگری دارند، نمی‌پذیرند. همه تلاش‌های بازیگران غربی برای کاشتن ارزش‌های خاص خود مانند ارزش‌ها نئولیبرالی از یک جهت و تلاش‌های بازیگران منطقه‌ای مانند «داعش» و «القاعده» و دیگر گروه‌ها برای کاشتن ارزش‌های جعلی اسلامی و مخدوش کردن جوهره عمیق انسانی اسلام از جهت دیگر به شکست انجامیدند. درهمین حال رویکرد موافقان با خشونت درتلاش برای شکستن قواعد فرهنگی و تمدنی که بدل به خون و گوشت مردم شده‌اند هرچه می‌خواهد باشد، نتیجه همیشه همان خواهد بود یعنی شکست. چون در این حالت سخن پیرامون حفظ هویت می‌چرخد که ابزار امنیت بشری و تضمین بقای ملت‌ها و امت‌ها می‌شود و هر تلاشی برای تجاوز به این هویت با واکنش مخالفت شدید مردم روبه رو می‌شود. اجازه بدهید به خسارت‌های جبران ناپذیری اشاره کنیم که طی خشونت‌‍‌‌های گروه وحشی «داعش» به آثار مهندسی معماری و هنر تمدن‌های کهن خاورمیانه وارد شد که نمی‌توان قیمتی برآنها گذاشت. کافی است به ویرانی پادشاهی الحضر(هترا) درعراق یا تدمر در سوریه اشاره کنیم. حتی آن جنایتکاران طرح‌هایی برای ویران ساختن اهرام مصر داشته‌اند. حتی آثار باشکوه معماری و تمدن اسلامی از وحشی‌گری آنها نجات نیافتند ازجمله مساجدی که در معرض ویرانی قرارگرفتند.
امروز دولت‌ها و حامیان هنرها و فرهیختگان کشورهای عربی تلاش‌های بزرگی برای محافظت از میراث فرهنگی خاورمیانه می‌کنند که ریشه‌های آن به دوره‌های پیش از تاریخ برمی‌گردند. به نظر دوستان جهان عرب که شیفته دست‌آوردهای تاریخی فرهنگ عربی‌اند، هویت ملی عربی از بهترین عناصر تمدن منطقه تغذیه کرده که عرب‌ها قرن‌ها با آنها زیسته‌اند. مطلعان از ادبیات عربی و کسانی که به کشورهای عربی مسافرت کرده‌اند میزان قدرت و غنای حافظه تاریخی ساکنان کشورهای عربی و حجم افتخار به تاریخ‌شان را لمس می‌کنند. و به همین دلیل امروز برای مثال کار باستان‌شناسان کشورهای خلیج عربی، مصر، سوریه و عراق اهمیت می‌یابد و مایه جلب توجه همه متخصصان جهان می‌شود، همچنین موزه‌های عربی و حتی سالن‌های نمایش آنها در بهترین‌های جهان قراردارند.
امیدواریم رعب و وحشتی که تفنگ به دستان «داعش» با خود آوردند به گذشته بپیوندد. اما اجازه دهید در عین حال داستان دو مجسمه غول‌آسای مشهور بودا(55 متر و 37سانت) را به یاد بیاوریم که در قرن ششم در مجموعه دیرهای بودایی در دره بامیان افغانستان ساخته شدند که به هنر هندی پادشاهی تاریخی گاندارا برمی‌گردند و تحت تأثیر هلنیسم متأخر بود. همان‌طور که می‌دانیم سال 2001 و به دستور ملا محمد عمر، روز 28 فوریه، رهبران «طالبان» اقدام به ویران ساختن این دو مجسمه نمودند به این بهانه که به ادعای آنها تبدیل به نقطه توجه عبادت بت پرستانه‌اند که موجب انتقاد سراسر جامعه جهانی از جمله کشورهای اسلامی شد (برای نمونه پاکستان). وزارت خارجه هند یادآور شد این کار «حمله به میراق فرهنگی نه تنها ملت افغانستان بلکه همه بشریت است». امروز عده اندکی از مردم این داستان را به یاد دارند و با تأمل و دودلی به دولت جدید «طالبان» نگاه می‌کنند و با آن ارتباط برقرار می‌کنند و در این مورد گفت‌وگو می‌کنند که آیا رهبران جنبش درمقایسه با اظهاراتی که می‌کنند، طی این دو دهه دچار تغییر شده‌اند. اما اگر آن دو مجسمه برسرجای خود بودند، «طالبان» امروز آنها را ویران می‌ساخت؟ پرسشی که برای همه ناراحت کننده است.
روسیه دارای قومیت‌ها و ادیان متنوعی است و از ویژگی‌‌های جامعه روسی تعدد زبان‌هاست.  زبان مادری برای همه نماد مشخص شدن هویت است دقیقا مانند دین. حق حفظ زبان مادری برای همه ملت‌های کنفدراسیون روسیه به عنوان سنگ زیرین قرارداده شد؛ این درکنار تضمین محافظت از تنوع اثنیک و فرهنگی و زبانی. الگوی حکومت روسیه در این زمینه، براساس گفته‌های اکثریت مطلق مردم بسیار موفق بوده و این مسئله‌ای است که چهره‌های کشورهای عربی و رهبران اجتماعی و روحانی که از آن دیدار کرده‌اند، تأکید می‌کنند. از مشکلات جدیدی که جامعه روس با آن روبه رواست سرازیر شدن شمار بسیاری مهاجر به این کشور به خصوص از کشورهای آسیای میانه-ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان- است که همیشه به شکلی روان در جامعه روسی ادغام نمی‌شوند. در دوره اخیر، رسانه‌های داخلی درباره درگیری‌های محدود و گاهی خشونت‌بار بین گروه‌های بزرگی از مهاجران از این کشورها نوشتند، که به دلایل پوچی شعله‌ور می‌شوند. فعالیت‌های برخی اعضای شبکه‌های تروریستی بین‌المللی که میان مهاجران مخفی می‌شدند سرکوب شدند. تلاش برای تعدیل قانون‌گذاری روسی و بهبود آنها به طور مستمر با هدف تسهیل برنامه ادغام مهاجران و تضمین حضور آسوده آنها در روسیه ادامه دارد.