رضوان السید
اندیشمند،نویسنده، دانشگاهی و سیاست‌مدار لبنانی و استاد تحقیقات اسلامی در دانشگاه لبنان
TT

انتخابات لبنان و ابتکار السنیوره

نخست وزیر سابق لبنان سعد الحریری، رهبر «تیار المستقبل» کناره‌گیری خود را از دو صحنه انتخاباتی و سیاسی اعلام کرد؛ همان طور که همه می‌دانیم. و با اینکه صحنه سنّی پیش از کناره‌گیری الحریری غرق در آشوب و پراکندگی بود، اعتصاب انتخاباتی و سیاسی الحریری( نه نامزد می‌شود و نه نامزد معرفی می‌کند) بر ابهام مسائل و شک و افسردگی افزود.
در میان این فضا که به همه و به خصوص اهل سنت فشارمی‌آورد، نخست وزیر اسبق فؤاد السنیوره با ابتکار عملی پاپیش گذاشت که هدفش ایجاد وحدت حول محور اصول ملی و اسلامی است و به دنبال تشویق افکارعمومی اهل سنت به عدم بی‌تفاوتی و مشارکت قوی در انتخابات است. در این تشویق برای سرازیر شدن به سمت صندوق‌های رأی مفتی جمهوری و نخست وزیر کنونی نجیب میقاتی با او همصدا شدند.
از چند ماه پیش، نخست وزیر السنیوره تلاش کرد نخست وزیر سعد الحریری را قانع کند در صحنه سیاسی و انتخاباتی بماند. و به این هم بسنده نکرد؛ صدها جلسه با افراد و گروه‌هایی از اهل سنت بیروت و دیگر مناطق تشکیل داد و با دیگران در تأکید برنقش جوانان و لزوم ظهور نخبگان جدید که به مسائل عمومی می‌پردازند همراه شد. در همین حال مشورت‌هایی با دیگر مخالفان استیلای «حزب الله» بر حکومت و تصمیم‌گیری‌های آن و دیگر مخالفان فساد و افسادی که دوره عون را فراگرفته و عامل بحران هولناکی شده که لبنانی‌ها از حدود سه سال از آن رنج می‌برند و همچنان هست برگزار کرد.
حزب مسلح و فساد عون همه دست‌آوردهای لبنانی‌ها طی یک قرن یا بیشتر را نابود کردند. این دو گروه و بقایایی از طبقه سیاسی و سرمایه‌داران اکنون برمی‌گردند تا مانند انتخابات سال 2018 درصدر بنشینند گویی هیچ اتفاقی نیفتاده باشد. و منطق‌شان این است؛ یا انتخاباتی صورت نمی‌گیرد یا اینکه اگر برگزارشود آنها پیروز آن باشند، همان طور که پیش از این پیروز شدند آن هم به باطل و نه برحقی که از مدت‌ها پیش حرمتش را نگه‌نمی‌دارند!
طرح نخست وزیر السنیوره چیست؟ دعوت به بازگشت به اصول ملی و قانون اساسی، میثاق میهنی و توافق طائف و پایبندی به لوازم همزیستی و مشروعیت‌های ملی، عربی و بین‌المللی لبنان و خالی کردن کشور از سلاح میلیشیا و نفوذ ایرانی و جریان دشمن صلح لبنان و روابط عربی آن است.
این تغییر مسالمت‌آمیز با رفتن به صندوق‌های رأی برای تصحیح و نجات حق هر شهروند از جمله اهل سنت است. اما می‌توان گفت اهل سنت تکالیفی ویژه دارند. همیشه پیوستگی ملی را نمایندگی کردند و هیچگاه سلاح به روی کسی نگرفتند در زمانی که رادیکال‌های مسیحی و شیعه بر پیکر زخمی وطن مشغول ستیز بودند و سال 2006 علیه همه متحد شدند و لبنان را به وضعیتی که امروز دارد رساندند. دیگر آنکه یکی از اهل سنت- براساس ساختار نظام- نخست وزیری یا قدرت اجرایی را به عهده می‌گیرد. و چون این مسئولیت‌ها را در حفظ نظام و دفاع از استقلال و صلح کشور به عهده دارند، سه تن از نخست وزیران آنها و مفتی شیخ حسن خالد به شهادت رسیدند.
مسئله‌ای که برای همه روشن است اینکه نخست وزیر رفیق الحریری که در «طائف» با تمام توان شرکت کرد، کسی است که کشور را بازسای کرد، همچنانکه لبنان را به دو صحنه عربی و بین‌المللی برگرداند. و نیز همه می‌دانند که نخست وزیر فؤاد السنیوره بود که پس از شهادت رفیق الحریری بین سال‌های 2005 و 2009 نخست وزیری را به عهده گرفت و آخرین نخست وزیری است که شایستگی این عنوان را دارد؛ چون پس از او رادیکال‌ها مسلط شدند: شیعه حزبی مسلح و عونی مدعی ائتلاف اقلیت‌ها. وضعیت نخست وزیر دولت به پیش از «طائف» بازگشت!
وزیر و نخست وزیر السنیوره درمحافظت از اموال عمومی ریشه‌دار است. در دوره نخست‌وزیری دو دولت میزان رشد به 9 درصد رسید. نمی‌توان فراموش کرد او با مزدوران نظام سوری مدعی بنیادگرایی در اردوگاه نهر البارد جنگید. او در السرای 18 ماه در برابر حزب و عونی‌ها ایستادگی کرد. در زمان او روابط لبنان با جهان عرب و دیگر کشورهای جهان دربهترین حالت بود. او بود که بندهای قطعنامه شماره 1701 سازمان ملل درسال 2006 را سازمان داد، که ارتش را وارد جنوب کرد و صلح جنوب و لبنان را از آن زمان حفظ کرد و به کمک کشورهای عرب کشور را در مدت زمانی کوتاه بازسازی کرد. او مردی شجاع به دور از تهور، بزرگ در مدیریت سیاسی و اقتصادی و دقیق در رعایت احساسات همه مردم است. هیچگاه- امروز یا فردا- لبنان را بدون جهان عرب تصور نکرد. 
نخست وزیر السنیوره به دادن پیام و تشویق بسنده نکرد؛ بلکه او به دنبال تشکیل گروه مشورتی گسترده‌ای از همه مناطق و به خصوص بیروت است. این گروه به همه گوش می‌دهد، به دنبال شایستگی‌های دارای اهلیت و استقلال برای نامزد شدن است؛ خواه در بیروت یا دیگر مناطق با توجه به ائتلاف‌هایی که هرانتخاباتی می‌طلبد.
اما همه ماجرا فقط این نیست و چالش‌ها به شدت هولناکند: قانون انتخابات مناسب متبلور ساختن خواست حقیقی مردمی نیست و حزب مسلح با سلاح و درخشش آن و با پول‌هایی که از هر دری به دست آورده به سمت انتخابات می‌رود. و درکنار این و آن اکثریت اهل سنت در شرایط اجتماعی و اقتصادی چندان مطلوبی ندارند. و علاوه بر نفوذ حزب مسلح به جوامع سنی با «سرایا المقاومه/گروه‌های مقاومت»؛ افراد بسیاری در بیروت و طرابلس و دیگر مناطق شایستگی ندارند؛ اما همان طور که در دروه‌های انحطاط پیش می‌آید، صعود می‌کنند. نخست وزیر السنیوره کاملاً به همه جزئیات آگاهی دارد. او سال‌هاست که صحنه سیاسی را به سمت صحنه ملی ترک کرده. او نیز می‌داند پشت کردن و قهر جمهور اهل سنت با صندوق‌های رأی نه تنها به بی‌ثبات شدن هویت و باختن نقش منتهی می‌شود بلکه-چون طبیعت خلأ را برنمی‌تابد- به پیروزی مردمی از ته مانده فاسدان و وابستگان قدیم و جدید آنها منتهی می‌شود.
وقتی همه این را می‌گویم، تصور می‌شود صحنه خالی است و مشخصاً برای اهل سنت؛ اما این درست نیست. «مردمان» بسیاری وجود دارند که در دل سلطه و هیمنه علنی افراد مسلح و فاسد و وابستگان به آنها به نوبت خود را به صدر و مواجهه می‌رسانند. به همین دلیل می‌گویم اقدام یک چهره مایه احترام مانند نخست وزیر السنیوره، بسیاری را به سمت کنار زدن نقاب قهر و هراس می‌کشاند. السنیوره یک جمله‌ انگلیسی را دائما تکرار می‌کند: Stand up to be counted( بایست تا به حساب بیایی یا برتو حساب کنند یا چیزی دراین مایه‌ها!)